Mustahfizi

Mustahfizi (tur. muhafiz, čuvar, komandant tvrđave) su bili vojnički red mesnih snaga (tur. jerli-kulu) u sandžacima, nastao u osmanlijskoj vojsci u 15. veku za službu po gradovima, nazivani i čuvari tvrđava. Uživali su manje timare (lena), i po tome su pripadali redu spahija, lokalnih feudalnih posednika u sandžacima. Kao i svi vlasnici timara, bili su obavezni da se naoružaju sabljom, kopljem i lukom, i opreme konjem, kacigom i štitom.

Turske akindžije u bici na Mohaču 1526. Siromašnije spahije i pozadinske trupe po gradovima verovatno su bile slično naoružane i opremljene.

Bilo je i mustahfiza-najamnika, sa platom-alufom, takozvani mustahfizi-alufedžije. U 17. veku, kada se Tursko carstvo počelo teritorijalno smanjivati, mustahfizi-timarnici sve više postaju mustahfizi-alufedžije.

U Bosni

U srpskim zemljama mustahfizi se prvi put javljaju u skopskom krajištu, a zatim u Bosni kao prve turske gradske posade. Pored mustahfiza pominju se u tvrđavama još martolozi, rejsi i azapi. Mustahfizi su bili pozadinski deo provincijske vojske, koji je bio stalno stacioniran u gradovima i održavao opkope i utvrđenja. Raja koja je radila na ovim poslovima mogla je, takođe, da dobije status mustahfiza, a time i oslobađanje od desetine i drugih poreza koji se od vojnika ne uzimaju. Kasnije, regrutovani su iz redova domaćeg muslimanskog stanovništva. Do 1835. sačinjavali su glavninu posada u važnijim bosanskim gradovima.

U 19. veku, reč "mustapez" (iskvareno od mustahfiz) bila je u Bosni zajednički naziv za pozadinske vojnike uopšte.

Literatura

• Gažević, Nikola (1973). Vojna enciklopedija (tom 5) (2. izd.). Beograd: Vojnoizdavački zavod. 
• Gažević, Nikola (1974). Vojna enciklopedija (tom 8) (2. izd.). Beograd: Vojnoizdavački zavod. 
• Fotić, Aleksandar (2017). „Mustahfizi Iloka 1686. godine - pitanje hrišćanskih imena” (PDF). Zbornik Matice srpske za istoriju. 96: 25—33.