Opština
Opština je osnovna teritorijalna jedinica u kojoj se ostvaruje lokalna samouprava. Obrazuje se za jedno ili više naseljenih mesta, odnosno katastarskih opština i po pravilu ima minimum 10.000 stanovnika. Opština ostvaruje svoje nadležnosti na osnovu Ustava, zakona i statuta opštine i ima pravo da se bavi svim pitanjima od lokalnog interesa, osim onih pitanja koja su dodeljena u nadležnost nekom drugom nivou vlasti. Opštine su u Srbiji definisane Zakonom o teritorijalnoj organizaciji Republike Srbije.[1] Osim u Srbiji, opštine je osnovna teritorijalna jedinica i u ostalim državama nastalim raspadom bivše Jugoslavije: Sloveniji, Hrvatskoj, Bosni i Hercegovini, Crnoj Gori i Makedoniji, kao i u drugim zemljama (Bugarskoj, Rumuniji...).
Municipalitet je obično pojedinačna urbana ili administrativna jedinica koja ima korporativni status i ovlašćenja samouprave ili nadležnosti po nacionalnim i državnim zakonima kojima je podređena. Od nje se mora razlikovati okrug, koji može da obuhvata ruralnu teritoriju ili brojne male zajednice kao što su varošice, sela i zaseoci. Termin municipalitet takođe može da se odnosi na upravno ili vladajuće telo određene opštine.[2] Municipalitet je administrativna podela opšte namene, za razliku od oblasti za posebne namene. Ovaj termin je izveden iz francuske reči municipalité i latinske reči municipalis.[3] Engleska reč municipality je izvedena iz latinskog društvenog ugovora municipium (termina izvedenog iz reči sa značenjem „nosioci dužnosti”), što se odnosi na latinske zajednice koje su snabdevale Rim vojnicima u zamenu za sopstveno uključivanje u rimsku državu (davanjem rimskog državljanstva žiteljima) istovremeno dozvoljavajući zajednicama da zadrže vlastite lokalne vlasti (ograničena autonomija). Municipalitet može da bude bilo koja politička nadležnost suverene države, kao što je kneževina Monako, do malog sela, kao što je Vest Hempton Duns (Njujork). Teritorija nad kojom je nadležan municipalitet može obuhvatiti: (a) samo jedno naseljeno mesto kao što je grad, varoš, ili selo, (b) nekoliko takvih mesta (npr, rane nadležnosti savezne države Nju Džerzija (1798–1899) kao gradske opštine koje upravljaju sa nekoliko sela, opštine Meksika), (v) samo delovi takvih mesta, ponekad četvrti grada, kao što su 34 municipaliteta Santijaga, Čile.[4]
Poslovi opštine uredi
Poslovi opštine su poslovi samostalne nadležnosti i preneseni poslovi državne uprave.
Poslovi iz samostalne nadležnosti opština obuhvataju poslove na planu regulatornih radnji i upravljanja opštinom i poslove pružanja usluga. U poslove regulatornih radnji i upravljanja opštinom spada donošenje razvojnih, prostornih i drugih planova i programa, budžeta i završnog računa budžeta, upravljanje opštinskom imovinom, obrazovanje opštinske administrativne službe i dr. U poslove pružanja usluga uređenje i obezbeđenje obavljanja komunalnih delatnosti, obavljanje specifičnih usluga u oblasti kulture, obrazovanja, sporta, zdravstva, socijalne zaštite, turizma, ugostiteljstva, zaštite životne okoline i u drugim oblastima privrede i društvene delatnosti.
Preneseni poslovi državne uprave su poslovi koje Republika prenosi na opštinu kad je to po zakonu uz prethodno obavljene konsultacije sa opštinama. Prilikom prenošenja poslova državne uprave na opštine, Republika je dužna opštinama dodeliti i finansijska sredstva i obezbediti druge potrebne uslove za njihovo efikasno izvršavanje.
Organi opštine uredi
Organi opštine su: skupština opštine, predsednik opštine, opštinsko veće i opštinska uprava.
