Википедија

Mošorin

Mošorin je naselje u opštini Titel na teritoriji Autonomne pokrajine Vojvodine u Južnobačkom okrugu, Republika Srbija. Nalazi se u Šajkaškoj (jugoistočna Bačka) pored reke Tise i na padinama Titelskog (Mošorinskog) brega. Prema popisu iz 2011. bilo je 2569 stanovnika.

Mošorin
Vila Vlaškalić u Mošorinu
Administrativni podaci
DržavaSrbija
Autonomna pokrajinaVojvodina
Upravni okrugJužnobački
OpštinaTitel
Stanovništvo
 — 2011.Pad 2.569
 — gustina62/km2
Geografske karakteristike
Koordinate45° 18′ 01″ S; 20° 09′ 52″ I / 45.300367° S; 20.164547° I / 45.300367; 20.164547
Vremenska zonaUTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Aps. visina111 m
Površina41,3 km2
Mošorin na karti Srbije
Mošorin
Mošorin
Mošorin na karti Srbije
Ostali podaci
Poštanski broj21245
Pozivni broj021
Registarska oznakaNS

Istorija uredi

Selo se prvi put pominje u 16. veku. Za vreme turske vlasti (16-17. vek), Mošorin se pominje kao srpsko naselje. Od 1699. godine selo se nalazi pod habzburškom vlašću, u okviru habzburške vojne granice. Do sredine 18. veka Mošorin je imao militarski status, a kada je novembra 1750. godine bilo izjašnjavanje niko od mesnih oficira nije pristao da pređe u provincijalni status. Usledilo je masovno iseljavanje Srba graničara. Odselili su se Mošorinci delom u Rusiju gde su zasnovali novo graničarsko naselje sa istim imenom.[1] Deo njih se preselio u Banat, kao u Orlovat gde je paroh 1753. godine postao pop Stefan Stanković iz Mošorina.[2] Tokom 1848–1849. godine bio je deo Srpske Vojvodine, a posle toga je ponovo deo vojne granice, sve do 1873. godine, kada postaje deo Bačko-bodroške županije.

U drugoj polovini 19. veka broj stanovnika u mestu raste. Tako po popisu 1880. godine ima Srba najviše - 2200, a drugih nacija je mnogo manje. Mađara ima 64, Nemaca 44, Rumun 1, Rutena 3, dok je ostalih 82. Ukupno je u selu 2394 stanovnika. 1890. godine nestalo je "ostalih" a najviše se povećao broj Srba, kojih sada ima 2583, Mađara 80 a Nemaca 63, i Rumun 1. Broj žitelja se povećao na 2717.[3] Po popisu 1908. godine ukupan broj stanovnika je 3267 koji žive u 594 kuđa. Po nacionalnosti ima 2811 Srba, 347 Mađara i 81 Nemaca.[4]

Od 1918. godine, selo je deo Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca (kasnije nazvanog Kraljevina Jugoslavija). Između 1918. i 1922. godine, Mošorin je bio deo Bačke županije, između 1922. i 1929. deo Beogradske oblasti, a između 1929. i 1941. deo Dunavske banovine.

Selo je 1941. godine okupirano od strane mađarskih fašista, a u zloglasnoj raciji na Božić 1942. godine fašisti su ubili 205 osoba, od čega 94 muškarca, 41 ženu, 44 dece i 26 starih, po nacionalnosti 170 Srba, 34 Roma i 1 Mađara. Deo tela ubijenih bačen je u zaleđenu reku Tisu, a drugi deo zakopan u četiri masovne grobnice.

Mošorin je oslobođen 1944. godine, i od tada je deo nove Socijalističke Jugoslavije. U toku oslobođenja partizani su naterali muškarce mađarske nacionalnosti da se okupe u podrumu lokalne krčme da bi ih tamo mučili (čupanje noktiju, kastriranje itd). 65-70 muškaraca je javno streljano a ostali su poterani u logor u Jarak. Katolički paroh je ubijen od strane partizana, katolička crkva je srušena a katoličko groblje je uništeno.[5]

Od 1992. godine, deo je Savezne Republike Jugoslavije, a od 2003. do 2006. godine deo državne zajednice Srbija i Crna Gora. Nakon Referenduma o nezavisnosti Crne Gore 2006. Mošorin je postao deo Republike Srbije.

