Nikola Graovac
Nikola Graovac (Vrebac, 29. maj 1907 — Topola, 16. januar 2000) je bio srpski slikar. Jedan je od najvećih majstora kolorističkog ekspresionizma u srpskom slikarstvu 20. veka.
| Nikola Graovac | |
|---|---|
 Nikola Graovac slikar | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 29. maj 1907. |
| Mesto rođenja | Vrebac, kod Gospića, Austrougarska |
| Datum smrti | 16. januar 2000. (92 god.) |
| Mesto smrti | Topola, Srbija, SR Jugoslavija |
Biografija uredi
Rođen je u Lici, u selu Vrebac kod Gospića 1907. godine kao 14-to, najmlađe dete u kući Graovčevih.[1] Osnovnu školu je završio u seoskoj školi u Vrebcu a uslove za dalje školovanje nije imao. Sa 15 godina je došao u Beograd, kao puki pečalbar gde je mukotrpno radio kako bi sam preživeo a deo zarade slao porodici u Lici. Radio je svakojake poslove od rada na građevini, preko baštovanskih poslova, do pomoćnih poslova po kućama. Teško je dolazio do posla jer nije mogao da izdrži konkurenciju snažnih odraslih ljudi s obzirom da je bio dete. Prvi stalni posao koji je dobio, bio je posao u strugari u Željinu, a drugi u livnici u Zrenjaninu. Pokušao je da izuči stolarski zanat u Beogradu ali mu roditelji nisu dali saglasnost jer za vreme izučavanja zanata nije imao nikakvih prihoda. Na njegovu sreću našao je posao u Dental depou Maksa Mošića gde je radi raznorodne poslove od prijema i distribucije zubarskog materijala do montiranja aparata u zubarskim ordinacijama. Posao mu je bio interesantan i dinamičan što je odgovaralo njegovoj prirodi, gazda je bio korektan čovek, tako da je mladi Graovac počeo da vodi jedan normalan građanski život. Pored redovnog posla radio je i kao domar u zgradi u kojoj je stanovao tako da je imao i dodatni prihod. Po prirodi skroman, a imajući cilj u životu da postane slikar i radi posao koji najviše voli, štedeo je i pripremao se za slikarsku školu. U to vreme najpoznatija slikarska škola u Beogradu je bila škola slikarstva u ateljeu Jovana Bijelića. Graovac je stupio u kontakt sa tada već slavnim umetnikom i nakon svestranog testiranja Bijelić je rešio da ga primi u školu. Preselio se 1932. godine u Bjelićev atelje koji se nalazio na tavanu II muške gimnazije u Beogradu. Pored druženja sa svojim profesorom Bijelićem, Graovac je u ovoj školi dolazio u kontakt i sa ostalim polaznicima ove škole tako da je tu nastao čitav niz prijateljstava koja su trajala do kraja života.[2]
Prvi put je izlagao na kolektivnoj izložbi 1933. godine, da bi već 1934. godine zajedno sa još troje učenika Bijelićeve škole (Danica Antić, Aleksa Čelebonović i Jurica Ribar) napravio zajedničku izložbu koja je naišla na izvanredan prijem kako kod publike tako i kod kritike. Ova grupa umetnika je kasnije popularno nazvana grupa „Četvorica“ iako nikada nije imala zvaničnu formu. Prvu samostalnu izložbu Graovac je imao 1935. godine u Umetničkom paviljonu Cvijeta Zuzorić u Beogradu. Sa grupom * "Oblik“ izlagao je 1938. godine iako nije bio njihov zvanični član, da bi sa grupom „Desetoro“ (Desetorica) 1940. godine izlagao u Beogradu i Zagrebu. Bio je izuzetno plodan slikar koji je živeo od slikarstva. Opus mu broji oko 10.000 slika koje se nalaze u zvaničnim institucijama, mnogim ustanovama, preduzećima i privatnim zbirkama i kolekcijama. Poslednja njegova samostalna izložba je priređena u proleće 1998. godine u prostorijama Udruženja likovnih umetnika Srbije ULUS-a u Beogradu.
Pored slikarstva Nikola Graovac je imao još jednu pasiju, to su bili stari satovi, u ateljeu su mu bili okačeni na zidovima i stajali na policama. Sakupljao ih je i sam ih popravljao i dovodio u ispravno stanje.
