Narodno pozorište u Pirotu
Narodno pozorište u Pirotu je kulturna ustanova u Pirotu koja postoji od 1887. godine. Nastalo je okupljanjem jedne družine sa željom da izvode pozorišne komade.
Počeci uredi
Pozorišna družina je htela da na Vidovdan izvede predstavu Boj na Kosovu od Jovana Subotića pred tadašnjim stanovnicima. Nema pouzdanih izvora da li je ova družina nastavila da radi posle ovog događaja.
Organizovan rad pirotskog pozorišta je počeo zapravo 1944. godine kada je na prvoj konferenciji USAOS Pirota osnovana Okružna kulturno-prosvetna ekipa za Pirot[1] i okolinu 13. septembra. Ova ekipa je imala horsku, diletantsku i muzičku sekciju. Diletantska sekcija je držala horske recitacije, skečeve, muzičko-scenske slike Kaćuša, Sumnjivo lice, Oni iz pozadine[2].
Okružna diletantska amaterska grupa uredi
Glumci koji su ostali u Pirotu posle rata, osnovali su Okružnu diletatsnku amatersku grupu. Predsednik grupe je bio Ratomir Antić Anta, reditelj Nenad Jovanović, koordinator Ćira Janković i članovi: Milena Mijalković, Milovan Todorović, Srbislav Kostić, Petar Milićević, Svetislav Glišić Gliša, Albert Melamed, Aleksandar Đorđević Aleksa, Radislav Pejčić[3].
"Za kostime u predstavama korišćene su haljine i drugi odevni delovi garderobe familija samih glumaca. U ove svrhe bile su dobrodošle i Unrine pošiljke. Bilo je mnogo dobrovoljnog i nesebičnog rada. Nije se radilo za novac niti za slavu. Želelo se samo da se povereni zadatak što uspešnije završi".[4]
Do kraja 1944. godine je izvedeno 29 predstava i 9 premijera. Najuspelije predstave su bile Sumnjivo lice, Dr. i Sluga Jernej. Već krajem godine, pirotski list "Sloboda" u 13. broju, 17. decembra objavljuje članak sa naslovom: "Pirot dobija pozorišnu salu". Tako je renovirana sala Zanatlijskog doma Esnaf. Prva pozorišna predstava u ovoj sali je bila Pokojnik, Branislava Nušića.
Okružno narodno pozorište uredi
Dekretom ASNOS-a okružna diletantska grupa je prerasla u okružno narodno pozorište. Od tridesetoro glumaca, njih dvadeset dvoje su postali profesionalni glumci dok su ostali radili kao amateri[5]. Uprava okružnog narodnog pozorišta: upravnik: Ratomir Antić, reditelji: Predrag Vasić i Nenad Jovanović, sekretar: Dušan Vasić, tehnički organizator: Vlastimir Živković, ekonom: Đorđe Nejković, dekorater: Milena Mijalković, referent za vezu: Milovan Todorović;
Tadašnje pozorište je imalo u sastavu orkestar od 15 članova. Upravnik Antić je marta meseca 1944. tražio od Povereništva prosvete Srbije novčanu pomoć i materijalna sredstva te je on odgovorilo aktom da pozorište dobija budžet za naredno tromesečje[6]. Prva sednica Okružnog narodnog pozorišta je održana 11. marta a odmah zatim i 2. aprila gde se raspravljalo o budžetu i izabralo se novo rukovodstvo pozorišta[7].
Rukovodstvo:upravnik, Dimitrije Rančić, zamenik: Srba Kostić, sekretar: Dušan Vasić, reditelji: Nenad Jovanović i Vasilije Kostić, blagajnici: Predrag Petrović i Olgica Minčić, tehnički direktor: Vlastimir Živković, pomoćnik dekoratera: Nikola Siljanović, scenograf: Milena Mijalković, ekonom: Đorđe Nejković. Umetnički odbor: Ćira Janković, Đorđe Zlatković, Dimitrije Rančić, Rata Antić, Miodrag Vidanović. Uprava: Počasni članovi: Pera Milićević i Božidar Dikić; Redovni članovi: Ratomir Antić, Milovan Todorović, Dimitrije Panajotović, Miroslav Paunović, Vidica Stanković.
