Нови Србин (časopis)
Novi Srbin je časopis srednjoškolaca Srba u Ugarskoj. Urednik i vlasnik je bio Vasa Stajić, a glavni urednik Milan Stričević. Izlazio je od 1912. do 1914. godine.
 Novi Srbin : časopis Srba srednjoškolaca u Ugarskoj | |
| Tip | časopis |
|---|---|
| Format | 22 cm |
| Vlasnik | Vasa Stajić |
| Izdavač | Sombor, Pančevo |
| Urednik | Vasa Stajić |
| Glavni urednik | Milan Stričević |
| Osnivanje | 1912. godine |
| Jezik | srpski |
| Ukidanje | 1914. godine |
| Sedište | Sombor |
O časopisu
urediNovi Srbin spada u omladinske časopise. Pojavio se potpuno nenajavljeno septembra 1912. godine u Somboru, mesec dana pre izbijanja Prvog balkanskog rata i izlazio je do marta 1914. godine kada je, zbog hapšenja urednika i započinjanja Prvog svetskog rata, obustavljen.[1] Časopis je smeo i politički opredeljen, istrajan u borbi za prava srpskog podmlatka na školovanje na svom jeziku. Po radovima i zrelosti programske orijentacije Novi Srbin nije samo list za đake. Iako ima dosta književnih priloga, list nije isključivo književno glasilo. U njemu nema književnih ostvarenja učenika.[2]. Zalagao se za slogu Srba i Mađara, zastupao slobodnije ideje u politici i vaspitanju mladih. Pratio je i događaje na ratištu.[3] Spoljni faktori (istorijski, politički, ideološki i kulturni) uticali su na pokretanje, život i gašenje Novog Srbina. Ovi faktori su uslovljavali proizvodnju tekstova i određivali načine kulturne i književne metakomunikacije, odnosno recepcije. Svoj ukupni učinak časopis je sveo na postizanje praktičnih ciljeva, na realizaciju ideje o nacionalnoj slobodi i samostalnosti Srba. Tu je spadalo i visoko vrednovanje nacionalnog u najopštijem smislu; njime je trebalo apsorbovati mlade naraštaje i pripremiti ih za neizvesnosti i teška iskušenja koja su sobom donosili Balkanski ratovi i Prvi svetski rat.[1]
Sadržaj
urediČasopis je pokušao da ima stalne rubrike, ali se toga nije dosledno pridržavao jer su objavljeni radovi služili njegovoj programskoj orijentaciji. Donosio je stalan pregled omladinskog pokreta. U 1. i 2. broju objavljeni su životopisi znamenitih velikana u nauci i umetnosti - Jovana Cvijića i Ivana Meštrovića. U prvom broju objavljen je nepotpisan životopis Petra Preradovića i njegova pesma Putnik.[2] Publikovano je i:
- Odlomak pripovetke Stevana Sremca Vojislav Travunjanin
- Pesma Pamtite, deco Jovana Jovanovića Zmaja
- Pripovetka Aurel Ćurković Veljka Petrovića
- Esej Kulturni nacionalizam Isidore Sekulić (smatra se najvrednijim radom u časopisu jer autorkina razmišljanja deluju trezveno jer ukazuje na uzroke zabluda i zastranjivanja)
- Pripovetka Razočaranje Milete Jakšića
Rubrika Klasična srpska književnost
urediOva rubrika prisutna je u svim brojevima Novog Srbina.[2]
Rubrika Đački život
urediOva rubrika donosi vesti o učenicima i pojavama u školama. U njima je prisutno borbeno raspoloženje.[2]
Ispit naše savesti
uredi
Kao poslednji rad objavljen je urednički komentar Ispit naše savesti. U njemu se otkrivaju sve teškoće i opasnosti koje su vrebale i list i samog urednika. U ovoj ispovesti, uredništvo ukazuje na skrušenost i razočaranje što je bilo mnogo vatrenosti, a premalo borbenih duhova.[2]
Čitanka Novoga Srbina
urediPoslednji petobroj 4-8 iz 1914. godine štampan je u obliku knjige kao Čitanka Novoga Srbina. U njoj se nalaze rodoljubive pesme. Vasa Stajić napominje da je dobra rodoljubiva pesma uvek i lepa pesma, ali ističe i njene etičke, logičke i vaspitne vrednosti.[4]
Periodičnost
urediIzlazio je jednom mesečno.
Urednici
uredi- Vasa Stajić - pokretač i urednik
- Milan Stričević - odgovorni urednik
Štamparije
urediPrvo je štampan u Somboru, u Srpskoj štampariji Vladimira Bajića. Zbog uređivačke koncepcije, programa, priloga i rubrika bio je primoran da usled političkih pritisaka ugarske vlasti premesti redakciju u Pančevo u drugoj godini izlaženja.[1]
Saradnici
urediReference
uredi- ^ a b v Novi Srbin, časopis Vase Stajića / Vida Golubović. - Ćirilicom. - U: Banatska periodika XIX i XX veka / uredile Vesna Matović, Marija Cindori. - Novi Sad : Matica srpska ; Beograd : Institut za književnost i umetnost ; Zrenjanin : Gradska narodna biblioteka "Žarko Zrenjanin", - (Serija Istorija srpske književne periodike ; 7). 1995. ISBN 978-86-7095-066-5. - (1995). str. 179.-186.
- ^ a b v g d Srpski listovi za mladež u Somboru u drugoj polovini XIX i početkom XX veka / Dragoljub D. Gajić. - U: Dometi. - ISSN 0351-0425. - God. 16, br. 57/58 (leto-jesen 1989). str. 127.
- ^ Srpska štampa : 1768-1995. : istorijsko-bibliografski pregled / Milica Kisić, Branka Bulatović. Štampa i srpsko društvo 19. i 20. veka / Miloš Mišović. - Beograd : Medija centar, 1996 (Beograd : Standard 2). - Str:190. - (Biblioteka Press dokumenti ; 1)
- ^ Rodoljubive pesme iz nove srpske književnosti : Kosovo, Srbija, robovi / [priredio Vasa Stajić]. - Pančevo : Štamparija Napredak, 1914—197 str. ; 19 cm. - (Čitanka Novoga Srbina ; 1)COBISS.SR 33504783
Literatura
uredi- Krestić, Vasilije (1980). Istorija srpske štampe u Ugarskoj 1791-1914. Novi Sad: Matica srpska.
- Somborska štampa na srpskom jeziku između dva svetska rata / Rastko Stokanov. - faks. - Beleške uz tekst. - U: Dometi. - ISSN 0351-0425. - God. 30, br. 114/115 (jesen-zima 2003). str. 93-109.COBISS.SR 195065863
- Novi Srbin i nova Vojvodina / Bogoljub Savin. - fotogr./ U: Građanski list. - ISSN 1450-9725. - God. 7, br. 2283/2284 (17/18. mart 2007). str. 10.COBISS.SR 222106631
- Politički lik Vase Stajića : izabrani politički i ideološki spisi / izbor i objašnjenja Arpad Lebl. - Novi Sad : Progres, 1963 (Novi Sad : Progres). - 628 str.COBISS.SR 11001095