Nacionalni parkovi Srbije
Nacionalni park je zaštićeno područje sa većim brojem raznovrsnih prirodnih ekosistema od nacionalnog značaja, istaknutih predeonih odlika i kulturnog nasleđa u kome čovek živi usklađeno sa prirodom, namenjeno očuvanju postojećih prirodnih vrednosti i resursa, ukupne predeone, geološke i biološke raznovrsnosti, kao i zadovoljenju naučnih, obrazovnih, duhovnih, estetskih, kulturnih, turističkih, zdravstveno-rekreativnih potreba i ostalih aktivnosti u skladu sa načelima zaštite prirode i održivog razvoja.[1]
.svg)
Nacionalni parkovi podrazumevaju jedan od najviših oblika zaštite životne sredine. Zaštita prirode u Srbiji ima dugu tradiciju. Prvi pisani trag o tome se nalazi u Dušanovom zakoniku (član 123.) iz 14. veka, gde se definiše mogućnost i zabranjuje prekomerna seča šuma u tadašnjem Srpskom carstvu. Svojim ukupnim vrednostima danas nacionalni parkovi nadilaze granice Srbije i uključeni su u Evropsku federaciju nacionalnih parkova - EUROPARC.
U Srbiji ima pet nacionalnih parkova, dok su dva u postupku zaštite.
Nacionalni parkovi uredi
| Slika | Ime | Osnovan | Površina u ha | Lokacija |
|---|---|---|---|---|
 |
Nacionalni park Fruška gora | 1960. | 26.672 |   |
 |
Nacionalni park Đerdap | 1974. | 63.786 | |
 |
Nacionalni park Kopaonik | 1981. | 11.969 | |
 |
Nacionalni park Tara | 1981. | 24.992 | |
 |
Nacionalni park Šar-planina | 1986. | 22.805 | |
Nacionalni park Fruška gora uredi
Nacionalni park Fruška gora je osnovan 1960. godine. Nalazi se na severo-zapadu Srbije, u Panonskoj niziji. Fruška gora je dugačka 75 km, a široka od 13 do 15 km. Među njene najveće vrednosti se ubrajaju listopadne šume kitnjaka, graba i bukve, kao i fragmenti stepske vegetacije. Što se tiče kulturno-istorijske vrednosti, u ovom parku se nalazi 17 manastira koji potiču s kraja XV i početka 16. veka. Zbog značajne uloge ovih manastira u razvoju i očuvanju kulture, pismenosti i duhovnosti srpskog naroda, Frušku goru su često nazivali Srpska Sveta gora.
Nacionalni park Đerdap uredi
Osnovan je 1974. godine. Najveće prirodne vrednosti su mešovite listopadne šume koje čine orah, mečja leska, koprivić i bukva, kao i šibljaci jorgovana. Takođe, krečnjačke litice predstavljaju stanište retkim biljkama, a rečni tok Dunava je stanište retkim ribama: jesetre i morune. U okviru ovog parka se nalazi i Lepenski Vir, arheološko nalazište. Đerdap je najveći nacionalni park Srbije.
Nacionalni park Tara uredi
Najveće prirodne vrednosti ovog parka osnovanog 1981. su šume pančićeve omorike, prašume bukve, jele i smrče, kao i tresava okružena pomenutom šumom pančićeve omorike.
Nacionalni park Kopaonik uredi
Kao i Tara i ovaj nacionalni park je osnovan 1981. godine. Njegovo bogatstvo čine mešovite šume smrče, jele, bukve i javora, gde se posebno izdvajaju stare šume smrče („balkanska tajga“), subalpijske zajednice patuljaste smrče i polegle kleke, kao i krečnjačke litice koje su stanište retkih biljaka poput runolista. Takođe su i tresave stanište retkih vrsta.
Nacionalni park Šar-planina uredi
Osnovan je 1986. godine. Najveće vrednosti Šar-planine su očuvane šume molike i munike, ali i mešovite listopadne šume koje predstavljaju stanište balkanskog risa. Tu su i žbunaste zajednice bora krivulja, a visokoplaninski regioni i serpentinski kamenjari su staništa retkih biljaka. Na Šari se nalaze i lednički cirkovi sa glacijalnim jezerima.
Nacionalni park Prokletije (u postupku zaštite) uredi
Prostor planinskog masiva Prokletije je u postupku zaštite na delu koje se nalazi na teritoriji Srbije, na Kosovu i Metohiji.
Nacionalni parkovi u postupku zaštite uredi
Nacionalni park je u postupku zaštite kada zavodi za zaštitu prirode dostave studiju zaštite nadležnom organu i kada Ministarstvo zaštite životne sredine obavesti javnost o postupku pokretanja zaštite prirodnog područja na internet stranici Ministarstva. Trenutno su u postupku zaštite dva nacionalna parka, Kučaj-Beljanica i Stara planina, a dok se ne donese akt o proglašenju oni se smatraju zaštićenim i primenjuju se mere propisane u studiji zaštite.[2]
| Slika | Ime | Godina pokretanja postupka | Površina u ha | Lokacija |
|---|---|---|---|---|
 |
Nacionalni park Kučaj-Beljanica | 2022. | 45.372 | |
 |
Nacionalni park Stara planina | 2022. | 120.908 | |
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ „Nacionalni park” (na jeziku: srpski). Zavod za zaštitu prirode Srbije. Arhivirano iz originala 28. 09. 2022. g. Pristupljeno 28. 9. 2022.
- ^ „Prirodna dobra u postupku zaštite” (na jeziku: srpski). Zavod za zaštitu prirode Srbije. Arhivirano iz originala 28. 09. 2022. g. Pristupljeno 28. 9. 2022.