Nadzorni odbor: Dimitrije Rančić, Ćira Janković, Svetislav Glišić.
U sezoni 1946/47. igrana su dela Čehova, Gogolja, Nušića. U ovoj sezoni je bilo osam premijera, šest repriza, četiri van Pirota i nijedna u selu sa ukupno osam hiljada posetilaca[8].
Gradsko pozorište uredi
Od sezone 1949/50 Okružno pozorište postaje profesionalno odnosno gradsko. Upravnik je bio Miroslav Paunović. U ansamblu te godine prvi glumci koji si postali profesionalci bili su: Olga Živković, Mira Stanković, Stojan Golubović, Vidosav Mijalković i Vlastimir Živković. Povremeno su se pojavljivali i Milena Mijalković, Desanka Vučković i Vasilije Kostić. Naredne dve sezone ovi glumci su uglavnom u izvedbama imali domaće komedije. Sezone 1952. i 1953. predstave su bile u znaku rediteljke Milene Mijalković i reditelja Vasilija Kostića jer su svih pet premijera bile u njihovoj režiji.
Tokom leta 1953. je renovirana pozorišna zgrada gde se ovaj ansambl kasnije nastupao.
Narodno pozorište uredi
Gradsko pozorište prerasta u Narodno pozorište oktobra 1953. godine.
Izvedeno je osam premijera u režiji Vojislava Mićovića koji je sklopio ugovor o radu sa pozorištem na godinu dana. Sledeće sezone pozorišna trupa postaje amaterska zbog nedostatka para i glumaca. Ostaje samo glumica Jelena Ljubojević. Sezona 1954/55 je dovela Milenu Mijalković, Miroslava Paunovića, Nenada Jovanovića, Stojana Golubovića i repertoar je bio dobar i ostvarenja solidna. Ove sezone je izvedeno ukupno devet premijera[9].
Sezona 1955/56 je donela osam premijera međutim kraj sezone je doneo neslavan završetak iste. Pozorište je slalo Gradskom NOO zahtev da se obezbede bar minimalna sredstva za održavanje amaterskog pozorišta sa plaćenim glumcima ili će se Pozorište zatvoriti. Narodni odbor nije obezbedio sredstva i doneo je odluku da da Pozorište radi kao amatersko. Iz budžeta su se plaćali samo službenici za stručnu i tehničku pomoć amaterima. Odluka najvišeg opštinskog organa je glasio i da se sala Pozorišta ustupi bioskopu kada ansambl ne nastupa. U sezoni 1956/57 je odigrana samo jedna premijera. Između 22. i 28. februara 1958. godine je održan Festival amaterskih pozorišta Niša, Pirota, Prokuplja, Bele Palanke, Dimitrovgrada.
Sezona 1958/59 je donela četiri premijere kao i sledeća sezona 1959/60. Poslednja sezona u kojoj je ovo Pozorište bilo amatersko je bila 1960/61. Tadašnji ansambl je tražio od Narodnog odbora sredstva da angažuju 4-5 profesionalnih glumaca kako bi Pozorište dobilo poluprofesionalni status.
Dana 9. septembra 1961. godine je saopštena odluka Narodnog odbora opštine da Pozorište iz amaterskog prerasta u profesionalno. Pozorišna sala posle ovoga nije korišćena za bioskop. Narodni odbor opštine je obezbedio sredstva za angažovanje deset glumaca profesionalaca. Tako je Pozorište imalo 25 članova kako glumaca tako i tehničkog osoblja.
Sezona 1962/63 je imala deset premijera i 135 repriza. Sledeće godine se organizuju predstave u pretplati, uvodi se Pionirska scena, Baletski studio. Ansambl je tada brojao devet glumaca sa stalnim rediteljem. u februaru 1964. godine je počela da radi Akademska mala scena Narodnog pozorišta. Te iste godine je publika bila malobrojna na predstavama i vladalo je malo interesovanje amatera za rad. Pozorište je imalo velike finansijske probleme te je sa Opštinom sklopila dogovor da ona obezbedi 20 miliona dinara a Pozorište 4 miliona iz sopstvenih prihoda.
