Narodna biblioteka „Njegoš”
Narodna biblioteka „Njegoš” se nalazi u Knjaževcu u zgradi Doma kulture. Svoju delatnost obavlja kroz rad biblioteke i ogranaka u Kalni i Minićevu. Stručni poslovi, u skladu sa Zakonom o bibliotečko-informacionoj delatnosti obavljaju se po odeljenjima, kako je regulisano pravilnikom o organizaciji i sistematizaciji poslova u Narodnoj biblioteci Njegoš. Biblioteka raspolaže fondom od oko 70.000 knjiga i ostalom obimnom bibliotečkom građom. Sve prostorije biblioteke adekvatno su opremljene što omogućava nesmetano pružanje usluga korisnicima.
| Narodna biblioteka „Njegoš” | |
|---|---|
 | |
| Osnivanje | 1955. |
| Lokacija | Knjaževac Srbija |
| Broj predmeta | 70.000 |
| Direktor | Vladana Stojadinović |
| Adresa | Branka Radičevića 1 |
| Veb-sajt | http://www.biblio-knjazevac.org/ |
Istorijat uredi
Članak iz Srbskih novina od 10. januara 1857. svedoči da je još pedesetih godina 19. veka u Gurgusovcu, nekadašnjem Knjaževcu, bilo pokušaja da se otvori čitalište. Prvo čitalište zvanično je otvoreno 14. januara 1860. na dan Svetog Save. Imalo je 60 članova i pretpostavlja se da se nalazilo u centru varoši u nekoj prostoriji. Čitaonica je 1874. godine brojala 74 člana i izdržavala se od priloga članova i dobiti od davanja beseda. Podataka o knjižnom fondu Čitaonice nema, sem da je brojala 119 knjiga. Ova čitaonica je u Prvom srpsko-turskom ratu potpuno izgorela 1876. a onda je obnovljena 1880. ali su se u njoj čitale samo novine. Radila je do 1888. i zapavši u krizu ugasila se. [1]
Biblioteka nakon Drugog svetskog rata uredi
Nakon Drugog svetskog rata (1944) u Knjaževcu su formirane Knjižnica Mesnog odbora Ujedinjenog saveza antifašističke omladine Srbije koja je okupljala decu i mlade, i Knjižnica Doma kulture namenjena odraslim korisnicima. Iz ove dve knjižnice kasnije je nastala gradska biblioteka. I jedna i druga knjižnica morale su da napuste prostorije u kojima su radile. Obe su smeštene u isti objekat, u prostorije predratne kafane „Takovo“ na Trgu oslobođenja i njihovi fondovi su objedinjeni. Biblioteka tu nije dugo ostala tako da se nakon kratkog vremena opet nalazila u Omladinskom Domu, gde je radila u okviru Narodnog univerziteta dok za nju nije pronađen i uređen adekvatan prostor u centru grada.
Godine 1954. godine biva formiran Sreski bibliotečki centar. Najvažniji zadatak centra bio je da se popiše knjižni fond i obradi po UDK sistemu. Vojislav Ivanović, profesor ruskog jezika, bio je prvi posleratni rukovodilac biblioteke, i prvi knjaževački bibliotekar. Za nekoliko meseci obradio je ceo knjižni fond (6500 knjiga) po Univerzalnoj decimalnoj klasifikaciji. Godine 1955. godine Biblioteka se preselila u centar grada, i u njoj radi Romilija Marinković, koja je bila i knjižničar, i upravnik i prvi bibliotečki radnik u stalnom radnom odnosu. U narednim godinama radi se na unapređenju bibliotečkog fonda, na nabavku sredstava za njegovu obnovu, kao i za opremanje biblioteke odgovarajućim nameštajem. Biblioteka je u ovoj zgradi ostala do 1960. godine kada se ponovo seli u nove prostorije na Trgu oslobođenja 19. Na osnovu Zakona o bibliotekama iz 1960, biblioteka postaje matična biblioteka za knjaževačku opštinu, a u svojoj mreži ima knjižnice 11 seoskih i rudničkih naselja.
Godine 1965. sprovedena je teritorijalna promena kojom su opštine Kalna i Minićevo priključene knjaževačkoj opštini. Od tada biblioteke u Kalni i Minićevu funkcionišu kao njeni ogranci. Iako je biblioteka već ranijih godina imala formiran pokretni fond, ovaj fond organizovano se koristi tek od 1978. Knjigobus je funkcionisao do 1. marta 1991, kada je vozilo prestalo sa radom usled dotrajalosti.
