OŠ „Vožd Karađorđe” Niš

Osnovna škola „Vožd Karađorđe” jedna od tri najstarije osnovne škole u Nišu. Osnovana je 5. novembra 1889. godine. Svoju obrazovno-vaspitnu delatnost započela je jedanaest godina nakon oslobođenja Niša od Turaka (11. januara 1878), kada je trebalo otkloniti negativno nasleđe iz turskog perioda i uhvatiti korak sa savremenim tokovima kulture i prosvete. Najpre u jedno spratnoj građevini, koja je pred početak Drugog svetskog rata nadzidana, u ondašnjoj ulici Stambol kapija, danas ulici Voždovoj, škola radi, sa prekidima od nekoliko meseci do nekoliko godina u vreme Prvog i Drugog svetskog rata, poplave iz 1948. i NATO agresije na SRJ, više od 120 godina. Više puta škola je menjala naziv, a današnji je dobila po znamenitom srpskom vojskovođi Karađorđu Petroviću, Voždu, sredinom šezdesetih godina 20. veka.

Osnovna škola „Vožd Karađorđe” (Niš)
Osnovna škola „Vožd Karađorđe”
Tip	Državna
Lokacija	Vožda Karađorđa 29. Niš
Država	Srbija
Direktor	Milena Kostić, profesor
Veb-sajt	http://www.vozdova.edu.rs/

Nazivi škole

Muška osnovna škola na Stambol kapiji (1889—) • Škola u Pirotskoj ulici • Škola u Voždovoj ulici (—1934) • Državna narodna škola „Vožd Karađorđe“ (1934—1949) • Prva sedmoljetka (1949—1951) • Osnovna škola „Vožd Karađorđe“ (~1955—)

Istorija

Borbe za oslobođenje Niša od Turaka Kneževina Srbija je otpočela 29. decembra 1877. Knez Milan Obrenović je ušao u Niš 11. januara 1878. Članom 3 Sanstefanskog sporazuma Niš je pripojen Kneževini Srbiji. U periodu od oslobođenja do Majskog prevrata Niš je često nazivan Druga prestonica Srbije.

Niš je posle oslobođenja postao pogranični garnizon, a nakon povlačenja Turaka i njihovih školovanih ljudi, ostao je i bez privrede, valjane zdravstvene zaštite, školskih, kulturnih i drugih ustanova. Početkom 1878. u Nišu je živelo 12.801 stanovnika. U gradu je bilo jako malo visoko školovanih ljudi među Srbima, o čemu govore činjenice da je: „pri prvom popisu neposredno nakon oslobođenja Niš imao 1.915 pismenih muškaraca i 73 pismene žene, odnosno 15 posto popisanog stanovništva“.Veliki broj neobrazovanih zahtevao je hitno otvaranje škola opismenjavanje stanovništva i stvaranje obrazovanog kadra, kako bi se iz mrtvila pokrenule i oživele sve navedene delatnosti u Nišu i okolini..

Jedina opštinska zgrada, namenski građena za školu, posle oslobođenja Niša od Turaka, bila je ova iz turskog period kod Sabornog hrama.

Odmah po oslobođenju u higijenskom pogledu u gradu je bila stravična slika. Kuće su uglavnom bile neuslovne za stanovanje, kao i zatečene osnovne škole (uništen inventar, nedostatak sredstava za nastavu knjiga i drugih učila), ulice uzane, prljave kao i dvorišta u koja se izlivala otpadna voda. U dvorištima se slobodno čuvala stoka a vodosnabdevanje i uklanjanje otpadaka bilo je nerešeno, te su zbog velike blizine zagađivača i bunara bile česte epidemije crevnih zaraznih bolesti.Tuberkuloza, trbušni tifus, dizenterija, malarija i polne bolesti harale su gradom zbog nepostojanja zdravstvenog vaspitanjai školovanih lekara i drugog zdravstvenog osoblja za pravovremeno lečenje obolelih. Gradom je vladala velika smrtnost njenih građana, što je zahtevalo hitno osnivanje bolnice, i za tu namenu školovanje kadre.