Tokom leta 1965/66. godine je odigrano devet premijera i 135 repriza i statistika govori da je svaki Piroćanac otišao bar na dve predstave. Predstavom Igra ljubavi i slučaja je ansambl učestvovao na drugim Susretima profesionalnih pozorišta Srbije "Joakim Vujić" u Kragujevcu, 15-26. maja 1966.
U sledećim sezonama, sve je manje publike a i glumaca. Prvi put posle osnivanja, Pozorište dobija stalnog upravnika 15. avgusta 1970. godine - Miroljuba Stojanovića. Zbog problema prostora, pirotsko pozorište nije moglo da bude domaćin Susreta profesionalnih pozorišta Srbije Joakim Vujić 1971. godine. Finansijski problemi su doveli do toga da Pozorište potpisuje ugovore o saradnji o zajedničkom finansiranju sa preduzećima Prvi maj Pirot, Fabrika Tigar Pirot, OZ Jugoslavija, Radnik, Beogradska banka.
Pozorište bez zgrade uredi
Dana 4. marta 1977. godine je Rumunski zemljotres je učinio jednu zgradu neupotrebljivom a to je bila zgrada Pozorišta. Upotreba zgrade je bila zabranjena iz bezbednosnih razloga. Međutim, Savet Pozorišta je doneo odluku da će veća šteta biti ako ansambl uopšte ne nastupa. Ansambl je nastavio rad u Domu JNA ali samo kada je slobodna. Opština prodaje oštećenu zgradu a Pozorište ostaje i bez sredstava za rad jer sva svoja sredstva ulaže u renoviranje Oglednog centra Biblioteke. Ovo je takođe bilo privremeno rešenje. Te iste godine je Opština počela da gradi Dom kulture.
Nova zgrada uredi
7. septembar 1981. je obeležen kao nova etapa Pozorišta - otvoren je Dom kulture Pirot. Odmah sledeće sezone, Pirot postaje domaćin 17. Susreta profesionalnih pozorišta Srbije Joakim Vujić.
Dalji rad Pozorišta uredi
Od 1981. godine je najuspešnija etapa rada Pozorišta. Dva puta je bilo domaćin Susreta profesionalnih pozorišta Srbije Joakim Vujić, dobitnik je više priznanja i nagrada.
Sadašnja postava umetničkog ansambla: Natalija Geleban, Aleksandra Stojanović, Danijela Ivanović, Marta Keler, Zoran Živković, Aleksandar Radulović, Milan Nakov, Aleksandar Aleksić i Danica Mitić.
Reference uredi
- ^ Hristifor Živković Cikan, Pirot i okolina u narodno-oslobodilačkom ratu i socijalističkoj revoluciji 1941-1945. (Pirot, 1985),176
- ^ Pisana građa NOP, biv. Pirotskog okruga, Pirot, maja 1961.
- ^ Hristifor Živković Cikan, Pirot i okolina u narodno-oslobodilačkom ratu i socijalističkoj revoluciji 1941-1945. (Pirot, 1985),177
- ^ Izjava Milene Mijalković za emisiju Kulturni pregled Radio Pirota, 4. marta 1984.
- ^ Hristifor Živković Cikan, Pirot i okolina u narodno-oslobodilačkom ratu i socijalističkoj revoluciji 1941-1945. (Pirot, 1985)
- ^ Okružni NO - prosvetni odsek, okt.439
- ^ Zapisnik okružnog pozorišta,1945
- ^ Zapisnik Okružnog narodnog pozorišta, decembar 1947
- ^ Pirot 1944-1954. Sreski odbor SSRN, Pirot 1954
Literatura uredi
- Mr Pravdoljub Nikolić, 50. godina pozorišta u Pirotu 1944—1994, Narodno pozorište Pirot, 1994