Matična biblioteka Njegoš se 1981. godine seli u zgradu Doma kulture „Edvard Kardelj” i svečano je otvorena 21. decembra. Godine kada je preseljena raspolagala je fondom od 38.965 knjiga i upisala je 935 članova. Godine 1982. počinje rad na obnavljanju i daljem prikupljanju zavičajne građe. Godine 1987. prvi put je u istoriji biblioteke dostignut standard 1 knjiga po stanovniku opštine. Nakon donošenja novog Zakona o bibliotečkoj delatnosti, Matična biblioteka 1994. god. postaje Narodna biblioteka Njegoš. Od tada matične funkcije i nadzor nad stručnim njenim radom vrši Matična biblioteka Svetozar Marković iz Zaječara.[2]
Biblioteka danas uredi
Narodna biblioteka „Njegoš” najstarija je ustanova kulture knjaževačkog kraja. Istorija biblioteka u Knjaževcu počinje sa osnivanjem Čitališta 1960. godine.
Biblioteka danas ostvaruje svoju kulturnu i društvenu misiju baveći se standardnim bibliotečko-informacionim poslovima, organizovanjem i realizacijom kulturno-obrazovnih programa i prikupljanjem, obradom, čuvanjem i promovisanjem građe i znanja o zavičaju. U gradskoj biblioteci i ograncima u Kalni i Minićevu, knjaževačka biblioteka raspolaže fondom od oko 70.000 knjiga iz svih oblasti ljudskog znanja i stvaralaštva. Prateći potrebe i interesovanja korisnika, nabavlja 2.500 — 3.000 knjiga godišnje.[3]
Fond sadrži knjige za decu i mlade (oko 15% fonda), beletristiku, stručnu i naučnopopularnu literaturu (oko 22% fonda), referensnu zbirku (oko 800 naslova), zbirku knjiga objavljenih do 1945. (2.550 naslova) i Zavičajnu zbirku (1.600 knjiga). Biblioteka ima blizu 1.500 naslova na stranim jezicima – nemačkom, engleskom, francuskom, ruskom, bugarskom... Građa Zavičajne zbirke, referensne zbirke i zbirke knjiga objavljenih do 1945. godine koristi se u čitaonici. Ostali deo fonda u slobodnom je pristupu, smešten po sistemu UDK. Punopravni član bibliotečko-informacionog sistema COBISS.RS Biblioteka je postala 2004. godine. Lokalna elektronska baza sadrži podatke o čitavom fondu knjiga i većini naslova periodike i ima blizu 55.000 zapisa. U segment Pozajmica Biblioteka se uključila u januaru 2009. godine. Biblioteka ima oko 2.000 članova, starosti od 2 do 90 godina, i pruža u proseku 400 bibliotečko-informacionih usluga dnevno. Broj korišćenja bibliotečko-informacione građe i usluga je oko 40.000 godišnje.[4][5]
Knjaževačka biblioteka pouzdan je saradnik istraživačima različitih struka. Cilj saradnje sa naučnim institucijama i pojedincima je podsticanje naučnoistraživačkog rada, stručnog i naučnog tumačenja, promovisanje kulturnih i drugih vrednosti zavičaja, jačanje kompetencija Biblioteke u poslovima izdavačke delatnosti, realizacije različitih kulturnih aktivnosti i projekata.
Sa misijom da se istraži, za budućnost sačuva i rasprostrani šaroliko bogatstvo zavičaja i njegovog kulturnog nasleđa, Biblioteka se od 2008, kao redovnom programskom aktivnošću, bavi izdavačkom delatnošću. Na tom je poslu do 2022. godine okupila tim saradnika različitih profesija, objavila više od 120 zavičajnih publikacija u 7 edicija – Vremeplov varoši, Kazivanja, Zaveštanje, Tragovi, Zapisi o zavičaju, Knjaževačkim krajem i Razgovori.
Ciljevi i manifestacije uredi
Negovanje kulture čitanja, podsticanje kulturnog stvaralaštva i jačanje svesti o značaju učenja i intelektualnog napredovanja i usavršavanja važni su zadaci Biblioteke. Svake godine ona organizuje više od 20 promocija knjiga i susreta sa autorima iz različitih oblasti stvaralaštva, realizuje 12 edukativnih programa, tj. oko 200 susreta oko 1.300 dece i mladih od 6 do 19 godina, u čitaonicama se održi oko 30 školskih časova, a u okviru programa Knjiga na putu do korisnika bibliotečke usluge pružaju se starijim sugrađanima. Od 1992. godine Biblioteka organizuje Svetosavski književni konkurs, od 2016. godine Manifestaciju dečjeg stvaralaštva Čarobne police Bibi Slikovčice. Broj poseta kulturno-obrazovnim programima je oko 9.000 godišnje.