Prema podacima o socijalnoj strukturi, nastavom u osnovnim školama Niša najviše su bila obuhvaćena deca iz bogatijih slojeva društva; deca trgovaca, zanatlija i činovnika. Posle rata velika oskudica je bila i u školskom prostoru, i trajala je i veliki broj godina i posle oslobođenja. Jedina opštinska zgrada, namenski građena za školu bila je ona iz turskog period kod Sabornog hrama, a u toj školi odmah posle oslobođenja (školske 1877/78) bilo je 4 odeljenja, 4 učitelja i 312. đaka.

Oslobađanjem Niša od Turaka i ulaskom u grad srpska vojska građanima Niša nije donela samo slobodu već i privredni prosvetni i kulturni preporod. Sa njom u Niš pristižu i prvi školovani ljudi koji pokreću aktivnost za osnivanje škola, među njima i Muške osnovne škole na Stambol kapiji (1889—).

Na osnovu analize udžbenika za osnovnu školu, do oslobođenja Niša od Osmanlija udžbenici, koji su korišćenu u vaspitavanju đaka i učili su ih u strahu i ljubavi prema Bogu, kao vrhovnom moralnom autoritetu. Kroz poučne priče, poslovice i pesme, kao i opisivanjem karakterističnih primera, modela za dobro ponašanje, udžbenici za osnovnu školu su i sadržajno i ciljno projektovali religiozne vrednosti. Ceelokupni sadržaji udžbenika u tom periodu razvijani su u duhu osnova verskog morala.

Nakon oslobošenja od Osmanlija i dalje su u udžbenicima Kneževine Srbije zadržani biblijski saveti i hrišćanski pogled na svet, a postulati od kojih su polazili svi tadašnji udžbenici, nudili su im moralna načela u odnosu prema bližnjima, predstavnicima vlasti i državi i u odnosu prema radu.

Škola u 19. veku

Davanje mandata za sastav Vlade Milanu Piroćancu (1880—1883), od strane kralja Milana, značajno je uticalo na dalji razvoj školstva. Piroćanac je odmah oko sebe „okupio“ ličnosti, koje su već bile dokazane u javnom i naučnom životu Kraljevine Srbije. Među prvim koracima njegove Vlade bilo je Uvođenje obaveznog školovanja za svu decu, što je i ostvareno donošenjem Zakona o obaveznom osnovnom obrazovanju 11. januara 1883. godine, gotovo u isto vreme kao i u mnogo razvijenijim državama kao što su bile Francuska i Engleska (1878—1882). Pravi efekat modernizacije školstva u Srbiji, koje je započela ova vlada uočavaju se kada se porede podaci za period 1885—1891. Tako je po isteku petogodišnjeg perioda u školskoj 1890/91. godini broj osnovnih škola znatno povećan i iznosio je 767 (704 muških i 63 ženske).

Ulica Stambol kapija, u kojoj je škola izgrađena (poslednja zgrada s leve strane ulice)

Među školama nastalim u ovome period bila je Muška osnovna škola „Stambola kapija“ u Nišu, koja je po narerđenju Ministarstva prosvete osnovana u novoizgrađenoj, namenski građenoj jednospratnoj opštinskoj zgradi od tvrdog materijala u ulici Stambol kapija (po kojoj je škola i dobila prvi naziv) na prostoru uništenog starog turskog groblja, neposredno do Islahane (bivše turske zanatske škole), 5. novembra 1889. godine. Ona je imala 11 velikih učionica, dve kancelarije i jednu sobu za služitelje škole.

„ Prema izveštaju iz 1896. škola je imala velike svetle učionice sa obojenim podom od dasak, slikama; Kralja, Vuka Karadžića i Ljube Nenadovića i klupama-skamlijama s naslonom za četiri do šest učenika. ”

Škola je, sa 11 odeljenja, značajno rasteretila Mušku školu kod Saborne crkve i prikupila učenike iz oronulih privatnih kuća (kuća Sotirovića, Čohadžića, privatne kuće „kod konaka“ i drugih)

Prema Nastavnom planu i programu za osnovne škole od 20. septembra 1899. godine u školi su izvođeni sledeći predmeti:

R.br.	P r e d m e t i	I razred	II razred	III razred	IV razred
1.	Nauka hrišćanska	2	2	2	2
2.	Srpski jezik sa slovenskim čitanjem	8	8	6	6
3.	Zemljopis sa srpskom istorijom	-	-	3	4
4.	Računica s geometrijskim oblicima	4	4	4	4
5.	Poznavanje prirode sa polj./Pouka za domaćice	-	-	3	3
6.	Crtanje i lepo pisanje	2	2	2	2
7.	Ručni rad	2	2	2	2
8.	Pevanje	2	2	2	2
9.	Gimnastika i dečije igre	2	2	2	2

Među prvim najboljim učiteljima, koji su u ovoj školi radili, bili su: Jakov Golemović, Milovan Slepčević, Velimir Pavlović, Nikola Sokolović.

