Ogist Šarl Tranije
Ogist Šarl Tranije (Tuluz 1862—1931) bio je francuski general učesnik kolonijalnih ratova u Alžiru i Prvog svetskog rata.
| Ogist Šarl Tranije | |
|---|---|
 Spomen reljef generala Šarla Tranijea, u ulici u Nišu koja nosi njegovo ime, delo srpskog akademskog vajara Ljubiše Mančića.[1] | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 1862. |
| Mesto rođenja | Tuluz, Francuska |
| Datum smrti | 1931. |
| Mesto smrti | , Francuska |
| Vojna karijera | |
| Vojska | Francuska |
| Čin | general |
| Učešće u ratovima | Kolonijalni ratovi u Alžiru, Verdenska bitka, Solunski front |
| Odlikovanja | Karađorđeva zvezda |
Život i karijera uredi
Rođen je u Tuluzu, gde se školovao do stupanja u Politehničku školu 1882. godine. Godine 1884. je stupio u Artiljerijsku aplikacionu školu, a potom je završio Vojnu akademiju. Po završetku školovanja proizveden je u čin artiljerijskog potporučnika.[2]
Učestvovao je u kolonijalnim ratovima u Alžiru, a za vreme Prvog svetskog rata u Verdenskoj bici i Solunskom frontu.[2]
Dok je bio na Solunskom frontu, komandovao je 22. brigadom kolonijalne pešadije, sa kojom je za vreme proboja fronta ratovao na levom krilu savezničke vojske. Pri kraju Prvog svetskog rata proizveden je u čin brigadnog generala u junu 1918. godine.[2]
Na solunskom frontu i okupiranoj Srbiji uredi
General Tranije je imao pedeset šest godina, kada je na čelu francuske vojske, komandovao trupama na solunskom frontu, koje su napadom na visove severno od Crne reke osigurale nadiranje srpske vojske na sever balkanskog poluostrva. U tim borbama po padu Prilepa presekao je poslednju odstupnicu 11. nemačkoj armiji.
U kasnijem napredovanju njegov odred, ojačan jednom grčkom divizijom, bio je prethodnica francuske vojske na njenom pravcu nastupanja u Srbiji i oslobodilačkom pohodu srpske i francuske vojske. Nakon herojskog proboja Solunskog fronta 15. septembra 1918. godine praćen vojnicima Prve srpske armije, general Tranije je ušao u Prilep, zatim produžio prema Skoplju.[2]
Posle probijanja Solunskog fronta, na levom krilu srpske vojske saveznička Vrhovna komanda je formirala odred u jačini srednje divizije, pod komandom generala Šarla Tranijea, čiji je zadatak bio da u nastavku operacija štiti bok srpskih armija koje su se nalazile na centralnom delu bojišta. Posle jednog iznenadnog napada, trupe generala Tranijea ušle su u Skoplje 29. septembra. U Skoplju je 1. oktobra francuskom generalu priređen svečani doček, nakon što su se predale četiri bugarske divizije.[2]
Napredujući dalje ka severu Srbije, jedinice generala Tranijea su 10. oktobra ušle u Prištinu, gde je general ostao da komanduje svojim jedinicama narednih trinaest dana, u iščekivanju spajanja sa armijom Stepe Stepanovića, kome je grad bio predat 21. oktobra.[3] Toga dana po naređenju vrhovne savezničke komande, odred generala Tranijea prestao je da prati Prvu srpsku armiju, koja je samostalno nastavila svoje napredovanje ka severu i oslobodila Prokuplje (12. oktobra).[2]
Potom su Tranijeove trupe zajedno sa srpskim ustanicima (komitama), među kojima su bili odredi Koste Milovanovića Pećanca, oslobađale oblasti Kosova, Metohije i Raške.[3]
General Tranije je 23. oktobra sa svojim jedinicama napustio Prištinu i krenuo ka selu Prepolcu idući 25 km pešice zbog lošeg puta. Po dolasku u selo Kosanicu Tranije je oovo zapisao:
„Ljudi su strahovito patili... Okupacija je bila teška: rekvizicija, pljačke i egzekucije, žene su bile vešane kao i ljudi. Na putu se sreću ljudi u ritama, a deca gotovo gola.“ [4]
Uveče 23. oktobra, Tranije je stigao u Kuršumliju gde je srdačno dočekan i smešeten u jednu kuću u varoši kao i ostali oficiri njegove jedinice. Sutradan, 24. oktobra general je sa vojskom krenuo za Prokuplje, u kome je svečano dočekan od strane delegacije na čelu sa predsednikom opštine i upravnikom okružne medicinske službe koji je govorio francuski i drugim građanima.[2]
Iz Prokuplja srpska i francuska vojska predvođena generalom Tranijeom preko Bubnja sa 2. pukom stiže do železničke stanice u Nišu i nastavlja da goni razbijene ostatke nemačke odbrane preko Nišave do Čamurlije, a sa 1. puk prelazi Nišavu i goni neprijatelja preko Panteleja prema Viniku. Za vreme uličnih borbi 12. oktobra pridružuju im se i građani Niša.
Svečani doček francuskih i srpskih trupa organizovan je u Nišu trinaest dana posle oslobođenja grada, 25. oktobra 1918. godine. Sutradan je priređen svečani banket na kome je prisustvovao vladika niški Dositej koji se vratio iz trogodišnjeg zarobljeništva u Bugarskoj. Posle tri dana boravka u Nišu, trupe generala Tranijea nastavile su pohod ka Aleksincu.[2]
Ovaj pohod francuske vojske u kome je učestvovao i general Tranije danas se smatra jednim od temeljnih elemenata na kojima se do danas zasniva tradicionalno prijateljstvo između Srbije i Francuske.
Priznanja uredi
General Šarl Tranije dobitnik je Karađorđeve zvezde, a grad Prokuplje proglasio ga je 1918. godine prvim počasnim građaninom.
Vidi još uredi
Izvori uredi
- ^ „Sarl Tranije - ISTORIJA NIŠA”. istorijanisa.wikidot.com. Pristupljeno 2022-10-29.
- ^ a b v g d đ e ž „Naša istorija naša sećanja. Solidarnost srpskih i francuskih vojnika i civila u Prvom svetskom ratu” (PDF). 2018. Pristupljeno 29. 10. 2022.
- ^ a b Vulićević, Radmila Todić. „Francuzi i Srbi u Prištini”. Politika Online. Pristupljeno 2022-10-29.
- ^ „General Ogist Šarl Trenije“, Toplički venac, 12, 28. jun 2018, s. 20-22.