Crkva i škola uredi

U mestu je u staro vreme postojala mala pravoslavna bogomolja od mekanog materijala (čerpića) građena a šindrom pokrivena. Bila je posvećena Sv. Nikoli. To je 1891. godine posvedočio mošorinski paroh pop Svetozar Vlaškalić. Nova crkva, sadašnja je podignuta na drugoj lokaciji i posvećena prazniku Duhovima. Dozvolu su Mošorinci dobili za gradnju 1797. godine, a hram je podignut već sledeće 1798. godine, kada ju je osvetio vladika bački Jovan Jovanović.[3] Tokom građanskog rata 1848-1849. godine ta crkva nije spaljena.

Na bregu je prota Svetozar Vlaškalić podigao zadužbinu,[6] posvećenu sv. Nikoli, namenjenu za ženski manastir. U hram može stati 400 vernika. Zvona su osvećena na dvogodišnji parastos malom Srbislavu-Bati, 1932. godine. Zadužbina je zidana sedam godina. Osvećenje je maja 1938. obavio dr Irinej Ćirić, episkop novosadsko-bački, tom prilikom je proti uručio naprsni krst.

Zbog svog nacionalnog rada, prota je od državnih vlasti 1929. odlikovan ordenom Sv. Save IV stepena.

Prema pravoslavnoj parohijskoj statistici u mestu je na kraju 1891. godine sledeće stanje: dva pravoslavna sveštenika, 2610 pravoslavaca, 492 pravoslavna doma, 315 učenika i tri osnovne škole.[7]

Demografija uredi

U naselju Mošorin živi 2110 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 37,7 godina (36,5 kod muškaraca i 38,9 kod žena). U naselju ima 823 domaćinstva, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 3,36.

Ovo naselje je velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je porast u broju stanovnika.

U periodu od 1945-1995. godine u selo se doselilo srpsko stanovništvo iz oblasti Bijelog Bučja (Teslić) i opštine Kotor Varoši i na taj način uspelo da nadoknadi demografske gubitke sela nakon stradanja tokom Racije u Šajkaškoj 1942. godine.

Prezimena koja se sreću u Mošorinu su: Bagić, Banjac, Batić, Bačkalić, Bedov, Borota, Vlaović, Gelić, Đukić, Đurđević, Đurić, Etinski, Živković, Ivanović, Ivošev, Ignjić, Ilić, Janković, Jelovac, Jovanović, Josipović, Jurica, Kalaković, Kanazir, Karanov, Karpić, Kozarev, Krunić, Kurucin, Lazarević, Lišić, Maletin, Marinkov, Marić, Madžar, Mišljenović, Nestorović, Pavlović, Petakov, Petrović, Pešić, Požarev, Prugić, Ranisavljev, Rusmir, Sarić, Simić, Slavnić, Smiljanić, Spasojević, Stanković, Stanojev, Tešić, Trivunović, Tubić, Čavić, Čuturilov, Šodolović, i drugi.

Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka
Demografija[8]
Godina Stanovnika
1948. 3.035
1953. 3.065
1961. 2.906
1971. 2.694
1981. 2.483
1991. 2.552 2.539
2002. 2.763 2.779
Etnički sastav prema popisu iz 2002.‍[9]
Srbi
  