Izgled muške osnovne škola na Stambol kapiji s kraja 19. veka.

Škola u 20. veku

Srbija je početkom 20. stoleća prošla kroz teška iskušenja: promenu na prestolu, zavereničko pitanje, Carinski rat (1906–1911), Aneksionu krizu (1908–1909), Balkanske ratove i Prvi Promene na srpskom prestolu najčešće su izvršavane nasilnim putem: knez Miloš prisiljen je na abdikaciju i napuštanje zemlje (1839); knez Mihailo je proteran (1842) i ubijen (1868); knez Aleksandar Karađorđević je proteran (1858); kralj Aleksandar i kraljica Draga su ubijeni (1903).

Od 1902. godine u školskoj zgradi ove škole radila je i Ženska škola. Uoči Prvog svetskog rata u školi je u posebnim učionicama bilo 11 odeljenja sa ukupno 530 učenika, Muške i Ženske osnovne škole.

Škola u toku Prvog svetskog rata

Članom jedan tajnog ugovora između Nemačke i Bugarske, u Prvom svetskom ratu, predviđeno je da Centralne sile, u slučaju pobede, ustupe delove teritorije Srbije istočno od reke Morave počev od ušća u Dunav, pa sve do Skopske Crne Gore i Kačanika, južno. Tako je odmah po padu Niša Bugarska vojska okupirala grad.

U prvoj godini bugarske okupacije Niša, bugarske vlasti su nastojale da saznaju više o raspoloženju u gradu i držanju učitelja i drugog školskog osoblja. Građanima i licima koja su napustila Niš pre dolaska okupacionih vlasti, Bugari su oduzeli imanja i kuće, što je dovelo do zastrašivanja i osiromašenja mnogih uglednih niških porodica. Sredinom novembra 1915. godine, počele su deportacije učitelja, pravnika, činovnika, trgovcima, zarobljenih oficira, koji su u velikom broju pobijeni u blizini Bele Palanke. Što je olakšalo vlastima uvođenje bugarskog jezika i udžbenika u škole.

„ Učitelji koji su dovedeni iz Bugarske delovali su u skladu sa politikom ministarstva da se stanovništvo u okupiranim teritorijama Srbije tretira kao bugarsko. Kao rezultat toga, „prilikom otvaranja bugarskih škola u Nišu", izvesni Čapranikov „držao je govor da deca koja su bila pod Srbima nisu Srbi, već Bugari i da imaju postati dobri Bugari. ”

Bugarski jezik je uveden u školu i njenu administraciju, pa je i njegova upotreba postala obavezna za sve učenike. Do 15. februara 1916. godine iz škole su bile uklonjene sve knjige i udžbenici na srpskom jeziku. U nastavi se isključivo upotrebljavao bugarski jezik, a pohađanje nastave bilo je obavezno za svu decu. Primenom primerenih kazni roditelji su bili primorani da decu šalju u školu. U leto 1916. održani su javni ispiti, učenici su pokazali napredak u poznavanju bugarskog jezika, ali su roditelji odbijali da prisustvuju na školskim proslavama.

Nastavni plan i program je bio mali, a osećao se i nedostatak nastavnika, većinu njih su činile žene, pa se sve svodilo na to da se deca drže pod nadzoro, uče bugarski jezik i širi bugarska nacionalna propaganda. Zbog nedostatka prostora dečaci i devojčice pohađali su ista odeljenja.

Škola između dva svetska rata

Oslobođenje Niša posle Prvog svetskog rata, zateklo je školu potpuno zapuštenu, osiromašenu, bez učila i inventara, kakvu su je za sobom ostavili Bugarski okupatorski vojnici, nakon povlačenja iz Niša. Po završetku okupacije Osnovna škola „Vožd Karađorđe“ bila je među prvim školama koja je sa radom počela na jesen 1919, iakao sa jako lošim inventarom, koji se prema izveštaju školskog nadzornika svodio: na tablu, računaljaku, zemljopisnu kartu Jugoslavije, kao i na nastavna sredstva koji su nastavnici sami napravili.