Umro je u svojoj kući na Oplencu 16. januara 2000. godine.[3]
Slikarska grupa „Desetoro“ uredi
Slikarska grupa „Desetoro“ je zajednički izlagala 1940. godine u Beogradu i Zagrebu. Grupu su sačinjavali: Danica Antić, Borivoj Grujić, Nikola Graovac, Dušan Vlajić, Milivoj Nikolajević, Jurica Ribar, Ljubica Sokić, Stojan Trumić, Aleksa Čelebonović i Bogdan Šuput.[4][5] Iako po svom sastavu heterogena, grupa se sastojala od 2 žene i 8 muškaraca, bilo je tu akademskih slikara, sa fakultetskim obrazovanjem, ali i slikara po vokaciji, pripadali su raznim društvenim slojevima od radništva, inteligencije do buržoazije. Zajedničko ovoj grupi je bilo to, što su svi bili slikari i đaci Jovana Bijelića. Neki od ovih umetnika su stradali u Drugom svetskom ratu, a oni koji su preživeli bili su značajni likovni stvaraoci u posleratnom periodu.
Samostalne izložbe uredi
Nikola Graovac se prvi put predstavio javnosti na Petoj prolećnoj izložbi jugoslovenskih umetnika 1933. godine. Posle svog prvog predstavljanja beogradskoj publici Graovac se gotovo bez izuzetka pojavljivao na svim prolećnim jugoslovenskim i jesenjim izložbama beogradskih umetnika. To je tako trajalo do kraja 1940. godine tj. do izbijanja Drugog svetskog rata. Tačan broj grupnih izložbi u kojima je učestvovao Nikola Graovac u zemlji i inostranstvu nije utvrđen, a samostalne izložbe su mu bile:
- 1935. Beograd,
- 1948. Priština,
- 1951. Beograd,
- 1954. Bor, Beograd, Novi Sad,
- 1956. Bor,
- 1957. Beograd, Novi Sad, Zrenjanin, Prag,
- 1958. Sarajevo,
- 1960. Beograd, Novi Sad,
- 1961. Zrenjanin,
- 1964. Beograd,
- 1965. Beograd,
- 1969. Sombor,
- 1972. Novi Sad,
- 1976. Novi Sad,
- 1977. Pančevo,
- 1978. Sremski Karlovci,
- 1980. Beograd,
- 1987. Sombor, Grocka,
- 1989. Topola,
- 1990. Sombor,
- 1991. Beograd, Lazarevac,
- 1992. Novi Sad,
- 1995. Topola,
- 1996. Budva,
- 1997. Novi Sad,
- 1998. Vršac, Podgorica i Beograd.
Priznanja uredi
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ Vremeplov (RTS, 29. maj)
- ^ Ristić, Vera . Nikola Graovac 1907—2000. Monografija (na ((sr))). Oplenac, Topola-Srbija: Zadužbina Kralja Petra I, 163 strane. 2007. ISBN 978-86-80647-24-1.
- ^ Umro slikar Nikola Graovac, Pristupljeno 15. 4. 2013.
- ^ Grupa „Desetorica“, Pristupljeno 15. 4. 2013.
- ^ Art magazin - Ljubica Cuca Sokić - Slike, Pristupljeno 15. 4. 2013.
Literatura uredi
- Graovac, Nikola; Kolarić, Miodrag (1980). Nikola Graovac, slike: Umetnički paviljon Cvijeta Zuzorić, 10-30. jun 1980. (na jeziku: (jezik: srpski)). YU-Beograd: Umetnički paviljon Cvijeta Zuzorić.
- Protić, B. Miodrag (1970). Srpsko slikarstvo XX veka, Tom 1. - Biblioteka Sinteze (na jeziku: (jezik: srpski)). YU-Beograd: Nolit.
- Trifunović, Lazar (1973). Srpsko slikarstvo 1900—1950. - Biblioteka Sinteze (na jeziku: (jezik: srpski)). YU-Beograd: Nolit. str. 533strane.
- Protić, B. Miodrag (1965). Muzej savremene umetnosti Beograd (na jeziku: (jezik: srpski)). YU-Beograd: Muzej savremene umetnosti.
- Ristić, Vera (2007). Nikola Graovac 1907—2000. Monografija (na jeziku: (jezik: srpski)). Oplenac, Topola-Srbija: Zadužbina Kralja Petra I. str. 163strane. ISBN 978-86-80647-24-1.