 2.678 96,92%
Romi
  
 21 0,76%
Slovaci
  
 11 0,39%
Jugosloveni
  
 8 0,28%
Mađari
  
 7 0,25%
Hrvati
  
 5 0,18%
Crnogorci
  
 2 0,07%
Ukrajinci
  
 2 0,07%
Rusini
  
 2 0,07%
Slovenci
  
 1 0,03%
Rusi
  
 1 0,03%
Nemci
  
 1 0,03%
nepoznato
  
 11 0,39%
 
Mapa opštine Titel i Šajkaške, koja pokazuje lokaciju Mošorina


Stanovništvo prema polu i starosti[10]
m
ž
? 5
  
  
 10
80+ 20
  
  
 30
75—79 42
  
  
 51
70—74 57
  
  
 65
65—69 65
  
  
 82
60—64 55
  
  
 93
55—59 42
  
  
 48
50—54 98
  
  
 62
45—49 108
  
  
 104
40—44 108
  
  
 84
35—39 113
  
  
 118
30—34 114
  
  
 95
25—29 94
  
  
 82
20—24 96
  
  
 82
15—19 115
  
  
 113
10—14 108
  
  
 82
5—9 91
  
  
 81
0—4 74
  
  
 76
Prosek : 36,5 38,9
Domaćinstva
Broj domaćinstava prema popisima iz perioda 1948—2002.
Godina popisa 1948. 1953. 1961. 1971. 1981. 1991. 2002.
Broj domaćinstava 752 784 798 789 779 803 823
Broj domaćinstava po broju članova prema popisu iz 2002.
Broj članova 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 i više Prosek
Broj domaćinstava 145 186 105 184 94 67 26 7 6 3 3,36
Stanovništvo staro 15 i više godina po bračnom stanju i polu
Pol Ukupno Neoženjen/Neudata Oženjen/Udata Udovac/Udovica Razveden/Razvedena Nepoznato
Muški 1.132 381 665 59 27 0
Ženski 1.119 236 663 187 31 2
UKUPNO 2.251 617 1.328 246 58 2
Stanovništvo po delatnostima koje obavlja
Pol Ukupno Poljoprivreda, lov i šumarstvo Ribarstvo Vađenje rude i kamena Prerađivačka industrija
Muški 697 412 2 8 107
Ženski 331 217 0 0 29
UKUPNO 1.028 629 2 8 136
Pol Proizvodnja i snabdevanje Građevinarstvo Trgovina Hoteli i restorani Saobraćaj, skladištenje i veze
Muški 2 45 28 8 35
Ženski 1 1 37 1 3
UKUPNO 3 46 65 9 38
Pol Finansijsko posredovanje Nekretnine Državna uprava i odbrana Obrazovanje Zdravstveni i socijalni rad
Muški 2 8 16 11 3
Ženski 0 3 5 13 16
UKUPNO 2 11 21 24 19
Pol Ostale uslužne aktivnosti Privatna domaćinstva Eksteritorijalne organizacije i tela Nepoznato
Muški 8 0 0 2
Ženski 4 0 0 1
UKUPNO 12 0 0 3

Poznate ličnosti iz Mošorina uredi

 
Svetozar Miletić advokat, gradonačelnik Novog Sada i jedan od najznačajnijih i najuticajnijih srpskih političara u Austro — Ugarskoj druge polovine XIX veka

Vidi još uredi

Reference uredi

  1. ^ Mita Kostić: "Srpska naselja u Rusiji", Beograd 1923.
  2. ^ "Orao", prve orlovatske novine, Orlovat 1998.
  3. ^ a b "Srpski sion", Karlovci 1893. godine
  4. ^ „Mozsor. | Borovszky Samu: Magyarország vármegyéi és városai | Kézikönyvtár”. www.arcanum.com. Pristupljeno 22. 8. 2022. 
  5. ^ „Mozsor – Magyar Katolikus Lexikon”. lexikon.katolikus.hu. Pristupljeno 22. 8. 2022. 
  6. ^ "Politika", 26. maj 1938.
  7. ^ "Srpski Sion", Karlovci 1892. godine
  8. ^ „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9. 
  9. ^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9. 
  10. ^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7. 

Spoljašnje veze uredi

 
Mošorin na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Мошорин&oldid=27508330”