Oko 50% stanovništva niša bilo je nepismeno, a oko 50% koji su nastavili osnovnu školu više godina nisu redovno pohađali nastavu. Školeske 1919/20, ova škola je bila jedna od tri muške osnovne škole u gradu (kojih je ukupno bilo šest, tri muške i tri ženske). Osnovna škola Vožd Karađorđe se nalazila na istoj lokaciji u Voždovoj ulici, na kojoj je i izgrađena u 19. veku, u jednoj od dve tada postojeće školske opštinske zgrade u Nišu, sve do 1927. godine.

U osnovnoj školi „Vožd Karađorđe“, s kraja 1920. godine, nekoliko meseci nastavu je izvodila i susedna Srpska Kraljevska gimnazija u Nišu, kada je 5. septembra 1920. došlo je do požara, u kome je izgorelo sve osim zidova, gimnazije.

Sve veći priliv đaka dvadesetih i tridesetih godina (koji je prikazan na donjoj tabeli) nametnu je potrebu dogradnje ove škole.

Broj odeljenja i đaka po godinama u Osnovnoj školi Vožd Karađorđe u Nišu za period od 1925. do 1938.
Školeske godine	1925/226	1928/29	1930/31	1937/38
Ukupno odeljenja (đaka)	7 (267)	12 (582)	12 (680)	20 (821)

Tako je školska zgrada 1936/37 godina, nadzidana za još jedan sprat i dobila fiskulturnu salu, koja je korišćena i za potrebe Sokolskog društva. Broj učionica se tako povećao za duplo (na 22).

Prema zakonu o narodnim školama iz 1929. godine, koji se uz manje izmene primenjivao sve do Drugog svetskog rata, škola je u svom sastavu imala;

• Osnovnu školu u trajanju od četiri godine sa početkom školovanja za dobro razvijenu decu od šest godina, a za ostalu od sedam godina,
• Zabavište za decu od četiri do šest godina, koje je otvoreno 1928/29.
• Višu narodnu školu od četiri godine (od 1934/35) u koju su išla dece ukoliko nisu nastavila da uče neku srednju stručnu školu.
• Pomoćno defektološko odeljenje za mentalno nerazvijenu decu (od 1936/37)., pod rukovodstvom defektologa Budimira Ilića.

Nasatava se u školi od 1925/26 školske godine izvodila po Privremenom planu i programu, da bi se od 1933. izvodila po ovom ustaljenom programu časova, sve do Drugog svetskog rata:

R.br.	P r e d m e t i	I razred	II razred	III razred	IV razred
1.	Nauka o veri sa moralnim naukama	1	1	2	2
2.	Narodni jezik	10	9	6	5
3.	Istorija	-	-	1	3
4.	Račun sa osnovima geometrije	5	5	4	4
5.	Poznavanje prirode i pouka o zdravlju	-	-	3	3
6.	Crtanje	-	1	1	1
7.	Pevanje	2/2	2/2	1	1
8.	Telesno vežbanje po sokolskom sistemu	4/2	4/2	2	1
9.	Zemljopis	-	-	2	3
10.	Lepo pisanje	-	1	1	1
11.	Praktična privredna znanja i umenja	-	-	3	3

Škola prema ovom zakonu imala je i dobru zbirku učila i biblioteku za nastavnike i učenike. Knjižnica nastavnika imala je od 80 do 230 knjiga, a učenička biblioteka i do 300 knjiga, koje su učenicima izdavane četvrtkom i subotom. Škola je bila pretplaćena i na časopise „Učitelj“ i „Narodni prosvetitelj“, a učenici su dobrovoljno primali „Jugoslovenče“, „Zoricu“, „Mladog zadrugara“, „Jadransku stražu“, „Podmladak Crvenog krsta“. Škola je imala i školsku radionicu (kartonažu i drvorez).

U školi je postojala i organizacija Crvenog krsta, sa tradicijom iz 19. veka, koja je vodila brigu o odeći i obući siromašnih učenika, o radu školske kuhinje, higijeni učenika, i snabdevanju školske radionice materijalom i ručnim alatom za rad.

U večernjim časovima i praznikom, kada škola nije radila, zgradu su koristile i neke stručne zanatske škole.

