Operacija Zeleno more
Operacija Zelena more (port. Operação Mar Verde, takođe poznata i van Portugala kao Portugalska invazija Gvineje) je bio pomorski napad na Konakri koje je izvelo 350 do 420 portugalskih vojnika i gvinejskij vojnika pod portugalskim zapovedništvom.[1] Ciljevi operacije su bili svrgavanje režima Ahmeda Seku Turea, hvatanje lidera Afričke partije za nezavisnost Gvineje i Zelenortskih ostrva (skraćeno: PAIGC) Amilkara Kabrala, uništavanja pomorske i vazduhoplovne opreme PAIGC i spašavanje portugalskih ratnih zarobljenika držanih u Konakriju.
| Operacija Zeleno more | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Deo Rata za nezavisnost Gvineje Bisao | |||||||
| |||||||
| Sukobljene strane | |||||||
 Vojska Portugala  Gvinejski pobunjenici |
Gvinejska narodna milicija  PAIGC | ||||||
| Komandanti i vođe | |||||||
|
Alpoim Kalvao Antonio Spinola Rebordao de Brito |
Ahmed Seku Ture | ||||||
| Jačina | |||||||
| nepoznato | |||||||
Napadači su se povukli posle spašavanje ratnih zarobljenika i uništavanje nekih brodova PAIGC, ali nisu uspeli da uhvate Amilkara Kabrala ili da sruše režim Ahmeda Seku Turea.
Istorija uredi
Godine 1952, Ahmed Seku Ture je postao vođa Demokratske partije Gvineje. Godine 1957, na izborima u Gvineji partija je 56 od 60 mesta. Demokratska partija Gvineje je sprovela plebiscit u septembru 1958. na kom su Gvinejci velikom većinom opredelili za trenutnu nezavisnost, a ne za nastavak saradnje sa Francuskom. Francuska se povukla, a 2. oktobra 1958. Gvineja se proglasila suverenom i nezavisnom republikom sa Tureom kao predsednikom.[2]
Godine 1960, Ture je dočekao i podržao Amilkar Kabral i njegova organizacija, PAIGC, koja je tražila nezavisnost Portugalske Gvineje (sada Gvineja Bisao) i Zelenortskih ostrva od Portugala.[3] Godine 1961, PAIGC je započeo rat za nezavisnost Gvineje Bisao.[4]
Napad uredi
U noći između 21. i 22. novembra 1970. je oko 200 naoružanih Gvinejaca obučenih u uniforme slične onima koje koristi Vojska Gvineje i pod komandom portugalskih oficira, kao i 220 afro-portugalskih i portugalskih vojnika se iskrcalo na tačkama oko Konakrija. Vojnici su se iskrcali sa četiri neoznačena broda, desatni i teretni brod, i uništeli 4 ili 5 brodova za snabdevanje PAIGC. Drugi deo se iskrcao u blizini letnjikovca predsednika Turea, koji su zapalili.[5] U tom trenutku Ture je bio predsedničkoj palati. Drugi vojnici su zauzeli dve vojne osmatračnice, preuzeli kontrolu nad glavnom gradskom elektranom, zauzeli štab PAIGC (ali nisu zarobili Amilkara Kabrala), i oslobodili 26 portugalskih ratnih zarobljenika koje je držao PAIGC. Gvinejska vojska je uspela da natera napadače da se povuku. Napadači su u napadu pretrpeli samo neznatne gubitke.
Posledice uredi
Dana 8. decembra 1970, Savet bezbednosti UN je usvojio Rezoluciju 290, koja je osudila Portugal zbog invazije na Gvineju, i pozvao Portugala da poštuju principe samoopredeljenja i nezavisnosti Gvineje.[6] Na dan 11. decembra 1970. Organizacija afričkog jedinstva usvojila je rezoluciju kojom je jednoglasno osudila invaziju.[7]
Vidi još uredi
- Portugalski kolonijalni rat
- Antonio Spinola: guverner Portugalske Gvineje u to vreme.
- Operacija Gordijev čvor
Reference uredi
- ^ Cascon Case GPG: Guinea-Portuguese Guinea 1970, Pristupljeno 17. 4. 2013.
- ^ History of Guinea Arhivirano na sajtu Wayback Machine (11. maj 2011), Pristupljeno 17. 4. 2013.
- ^ ISS Africa | Home
- ^ „Black revolt”. The Economist. 22. 11. 1980.
- ^ „Guinea: Cloudy Days in Conakry”. Time. 7. 12. 1970. Arhivirano iz originala 23. 10. 2012. g. Pristupljeno 26. 12. 2009.
- ^ UNHCR | Refworld | Resolution 290(1970) of 8 December 1970, Pristupljeno 17. 4. 2013.
- ^ Brecher 1997, str. 446.
Literatura uredi
- Brecher, Michael (1997). A Study of Crisis. University of Michigan Press. ISBN 978-0-472-10806-0.