Napolitanski jezik
Napolitanski jezik (nap. nnapulitano, ital. napoletano) je romanski dijalekat koji se govori u gradu Napulju (nap. Napule, ital. Napoli). Ovaj dijalekat je osnova raznolikih kampanijskih dijalekata. Postoje mnoge sličnosti između napolitanskog i dijalekata regija srednje i južne Italije (Lacij, Abruco, Molise, Apulija, Bazilikata i Kalabrija). Sredinom 1970ih ovaj jezik je govorilo kao maternji oko 7 miliona ljudi.
Napolitanski dijalekat je u upotrebi u regionu Kampaniji, provincijama Fođa i Bari. Dana 14. oktobra 2008. napolitanski jezik je priznat kao zvaničan u regionu Kampanija.
Klasifikacija uredi
Napolitanski se obično svrstava u zapadnoromanske dijalekte, iako se povremeno pojavljuje ideja o svrstavanju napolitanskog u južnoromanske dijalekte. Postoje razlike među poddijalektima napolitanskog, iako se govornici međusobno razumeju. Razlike u gramatici standardnog italijanskog jezika i napolitanskog dijalekta su značajne. Primeri su postojanje srednjeg roda i gradnja množine. Kao i standardni italijanski jezik, napolitanski se razvio iz vulgarnog latinskog jezika. Razlike u fonetici se mogu objasniti pre-latinskim uticajima na napolitanski.
Iako napolitanski jezik ima dugu tradiciju u književnosti, muzici i pozorištu (primeri su Đambatista Bazile, Eduardo de Filipo i Toto), on za italijansku državu nije zvaničan jezik, i ne predaje se u državnim školama. Ovaj jezik je dobio zvaničan status 2008. samo u provinciji Kampanija.
Poređenje uredi
Ovde je prikazan uporedni prikaz napolitanskog jezika, severnokalabrijskih dijalekata i standardnog italijanskog jezika (Očenaš).
| Napolitanski (Napulj) | Severnokalabrijski | Severnoapulijski | Apulijski (Taranto) | Standardni italijanski |
|---|---|---|---|---|
| Pate nuoste ca staje ncielo, | Patre nuorru chi sta ntru cielu, | Patre nostre ca staje nciele, | Patre nostre ca sì' jndr'a le ciele, | Padre Nostro, che sei nei cieli, |
| santificammo 'o nomme tujo | chi sia santificatu u nume tuoio, | santificammo 'u nume tuje | cu ssía sandefecáte 'u nome tuje, | sia santificato il tuo nome. |
| faje vení 'o regno tujo, | venisse u riegnu tuoio, | venge 'u règne tuje | cu avéne 'u règne tuje, | Venga il tuo regno, |
| sempe c' 'a vuluntà toja, | se facisse a vuluntà tuoia, | sempe c' 'a vuluntà toje, | cu ssía fatte 'a vulundáte toje, | sia fatta la tua volontà, |
| accussí ncielo e nterra. | sia ntru cielu ca nterra. | accussí ncièle e nterre. | accume 'nciéle accussi' 'ndèrre. | come in cielo, così in terra. |
| Fance avè 'o ppane tutt' 'e juorne | Ranne oje u pane nuorro e tutti i juorni, | dàcce ogge 'u ppane tutt' 'e juorne, | dàcce ôsce 'u páne nuostre sciurnalére, | Dacci oggi il nostro pane quotidiano, |
| lèvece 'e rièbbete | perdunacce i rebita nuorri, | e rimètte a nuje i nustre dèbbiti, | dà a nnu' le rascce nuostre, | e rimetti a noi i nostri debiti, |
| comme nuje 'e llevamme all'ate, | cumu nue perdunammu i rebituri nuorri. | cumme nuje 'e llevamme all'ate. | accume nu' le dáme a lle debbettúre nuostre, | come noi li rimettiamo ai nostri debitori. |
| nun nce fa spantecà, | Un ce mannare ntra tentazione, | e nun nce indurre 'ntentazione, | e nno'nge annùscere 'ndendazzióne, | E non ci indurre in tentazione, |
| e llevace 'o male 'a tuorno. | ma liberacce e ru male. | ma liberacce 'o male. | ma lìbberece d'ô mále. | ma liberaci dal male. |
| Amen. | Ammèn. | Amen. | Amèn. | Amen. |