Politička ovlaštenja uredi
Moći opština kreću se od virtuelne autonomije do potpune potčinjenosti državi. Opštine mogu imati pravo da oporezuju pojedince i korporacije porezom na dohodak, porezom na imovinu i porezom na dobit preduzeća, ali takođe mogu dobiti značajna sredstva od države. U nekim evropskim zemljama, poput Nemačke, opštine imaju ustavno pravo da pružaju javne usluge putem opštinskih javnih komunalnih preduzeća.[5]
Izrazi u raznim zemljama uredi
Opština uredi
Izrazi koji su ekvivalentni sa „opštinom“, i koji se uglavnom odnose na teritoriju ili političku strukturu, su španska municipio (Španija) i municipalidad (Čile) i katalonska municipi.
Englesko govorno područje uredi
- U Australiji, termin lokalna uprava[6] (LGA) se koristi umesto generičke opštine. Ovde „struktura LGA pokriva samo inkorporisana područja Australije. Inkorporisana područja su zakonski određeni delovi država i teritorija nad kojima su inkorporirani lokalni organi uprave odgovorni.“[7]
- U Kanadi, opštine su lokalne samouprave uspostavljene kroz pokrajinsko i teritorijalno zakonodavstvo, obično u okviru opštih opštinskih statuta.[8][9] Tipovi opština u Kanadi uključuju gradove, okružne opštine, opštinske okruge, opštine, parohije, ruralne opštine, varoši, sela i zaseoke između ostalog.[9] Provincija Ontario ima različite nivoe opština, uključujući niže, gornje i pojedinačne nivoe.[10] Tipovi opština višeg nivoa u Ontariju uključuju okruge i regionalne opštine.[10] Nova Škotska takođe ima regionalne opštine, koje uključuju gradove, okruge, distrikte ili varoši kao opštinske jedinice.[11]
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ Zakon o teritorijalnoj organizaciji Republike Srbije, Službeni glasnik 129-07, 29. decembar 2007.
- ^ „Municipality”. Merriam-Webster.
- ^ „municipality definition”. Yourdictionary.com.
- ^ „Santiago de Chile – Comunas”. Mapas de Chile, Castor y Polux Ltda. Arhivirano iz originala 20. 09. 2019. g. Pristupljeno 08. 02. 2018.
- ^ Andersen, Uwe. „Gemeinden/Kommunale Selbstverwaltung | bpb”. bpb.de (na jeziku: nemački). Pristupljeno 2020-06-16.
- ^ „Local Government Areas (LGAs) - 1270.0.55.003 - Australian Statistical Geography Standard (ASGS): Volume 3 - Non ABS Structures, June 2020”. Australian Bureau of Statistics (na jeziku: engleski). 2020-06-16. Pristupljeno 2021-10-31.
- ^ „Australian Standard Geographical Classification (ASGC)”. Australian Bureau of Statistics. 28. 9. 2005.
- ^ „Municipal Government”. The Canadian Encyclopedia > Government > Government, General > Municipal Government. Historica Foundation of Canada. 2009. Arhivirano iz originala 13. 2. 2016. g. Pristupljeno 17. 7. 2011.
- ^ a b „Interim List of Changes to Municipal Boundaries, Status, and Names – From January 2, 2010 to January 1, 2011” (PDF). Statistics Canada. april 2011. Pristupljeno 17. 7. 2011.
- ^ a b „List of Ontario Municipalities”. Ontario Ministry of Municipal Affairs and Housing. 4. 7. 2011. Arhivirano iz originala 28. 2. 2013. g. Pristupljeno 17. 7. 2011.
- ^ „Municipal Government Act” (PDF). Office of the Legislative Counsel, Nova Scotia House of Assembly. 7. 1. 2010. Arhivirano iz originala (PDF) 01. 12. 2017. g. Pristupljeno 17. 7. 2011.
Literatura uredi
- Grupa autora (2003). „Financiranje lokalne samouprave: studije slučaja Njemačke, Slovenije i Hrvatske” (PDF). Zaklada Friedrich Ebert.
