Mustafa Mujbegović
Mustafa Mujbegović (Tarevci, kod Modriče, 13. maj 1900 — Vukosavci, kod Lopara, 20. februar 1942) bio je lekar i učesnik Narodnooslobodilačke borbe.
| mustafa mujbegović | |
|---|---|
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 13. maj 1900. |
| Mesto rođenja | Tarevci, kod Modriče,  Austrougarska |
| Datum smrti | 20. februar 1942. (41 god.) |
| Mesto smrti | Vukosavci, kod Lopara,  ND Hrvatska |
| Profesija | lekar |
| Porodica | |
| Supružnik | Zagorka Mujbegović |
| Delovanje | |
| Član KPJ od | od pre rata |
| Učešće u ratovima | Narodnooslobodilačka borba |
Biografija
urediRođen je 13. maja 1900. godine u Tarevcima, kod Modriče. Poticao je iz mnogočlane zemljoradničke porodice. Osnovnu školu završio je u Brčkom, a gimnaziju u Banja Luci i Tuzli, gde je maturirao 1921. godine. Pod uticajem Mitra Trifunovića Uče u višim razredima gimnazije je učestvovao u akcijama revolucionarne omladine.[1][2]
Godine 1921. otišao je u Beč na studije medicine, gde je postao član Kluba studenata marksista. Preko ovog kluba uspostavio je vezu sa rukovodstvom tada već ilegalne Komunističke partije Jugoslavije (KPJ), koje se nalazilo u Beču. Kao policiji nepoznat, održavao je vezu između rukovodstva KPJ u Beču i organizacija i pojedinaca koji su se nalazili u Jugoslaviji. Više puta je prelazio austrijsko-jugoslovensku granicu noseći ilegalne materijale namenjene raznim punktovima u zemlji.[1][2]
Tokom školske 1924/25. studirao je u Zagrebu, gde je iste godine bio izabran za sekretara Komunističke studentske frakcije. Aktivno je učestvovao u studentskom štrajku, zbog čega je bio uhapšen. Potom se vratio u Beč, gde je u proleće 1927. doktorirao. Nakon povratka u Jugoslaviju, bio je upućen na odsluženje vojnog roka u Makedoniju, u selo Istevnik, kod Carevog Sela na jugoslovensko-bugarskoj granici.[1][2]
Posle odsluženja vojnog roka, u leto 1928. dobio je prvu službu u Dečjem domu u Ljubljani. Ovde je usavršavao pedijatriju, ali i preko drugova sa fakulteta uspostavio vezu sa Mesnim komitetom KPJ za Ljubljanu. Učestvovao je u akcijama ljubljanskih komunista i često odlazio u Zagreb, gde je održavao vezu sa zagrebačkom partijskom organizacijom i levo orijentisanim intelektualcima.[1][2]
Decembra 1929. prešao je u Tuzlu gde je postao šef Dečijeg dispanzera u Domu narodnog zdravlja. Uporedo je bio i lekar u školskoj klinici, jedno vreme i lekar železničara. Nakon dolaska u Tuzlu obnovio je kontakte sa tuzlanskim komunistima, zbog čega je bio hapšen, a krajem 1933. i početkom 1934. nalazio se tri meseca u istražnom zatvoru. U vreme konsolidacije rada KP Jugoslavije, u drugoj polovini 1930-ih godina, Mustafa je kao ugledni intelektualac aktivno radio na jačanju uticaja KPJ u njegovoj sredini. Kao lekar posebno je bio angažovan u radu organizacije Crvene pomoći (kasnije Narodna pomoć), koja je sakupljala pomoć za uhapšene komuniste, njihove porodice, a kasnije i za španske dobrovoljce, koji su se nalazili po francuskim logorima.[3][2]
Kao lekar, veliku je pažnju posvećivao razvoju zdravstva i širenju zdravstvene kulture među stanovništvom. Bio je veliki humanista. Lečio je decu, omladinu i starije, posećivao je žene i organizovao savetovalište za mlade majke, pružao je pomoć siromašnim i socijalno ugroženim ljudima, radio na osnivanju đačkih kuhinja i dr. Kao Musliman uspeo je da ostvari uticaj Komunističke partije na Muslimansko zanatlijsko društvo „Senat”. Kada je 1940. u Tuzli osnovano Društvo prijatelja Sovjetskog Saveza bio je u njegovom Inicijativnom odboru. U proleće 1940. organizovao je u Tuzli, na inicijativu KPJ kurs prve pomoći koji je pohađalo oko pedeset žena i devojaka.[3][2]
Kao rezervni oficir Jugoslovenske vojske učestvova je u Aprilskom ratu 1941. godine. Nakon okupacije Jugoslavije i formiranja ustaške Nezavisne Države Hrvatske (NDH) aktivno je radio na stvaranju Narodnooslobodilačkog pokreta (NOP) u Tuzli. Bio je učesnik Konferencije uglednih Muslimana koja je imala za cilj sprečavanje ustaških zločina nad Srbima i Jevrejima u Tuzli. U jesen 1941. bio je mobilisan u Hrvatsko domobranstvo. Kao lekar nije morao da nosi uniformu, ali je bio obavezan da svako popodne dolazi u garnizon radi obavljanja pregleda. Ovu dužnost koristio je radi oslobađanja pojedinaca od vojne obaveze, ali i nabavljanje veće količine sanitetskog materijala koji su preko partijske organizacije prebacivani partizanskim odredima.[3][4]
Znajući za njegovo predratno političko angažovanje, ustaška policija ga je stalno kontrolisala i pratila. Ipak preko njega je uspostavljenja saradnja i veza između aktivista Narodnooslobodilačkog pokreta iz Gradačca i partijske organizacije u Tuzli. Zajedno sa nekoliko partijskih aktivista, napustio je Tuzlu 13. februara 1942. i otišao na okružno partijsko savetovanje održano 15. februara 1942. u školi u Jablanici, na Majevici. Na savetovanju je analizirana vojno-politička situacija na području Majevice i ukazano na opasnost koja Narodnooslobodilačkom pokretu u istočnoj Bosni preti od četnika Draže Mihailovića.[3][4]
Nakon završetka savetovanja, prešao je u Vukosavce, kod Lopara u Štab Majevičkog partizanskog odreda. Ovde ga je 20. februara 1942. zatekao iznenadni napad četnika Radivoja Kerovića i Stevana Damjanovića Leke na Štab Majevičkog odreda. U prvom upadu četnika u kuću u kojoj se nalazio Štab poginuo je zajedno sa profesorom Krstom Popovim i Perom Ćuskićem, sekretarom Sreskog komiteta KPJ za Brčko. Pored njih u napadu je poginulo još dvadesetak partizana, među kojima i Ivan Marković Irac i Fadil Jahić Španac, komandant i politički komesar Odreda.[3][4]
Reference
urediLiteratura
uredi- Kovačević, Radivoje (1990). Drama u Vukosavcima. Brčko: Opštinski odbor SUBNOR Brčko. COBISS.SR 14820354
- Spomen-knjiga poginulih tuzlanskih boraca NOR-a i žrtava fašističkog terora 1941—1945. godine. Tuzla: Udruženje antifašista i boraca NOR-a općine Tuzla. 2007. COBISS.SR 16133894
