Noriljsk
Noriljsk (rus. Норильск) je zatvoreni grad u Rusiji u Krasnojarskom kraju. Noriljsk se nalazi između zapadnosibirske i srednjosibirske ravnice u podnožju Putoranske planine. To je drugi najseverniji grad u Rusiji (posle grada Dudinka) i drugi grad po veličini u svetu (posle Murmanska) koji se nalazi u okviru arktičkog kruga. Prema popisu stanovništva iz 2021. ima 182.701[2] stanovnika. Osnovan je 1935. godine.
| Noriljsk Норильск | |
|---|---|
 | |
| Administrativni podaci | |
| Država |  Rusija |
| Federalni okrug | Sibirski |
| Pokrajina | Krasnojarski kraj |
| Osnovan | 1935 |
| Status grada | 1953 |
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo | |
| — 2021. | 182.701 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 69° 20′ 30″ S; 88° 13′ 00″ I / 69.341667° S; 88.216667° I |
| Vremenska zona | UTC+8 |
| Aps. visina | 90 m |
| Površina | 23,16 (2.005) 26,07 (plan 2.025)[1] km2 |
.svg)  Noriljsk Noriljsk na karti Rusije | |
| Ostali podaci | |
| Gradonačelnik | Sergej Šmakov |
| Poštanski broj | 663300–663341 |
| Pozivni broj | 3919 |
| Registarska oznaka | 24 |
| OKATO kod | 04429 |
| Veb-sajt | |
| http://www.norilsk-city.ru | |
.png)
Rudarstvo i obrada nikla (korporacija Norilsk Nikel) su glavne industrijske grane u gradu. U oblasti se vadi još bakar, kobalt, platina i ugalj. S vađenjem ruda započelo se tek 1939. godine kada je izgrađena pruga prema lukama na reci Jenisej. Tokom leta, kada more nije zaleđeno, iz ovih luka se prevozila ruda u evropski deo Rusije. Te 1939. godine Noriljsk je pretvoren u gradsko naselje, a status grada je dobio 1953. godine.
Istorija uredi
Od 1948. do 1954. postojao je u Noriljsku „Specijalni logor br. 2“, u kome je bilo zatočeno oko 20.000 zatvorenika, pretežno političkih. Uslovi života u logoru su bili neobično teški. U leto 1953, par meseci posle Staljinove smrti, zatvorenici su podigli nenasilnu pobunu (Noriljski ustanak) koja je trajala nekoliko meseci.
Godine 2001. Noriljsk je proglašen zatvorenim gradom za strance, a ulazne dozvole se izdaju i građanima Rusije i Belorusije.
Stanovništvo uredi
Prema preliminarnim podacima sa popisa, u gradu je 2010. živelo 175.301 stanovnika, 40.469 (30,01%) više nego 2002. U 2021. taj broj se povećao na 182.701 stanovnika.
| 1939. | 1959. | 1970. | 1979. | 1989. | 2002. | 2010. | 2021. |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 13.886 | 109.442 | 135.487 | 180.358 | 174.673 | 134.832[3] | 175.365 | 182.701 |
Privreda uredi
Topionica nikla se nalazi u Noriljsku. Prerada ruda je direktno odgovorna za izuzetno zagađenje, načelno kisele kiše i smog. Po nekim procenama, 1% od ukupne svetske emisije sumpor-dioksida potiče iz ovog grada. Zagađenje teškim metalima u blizini Noriljska je tog nivoa da bi bilo ekonomski isplativo da se zemljište oko grada koristi kao ruda usled visokih koncentracija platine i paladijuma.[4]
Institut Bleksmit iz Njujorka[5] je stavio Noriljsk na listu deset najzagađenijih mesta na Svetu, sačinjenu 2007. godine. Ovde se navodi da je vazduh u Noriljsku između ostalog zagađen česticama radioizotopa stroncijuma-90, cezijuma-137 i metala nikla, bakra, kobalta, olova i selena, kao i gasovima kao što su azot, ugljenikovi oksidi, sumpor-dioksid, fenoli i vodonik sulfidi. Takođe, Noriljsk je i mesto gde je prosečno životno doba radnika za deset godina kraće nego na drugim područjima Rusije.
Partnerski gradovi uredi
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ Generalьnый plan gorodskogo okruga Norilьsk. Osnovnыe tehniko-эkonomičeskie pokazateli.
- ^ „Wayback Machine”. web.archive.org. 2021-05-02. Arhivirano iz originala 02. 05. 2021. g. Pristupljeno 2022-07-18.
- ^ Federalьnaя služba gosudarstvennoй statistiki (21. 5. 2004). „Čislennostь naseleniя Rossii, subъektov Rossiйskoй Federacii v sostave federalьnыh okrugov, raйonov, gorodskih poseleniй, selьskih naselёnnыh punktov – raйonnыh centrov i selьskih naselёnnыh punktov s naseleniem 3 tыsяči i bolee čelovek”. Vserossiйskaя perepisь naseleniя 2002 goda (na jeziku: ruski). Federalni zavod za statistiku. Pristupljeno 4. 9. 2012.
- ^ Kramer, Andrew E. (12. 7. 2007). „For One Business, Polluted Clouds Have Silvery Linings”. The New York Times. Pristupljeno 12. 7. 2007. (login required).
- ^ „World's Worst Polluted Places 2007”. The Blacksmith Institute. 2007. Arhivirano iz originala 30. 10. 2010. g. Pristupljeno 10. 8. 2010.
Spoljašnje veze uredi