- Bailey, Robert G. (1996) Ecosystem Geography. New York: Springer-Verlag. ISBN 0-387-94586-5
- Meinig, D.W. (1986). The Shaping of America: A Geographical Perspective on 500 Years of History, Volume 1: Atlantic America, 1492-1800. New Haven: Yale University Press. ISBN 0-300-03548-9
- Moinuddin Shekh. (2017) " Mediascape and the State: A Geographical Interpretation of Image Politics in Uttar Pradesh, India. Netherland, Springer.
- Smith-Peter, Susan (2018) Imagining Russian Regions: Subnational Identity and Civil Society in Nineteenth-Century Russia. Leiden: Brill, 2017. ISBN 9789004353497
- „Trust and Non-Self-Governing Territories (1945-1999)”. United Nations. Arhivirano iz originala 12. 1. 2017. g. Pristupljeno 20. 1. 2023.
- Salesa, Damon Ieremia (2017). Island time : New Zealand's Pacific futures. Wellington, New Zealand: Bridget Williams Books. str. 6—7. ISBN 9781988533506.
- „Find a publication | New Zealand Ministry of Justice”. Arhivirano iz originala 29. 04. 2016. g. Pristupljeno 20. 04. 2023.
- Conan, Neal (11. 8. 2015). „Pacific News Minute: Cook Islands Bid for UN Membership On Hold”. Hawai'i Public Radio. Arhivirano iz originala 09. 12. 2018. g. Pristupljeno 6. 4. 2019.
- Connell, John (2009). „‘We are not ready’ : colonialism or autonomy in Tokelau”. Ur.: Baldacchino, Godfrey; Milne, David. The case for non-sovereignty : lessons from sub-national island jurisdictions. Routledge. str. 157—168. ISBN 9780415455503.
- CIA (2010-07-15). „Guernsey at the CIA's page”. CIA. Pristupljeno 2010-07-15.
- CIA (2010-07-15). „Jersey at the CIA's page”. CIA. Pristupljeno 2010-07-15.
- CIA (2010-07-15). „The Isle of Man at the CIA's page”. CIA. Pristupljeno 2010-07-15.
- „U.S. Insular Areas Application of the U.S. Constitution” (PDF). United States General Accounting Office. novembar 1997. Arhivirano iz originala (PDF) 29. 02. 2020. g. Pristupljeno 24. 11. 2020.
- „Definitions of Insular Area Political Organizations”. U.S. Department of the Interior. 12. 6. 2015. Pristupljeno 6. 4. 2019.
- „U.S. Insular Areas Applicability of Relevant Provisions of the U.S. Constitution” (PDF). Washington, D.C. 20648: United States General Accounting Office. 20. 6. 1991. str. 4. Pristupljeno 14. 8. 2021.
- Carney, Gerard (2006). The constitutional systems of the Australian states and territories. Canberra: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-86305-6.
- Phillips, Keri (23. 6. 2016). „The end of Norfolk Island's self-government”. ABC. Pristupljeno 11. 11. 2020.
- „Territories of Australia”. The Department of Infrastructure, Transport, Regional Development and Communications. The Department of Infrastructure, Transport, Regional Development and Communications. 2020-02-28. Pristupljeno 2020-04-25. „The Australian Government, through the department, administers the Indian Ocean Territories of Christmas Island and the Cocos (Keeling) Islands, Norfolk Island, the Jervis Bay Territory, the Ashmore and Cartier Islands, and the Coral Sea Islands. The department also manages the Government's interests in the Australian Capital Territory, and the Northern Territory.”
- Rakitskaya, Inna A.; Molchakov, Nikita Y. (2019). „Democratization of territorial constitution : current trends and the constitutional experience of Denmark”. International Journal of Economics and Business Administration. Eleftherios Thalassinos. 7 (1): 166—172. ISSN 2241-4754. Pristupljeno 11. 11. 2020.
Spoljašnje veze uredi
Elton, Charles Isaac (1884). „Municipality”. Encyclopaedia Britannica. 17 (9th izd.).- „Santiago de Chile – Comunas”. Mapas de Chile, Castor y Polux Ltda. Arhivirano iz originala 20. 9. 2019. g. Pristupljeno 24. 8. 2011.
