Muslimansko osvajanje Sirije i Egipta
Muslimansko osvajanje Sirije i Egipta trajalo je 8 godina, od 634. do 642. godine. U ovom periodu Vizantijom je vladao car Iraklije, a Arapima kalifi iz Rašidunskog kalifata.
Uvod uredi
Godina početka vizantijskih pobeda nad Persijancima u Vizantijsko-persijskom ratu poklapa se sa godinom muslimanske hidžre. Dok je Iraklije pokoravao Persiju, Muhamed je postavio kamen temeljac za političko i religijsko ujedinjenje Arapa. Nekoliko godina nakon Muhamedove smrti počinju arapske seobe podsticane neplodnim zavičajem. Prve žrtve njihovih osvajanja bila su dva susedna velika carstva: Vizantija i Persija. Oslabljene međusobnim borbama nisu predstavljale problem Arapima. Persija pada već u prvom naletu, a istočne provincije Vizantije osvojene su za nepunu deceniju posle prorokove smrti. U poraženoj Persiji nastala je zbrka, a uzurpatori su se smenjivali jedni za drugim; kičma sasanidskog kraljevstva bila je slomljena. I pobednik u ratu, Vizantija, imala je probleme. Iscrpljena borbama sa Persijom, ali i religijskim svađama Carigrada sa njegovim orijentalnim provincijama koje su pojačavale separatističke težnje sirijskog i koptskog stanovništva nije bila spremna da pruži ozbiljan otpor Arapima. Neorganizovana vojska naročito je olakšala posao Arapima.
Osvajanje Sirije uredi
Arapi su pod vodstvom velikog osvajača, kalifa Omara 634. godine provalili na teritoriju Vizantije i krstare provincijama koje su nedavno osvojene od Persije. Posle višemesečnog manevrisanja obe strane, 20. avgusta 636. godine odigrala se velika bitka koja je odlučila sudbinu Sirije. Do sukoba je došlo u dolini reke Jarmuk gde je arapska vojska pod vodstvom Halid ibn el Velida odnela ubedljivu pobedu nad vizantijskom vojskom. Bitkom na Jarmuku slomljen je vizantijski otpor i odlučena sudbina Sirije. Prestonica Sirije, Antiohija predala se Arapima bez borbe.
U Palestini, otpor koji je pružao jerusalimski patrijarh Sofronije održavao je grad godinu dana u opsadi, ali je naposletku kapija Jerusalima otvorena osvajaču Omaru. Nakon osvajanja Jerusalima, Arapi provaljuju u Jermeniju i 640. godine osvajaju jermensku najjaču tvrđavu Dvin. Tokom arapskih osvajanja upada u oči Iraklijeva odsutnost sa mesta borbi. Iraklije je u početku pokušavao da organizuje otpor, ali se posle bitke na Jarmuku povukao i odustao od borbe. Umro je 11. februara 641. godine.
Sledeće, 642. godine slomljena je persijska vojska u bici kod Nihavande.
Osvajanje Egipta uredi
Istovremeno sa ratovima protiv Persije, Arapi su osvajali i vizantijski Egipat. Vizantijske snage su prinuđene da se povuku iz glavnog grada provincije, Aleksandrije. Aleksandrija, nakon osamnaestomesečne opsade para u arapske ruke. 29. septembra 642. godine, arapski vojskovođa ulazi u grad Aleksandra Velikog. Odatle, on osvaja gradove Pentapolis i Tripoli. 645. godine, Vizantinci uspevaju nakratko da preotmu Aleksandriju, ali ona već 646. godine ponovo pada u Arapske ruke. Nakon tog ponovnog pada Aleksandrije u arapske ruke, Vizantija je konačno izgubila Egipat, svoju najbogatiju i privredno najvažniju provinciju. Središte arapskog Egipta bio je grad Fustat.
Literatura uredi
- Ostrogorski, Georgije (1969). Istorija Vizantije. Beograd: Prosveta. (35-39)