Manifestaciju dečjeg stvaralaštva Čarobne police Bibi Slikovčice Biblioteka je pokrenula u cilju podsticanja, podrške i promovisanja kulturnog stvaralaštva dece i mladih, njihovog uključivanja u kulturni život lokalne zajednice i ostvarivanja njihovih prava na kulturu. U Bibinim kreativnim ateljeima i pred publikom osnovci i srednjoškolci imaju priliku da pokažu talenat, usavrše umetnički izraz i predstave se kao aktivni stvaraoci kulturnih sadržaja. U edukativnim i kreativnim programima Manifestacije svake godine učestvuje oko 150 dece i mladih. Završne svečanosti okupljaju sve učesnike, goste – pisce za decu i druge stvaraoce, pokrovitelje i prijatelje Manifestacije, brojnu publiku. Učesnici Bibinih kreativnih ateljea predstavljaju se na izložbi likovnih radova, premijeri pozorišne predstave, nastupu nagrađenih autora literarnih radova, promociji knjige Čarobne police Bibi Slikovčice. Najznačajnija nagrada Manifestacije, „Knjaževačko zlatno runo”, dodeljuje se afirmisanom autoru, za doprinos stvaralaštvu za decu i razigranom detinjstvu.
Tokom realizacije kulturno-obrazovnih programa nastaju i publikacije u izdanju Biblioteke, i to u pet edicija: Svetosavski književni konkurs, Čarobne police Bibi Slikovčice, Mačke peru veš, Knjaževačko zlatno runo i Bibine pustolovine.
Zavičajna zbirka uredi
Radi očuvanja i promovisanja lokalno kulturnog nasleđa i širenja znanja o zavičaju, Biblioteka vodi Zavičajnu zbirku, formira Digitalnu zavičajnu zbirku, organizuje kulturno-obrazovne programe – javne časove, promocije knjiga, tematske izložbe, edukativne programe poput Zavičajnog pojmovnika, podstiče naučnoistraživački rad, izdavač je zavičajnih knjiga...
Zavičajna zbirka, formirana u februaru 1983. godine, predstavlja biblioteku u biblioteci, a kao deo nacionalnog kulturnoistorijskog i naučnog nasleđa, nezaobilazan je izvor podataka za izučavanje materijalne i duhovne kulture zavičaja služi negovanju i popularisanju zavičajnih vrednosti. Za ovu zbirku Biblioteka prikuplja sve vrste bibliotečko-informacione građe – građe koja se odnosi na zavičaj bez obzira na mesto njenog nastanka, građe čiji autori poreklom ili stvaralaštvom pripadaju zavičaju i građe koja je objavljena na području zavičaja.
Zavičajna zbirka sadrži knjige (oko 1.500 naslova objavljenih od 1898. do danas; 50% književnost i 50% stručna literatura), periodiku (oko 100 naslova od 1866. do danas), rukopise (monografija Knjaževac i knjaževačko područje, hronike 70 sela knjaževačke opštine…) i neknjižnu građu (plakati, pozivnice, fotografije, audio i video građa...). Digitalnu zavičajnu zbirku Biblioteka formira od 2009. Čine je digitalne kopije oko 90% fonda knjiga i nekoliko kolekcija novina i časopisa, rukopisne i neknjižne građe Zavičajne zbirke i eksternih izvora.[6]
Izvori uredi
- ^ Stojadinović 2010, str. 23–28
- ^ Stojadinović, Vladana; Jeremić, Slađana (2010). Vekovima taloženo znanje: 150 godina od osnivanja Čitališta u Knjaževcu. Knjaževac: Narodna biblioteka Njegoš. str. 46—81. ISBN 978-86-87537-08-8.
- ^ Stojadinović, Vladana (2014). Izveštaj o radu Narodne biblioteke „Njegoš Knjaževac za 2013. godinu. Knjaževac. str. 5.
- ^ „NBKNj”. COBISS. Pristupljeno 30. 1. 2023.
- ^ Stojadinović, Vladana (2014). Izveštaj o radu Narodne biblioteke „Njegoš Knjaževac za 2013. godinu. Knjaževac. str. 3.
- ^ „Narodna biblioteka Njegoš”. Arhivirano iz originala 29. 08. 2016. g. Pristupljeno 07. 04. 2016.
Literatura uredi
- Stojadinović, Vladana; Jeremić, Slađana (2010). Vekovima taloženo znanje: 150 godina od osnivanja Čitališta u Knjaževcu. Knjaževac: Narodna biblioteka Njegoš. str. 46—81. ISBN 978-86-87537-08-8.
- Stojadinović, Vladana; Jeremić, Slađana (2010). Vekovima taloženo znanje: 150 godina od osnivanja Čitališta u Knjaževcu. Knjaževac: Narodna biblioteka Njegoš. str. 23—28. ISBN 978-86-87537-08-8.