Škola u toku Drugog svetskog rata

Aprila 1941. škola je delimično bila zauzeta od okupacionih snaga.

Kao produžena ruka okupatora 30. aprila 1941. formirana je srpska kvislinška uprava pod nazivom Savet komesara. Jedno od najvažnijih polja na kojima je delovala srpska kvislinška uprava u toku Drugog svetskog rata bila je prosveta.

Ubrzo posle uspostavljanja srpske uprave počele su organizacione pripreme za stvaranje novog koncepta obrazovanja i školovanja, od osnovnog do najvišeg. Prosvetna politika bila je jedno od sredstava za ostvarivanje ciljeva okupatora na nemačkom okupacionom području u Srbiji. U tome su posebno važnu ulogu imale osnovne škola i udžbenici istorije.

Kada je reč o osnovnim školama, po ovom konceptu obavezno osnovno obrazovanje trajalo je četiri godine uz dve godine više narodne škole. Time je okupator faktički napustio koncept obaveznog osmogodišnjeg školovanja koji je ustrojen u Kraljevini Jugoslaviji 1929.

Iako je naredbom glavnokomandujućeg nemačkih oružanih snaga već aprila 1941. određeno da škola nastavi sa radom, zbog vanrednih prilika i njihovog delimičnog zauzimanja od okupacionih snaga, nastava se sporo obnavljala, ili se u pojedinim mesecima nije izvodila. Ipak, od jeseni školske 1941/42. škola je počela da radi.

Veliki problem u školi je bio nedostatak nastavnog kadra jer se jedan deo prosvetnih radnika nalazilo u zarobljeničkim logorima, a drugi je uklonjen iz škole na osnovu Uredbe o uklanjanju nacionalno nepouzdanih službenika iz javne službe, koju je donela komesarska uprava 6. jula 1941. Međutim, taj nedostatak je brzo nadoknađen velikim prilivom izbeglica među kojima je bilo na hiljade prosvetnih radnika. U Ministarstvu prosvete je 16. avgusta 1941. izvršen privremen razmeštaj preko 3.000 učitelja-izbeglica, tako da je konstatovano da u osnovnoj školi „Vožd Karađorđe“ više nije bilo praznih učiteljskih mesta.

Broj učenika i odeljenja u Osnovnoj školi Vožd Karađorđe u Nišu za školsku 1942/43.
Ukupno učenika	Broj odeljenja niže osnovne škole	Broj odeljenja više narodne škole	Broj odeljenja u zabavištu	Broj pomoćnih odeljenja
720	21	1	2	1

Novi nastavni plan i program za osnovne škole srpska kvislinška uprava prihvatila je na 45. sastanku Prosvetnog odbora održanom 29. decembra 1942. Ministar prosvete i vera Jonić je svojom odlukom od 30. januara 1943. propisao važenje novog nastavnog plana i programa (prikazanog na donjoj tabeli) od početka školske 1943/1944. godine.

R.br.	P r e d m e t i	I razred	II razred	III razred	IV razred
1.	Nauka o veri s moralnim poukama	1	1	2	2
2.	Srpski jezik	11	11	7	7
3.	Otadžbina i njena prošlost	-	-	4	6
4.	Priroda i čovekov rad	-	-	5	5
5.	Račun i geometrija	5	5	4	4
6.	Pevanje	1	1	2	2
7.	Telesne vežbe i dečje igre	2	2	2	2
	Svega časova	20	20	26	28

Škola do kraja 20. veka

Stari (desno) i novosagrađeni deo (levo), u drugoj polovini 20. veka, OŠ "Vožd Karađorđe" u Nišu.

Oslobođenje Niša, nakon Drugog svetskog rata, zateklo je školu potpuno zapuštenu, osiromašenu, bez učila i inventara, kakvu su je za sobom ostavili okupatorski vojnici. Od 17 škola koliko je po završetku okupacije bilo u Nišu, ona je bila prva škola koja je sa radom počela u prvoj polovini novembra 1944. godine.

