Мреже (roman)
Mreže je roman srpskog Pisca Eriha Koša za koji je ovaj književnik 1968. godine dobio prestižnu NIN-ovu nagradu za roman godine. Ovim romanom Koš je izbio u sam vrh tadašnje romansijerske produkcije u Jugoslaviji.(ref - pogovor)[1]
| Mreže | |
|---|---|
 Naslovna strana romana „Mreže” u izdanju Zadužbine Petar Kočić iz 2005. godine | |
| Nastanak | |
| Autor | Erih Koš |
| Zemlja | SFRJ |
| Jezik | srpski |
| Sadržaj | |
| Teme | otuđenost, usamljenost, društvene stege, depresivnost, sivilo života savremenog čoveka |
| Lokalizacija | Beograd, zatim malo selo na jadranskoj obali; savremeno doba |
| Izdavanje | |
| Datum | 1967. |
| Broj stranica | 236 |
| Hronologija | |
| Prethodnik | Čudnovata povest o kitu velikom takođe zvanom Veliki Mak |
O romanu uredi
Kao i u prethodnim svojim delima i u romanu Mreže Koš priču zasniva na realističkom prikazu sveta, unoseći u svoju naraciju i simboličku dimenziju. Romansiranu sliku stvarnosti on gradi slikajući prirodni ambijent, ljude, i život u jednom seocetu na jadranskoj obali sredinom 20. veka. U tom okviru razvija studiju karaktera akter romana.[1]
Radnja romana uredi
Glavni junak romana Mreže je 53-godišnji Aleksandar Saša Korda, ugledni beogradski istoričar umetnosti i arhitekta. On dolazi u malo selo na Jadranu kako bi pobegao od gradske gužve, i sve otužnijih društvenih, radnih i porodičnih obaveza.
U uvodnom delu glavni junak, vraćajući se avionom sa jedne međunarodne konferencije, shvata koliko je umoran od života kojim živi - života uspešne i ugledne ličnosti prestoničkog javnog i kulturnog života. Sve manje je zadovoljan takvim životom i oseća da je cena koju plaća, potpuno odricanje od sopstvenog života zarad života drugih, ipak prevelika. Tokom jedne šetnje Kalemegdanom on, posmatrajući reku dobija želju da i sam nekuda krene, a potom da se skloni u neko zabito, usamljeno mesto gde ni sa kim ne bi morao da razgovara. Tako odlučuje da se preseli u zabito seoce na jadranskoj obali, mesto kakvo je priželjkivao i u kom će biti sam i miran, oslobođen opterećujućeg društvenog okruženja. Za nekolicinu meštana on je stranac i oni se prema njemu tako i ophode, kao i on prema njima. Saša uživa u samoći povezujući se sa prirodom koja ga okružuje, sve do doživljaja svojevrsne fatamorgane. Ipak, pisac ga ne ostavlja u tom stanju. U sedmom poglavlju on ga vraća u stvarnost. Dobija pismo od supruge, koja ga kritikuje zbog neuviđavnog odlaska na odmor i šalje mu prispele račune za struju i telefon da ih uplati, zajedno sa pismima sa fakulteta, pozivima na konferencije i drugom poštom. Istovremeno on počinje da upoznaje meštane i upliće se u njihove životne „mreže”. Ipak, roman se ne završava Sašinim uviđanjem zablude. On odlučuje da krene dalje, možda i da se vrati u Beograd, ali noć pred odlazak, pomažući poznanici sa plaže da izvadi iz mora ribarsku mrežu koju su zajedno toga dana postavili on se, zaronivši, simbolično upliće u istu tu mrežu i udavi se. Tim činom avantura Aleksandra Korde dobija tragičan rasplet
Po svom osnovnom osećanju egzistencije on podseća na mnoge likove evropske književnosti 19. i 20. veka, nezadovoljnih životom kojim žive zbog raskoraka između individualne i kolektivne egzistencije, koji modernizacijom postaje sve veći. Kroz lik Aleksandra Korda Koš opisuje osećaj usamljenost, društvene stege, depresivnost i sivilo života savremenog čoveka.[2] Prema mišljenju književnih kritičara ovaj roman donekle podseća na Kamijevog Stranca, delo koje je Kami, inače Košov vršnjak, napisao dvadesetak godina ranije. Poput Kamijevog Marsoa i Saša Korda postaje stranac u društvu u kome živi. Ne uklapa se u društvene obrasce i norme i ne videći izlaz u prilagođavanju i pokoravanju. Ipak, za razliku od Marsoa, on se odlučuje za razliku od društva.[1]
Nagrade uredi
Godine 1968. Koš je za roman Mreže dobio prestižnu NIN-ovu nagradu. Žiri u sastavu Velibor Gligorić (predsednik), Miloš I. Bandić, Borislav Mihajlović Mihiz, Muharem Pervić, Eli Finci i Petar Džadžić svoju odluku doneo je većinom glasova.[3]
U jesen 2005. za ovaj roman Koš je dobio nagradu Kočićevo pero, koju dodjeljuje Zadužbina „Petar Kočić”. Nikola Vukolić, direktor i glavni i odgovorni urednik Zadužbine, istakao je da je roman Mreže nakon dužeg vremenskog perioda ponovo štampan, ovoga puta u izdanju Zadužbine.
Ekranizacija uredi
Nagrađeni roman Mreže je svojevremeno ekranizovan i prikazan na televiziji.[4] Godine 1972. prema romanu Mreže snimljen je TV film U mreži, u režiji i prema scenariju hrvatskog reditelja Marija Fanelija. Glavnu ulogu arhitekte Saše Korde glumio je Boris Buzančić, a meštanku Anu Zdravka Krstulović.[5]
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ a b v Đorđić, Stojan (2005). „Pogovor”. Mreže (Erih Koš). Banja Luka - Beograd: Zadužbina Petar Kočić. str. 205-212. ISBN 978-99938-31-64-8. Arhivirano iz originala 26. 03. 2022. g. Pristupljeno 26. 3. 2022.
- ^ Tomić, Zoran R. (10. 1. 2022). „Amandmanska politička prevara”. Danas. Pristupljeno 26. 3. 2022.
- ^ „1968. 1967. Erih Koš ’Mreže’"”. NIN. Arhivirano iz originala 05. 03. 2017. g. Pristupljeno 26. 3. 2022.
- ^ Vuković, Slobodan (3. 5. 2020). „Miris ukljeve na Dorćolu”. Vijesti on-line. Pristupljeno 26. 3. 2022.
- ^ „U mrezi”. IMDb. Pristupljeno 26. 3. 2022.
Literatura uredi
- Koš, Erih (2009). Mreže. Banja Luka: Zadužbina "Petar Kočić". ISBN 99938-31-64-6. Arhivirano iz originala 26. 03. 2022. g. Pristupljeno 26. 3. 2022.