U periodu od 1944. do 1947. nastava u školi izvođena je u 11 učionica preko celog dana, a u tri učionice samo pre podne. U 25 odeljenja sa 1.084 učenika, nastavu je izvodilo 29 nastavnika. Iako je škola tih posleratnih godina kadrovski bila popunjena nastavnim osobljem, kvalitet rad u školi je bio nedovoljan, kao i disciplina, pa je po tome škola bila među najslabijima u Nišu. Deo nastavnika bio je lošeg zdravstvenog stanja zbog iscrpljenosti u toku rata, sa nekim nastavnicima je trebalo da se politički radi, dok je za druge trebalo stručno usavršavanje, u skladu sa potrebama nove nastave. Zato su se kroz nastavu provlačila stara shvatanja i nenaučno tumačenje nastavnog programa, naročito istorije i geografije u pojedinim oblastima.

Školski prostor osnovne škola „Vožd Karađorđe“ u periodu 1967—1977.

Broj učenika	Broj odeljenja	Broj učionica	Učionički prostor u m²	Površina učioničkog prostora po 1 učeniku u m²	Ukupna površina škole u m²
2.393	64	30	1.352	0,44	1.530

U šestoj deceniji 20. veka sa skoro 2.400 đaka škola je bila najbrojnija u gradu Nišu, što je zahtevalo izgradnju novih učionica i drugog školskog prostora. U školskom dvorištu je prvo izgrađena montažna baraka sa 10 učionica, potom je iznad fiskulturne sala dograđen sprat sa 4 učionice, a ubrzo i nova dvospratna zgrada u produžetku zapadnog krila stare školske zgrade, namenjena za izvođenje predškolske nastave i produženi boravak osnovaca, sa školskom kuhinjom i drugim pratećim prostorijama. Nakon desetak godina, zbog smanjenja broja učenika (preraspodelom đaka u druge novoizgrađene škole u Nišu), te dotrajalosti montažne barake, ista je porušena s kraja sedme decenije 20. veka, a na tom prostoru izgrađeno je sportsko igralište za mali fudbal i rukomet.

Škola u 21. veku

Prema letopisu Osnovna škola „Vožd Karađorđe“, za školsku 2012—2013. godinu, nastava je organizovana za 661 učenika u:

• 26 odeljenja od prvog do osmog razreda, i to za 331 učenika od prvog do četvrteog razreda i 328 učenika od petog do osmog razreda,
• dve pripremne predškolske grupe, sa 47 učenika
• dve grupe u produženom boravku za prvi i drugi razred, sa 43 učenika.

Kadrovska struktura škole u drugoj deceniji 21. veka

Kadrovska struktura	Broj angažovanih lica
Na poslovima direktora	1
Na poslovima sekretara	1
Na administrativno finansijskim poslovima	2
U predmetnoj nastavi	31
U razrednoj nastavi	15
u predškolskoj grupi	2
Na poslovima stručni saradnik	5
Na pomoćnim poslovima	10
Ukupno	66

Prema letopisu Osnovna škola „Vožd Karađorđe“, za školsku 2015/2016. godini školu je pohađalo 639 učenika raspoređenih u 27 odeljenja, i to:

• od 1. do 4. razreda - 305 učenika i
• od 5. do 8. razreda - 334 učenika.

Dve predškolske grupe brojale su 48 učenika, dok je u produženom boravku svakodnevno boravilo 44 učenika prvog i drugog razreda.

Izgled Osnovne škole „Vožd Karađorđe“ u 21. veku

U školskoj 2021/2022. godini školu je pohađalo 714 učenika i to:

• od 1. do 4. razreda 398 učenika,
• od 5. do 8 razreda 334 učenika .
• dve predškolske grupe sa 56 učenika,
• u produženom boravku u prvom razredu 27+25 učenika,
• u drugom razredu 29 učenika.

Školska biblioteka

Škola poseduje veliku biblioteku sa čitaonicom ukupne površine od oko 100 m². Pored knjiga, biblioteka raspolaže računarom, projektorom i televizorom.

Prostor biblioteke je funkcionalno podeljen na dve celine:

• depo biblioteke, u kome se nalazi preko 20.000 knjiga,

• čitaonicu, prostor u kome učenici mogu da čitaju, rade domaće zadatke, pogledaju neki film ili potraže informaciju na internetu.

Literatura

• Ćunković, Srećko (1971). Školstvo i prosveta u Srbiji u XIX veku. Pedagoški muzej. 

Spoljašnje veze

• OŠ „Vožd Karađorđe” Niš
• Lokacija škole na Gugl mapi Arhivirano na sajtu Wayback Machine (23. februar 2013)