Oseti
Oseti ili Osetini, su narod iranskog porekla koji živi na Kavkazu. Potomci su sarmatskog plemena, Alana.
 | |
| Ukupna populacija | |
|---|---|
| 670.000-700.000 | |
| Regioni sa značajnom populacijom | |
 Rusija | 528.515 (2010) |
 Gruzija | 36.914 (2002) |
 Južna Osetija | 45.950 (2012) |
 Sirija | 59.200 |
 Turska | 36.900 |
 Uzbekistan | 8.170 |
 Tadžikistan | 5.300 |
| Jezici | |
| osetski, ruski, gruzinski | |
| Religija | |
| pravoslavlje, manjina islam | |
| Srodne etničke grupe | |
| istočnoiranski narodi (Jagnopci, Paštuni, pamirski narodi), kao i drugi iranski narodi | |
Ime uredi
Preci Oseta bili su poznati pod imenom Alani. Drugi naziv koji je upotrebljavan za Alane bio je Jasi (na mađarskom Jász, na ruskom Jasy, na gruzinskom Osi). Smatra se da je iz ovog imena nastalo i moderno ime Oseta. Oseti sami sebe nazivaju imenom Ironi („Iranci”).
Brojnost populacije uredi
Danas na Kavkazu živi oko 700.000 Oseta. Najviše ih živi u Republici Severnoj Osetiji-Alaniji (deo Ruske Federacije) i Republici Južnoj Osetiji (formalno deo Gruzije, ali faktički je nezavisna država).
Oseti čine etničku većinu u obe republike. U Severnoj Osetiji-Alaniji, Oseti čine 65%(2010) populacije, dok u Južnoj Osetiji čine 89%(2012).
Jezik i religija uredi
Osetski jezik spada u istočnu grupu iranskih jezika. Po veroispovesti, Oseti su većinom pravoslavni hrišćani, a ima ih i muslimana.
Istorija uredi
Od kraja 1. do druge polovine 4. veka nove ere, preci Oseta, Alani, imali su vrhovnu vlast nad moćnom konfederacijom sarmatskih plemena. Kineski izvori iz 3. i 5. veka nove ere pominju između Kaspijskog i Crnog mora kraljevinu Yancai koja je promenila ime u kraljevina Alanliao i koja je bila u vazalnom odnosu prema državi Kangju (Sogdijani). Zabeleženo je da su odeća i način života stanovnika države Alanliao bili isti kao stanovnika Sogdijane.
72 godine posle Hrista, Alani su u savezu sa drugim plemenima izvršili invaziju na Jermeniju i Mediju. U četvrtom veku jedan deo Alana se pod pritiskom Huna seli na zapad.
Na kraju četvrtog i početkom petog veka Alane nalazimo u više regiona Zapadne Evrope. 406. godine Alani prelaze Rajnu i upadaju u Galiju (današnja Francuska). Tu su se Alani podelili na dve grupe. Jedna grupa je prešla u službu Rimskog carstva i ostala u Galiji. Druga grupa je 409. godine upala na Pirinejsko poluostrvo, gde je formirala Alansku državu. Alansku državu su 418. godine uništili Zapadni Goti. Pod pritiskom Zapadnih Gota 429. godine Alani, Vandali i Svevi su se preselili u Severnu Afriku, gde su formirali Vandalsko-Alansku kraljevinu, koja je postojala nešto više od 100 godina, dok je nisu uništili Vizantinci.
Alani, koji su ostali u Galiji, su povremeno bili u službi Rimskog carstva, a povremeno u savezu sa Gotima. Godine 439. je formirana nova Alanska država na području današnjeg grada Orleana. Međutim, i ova država je uništena, a Alani su se kasnije asimilovali u druge zapadnoevropske narode i prestali da postoje kao nacija.
Alani koji su ostali u regionu Kavkaza pod vlašću Huna, preselili su se nešto južnije, na same Kavkaske planine. Između desetog i dvanaestog veka, Alanija je bila značajna država u kavkaskom regionu. Alanski kraljevi imali su veliku moć i međunarodni ugled. Najveću moć Alanija je dostigla u vreme kralja Durgulela u jedanaestom veku, koga strane hronike iz tog vremena nazivaju Durgulel Veliki. U 13. veku, Alaniju su uništili Mongolski osvajači.
Jedan deo Alana se 1239. godine doselio u Ugarsku, gde su bili poznati pod imenom Jasi. Njihovi mađarizovani potomci danas žive u mađarskoj županiji Jas-Nađkun-Solnok, govore mađarskim jezikom i smatraju se etničkom grupom Mađara, ali je među njima sačuvana i svest o jaškom poreklu.
U vreme postojanja Sovjetskog Saveza, potomci Alana, Oseti, dobili su dve autonomne teritorije: Autonomnu Republiku Severnu Osetiju (u sastavu Rusije) i Autonomnu Oblast Južnu Osetiju (u sastavu Gruzije). Posle osamostaljenja Gruzije (1991. godine), Južna Osetija je takođe proglasila sopstvenu nezavisnost i danas postoji kao nezavisna država sa ograničenim međunarodnim priznanjem. Severna Osetija je nedavno promenila ime u Severna Osetija-Alanija, reflektujući tako svoju vezu sa srednjovekovnom kraljevinom.
Srodni narodi uredi
Po jeziku, najsrodniji narod Osetima su Jagnobci (narod nastanjen u Tadžikistanu), zatim Puštuni i Pamirski narodi, kao i drugi Iranski narodi.
Neki istraživači porekla Srba i Hrvata smatraju da su Srbi i Hrvati takođe bili alanska plemena,[1][2] tako da bi se i Srbi i Hrvati u izvesnom smislu mogli smatrati srodnicima Oseta. Prema ovim tvrdnjama, Srbi i Hrvati su prvobitno živeli u alanskoj postojbini severno od Kavkaza, odakle su se u vreme hunske najezde preselili u srednju Evropu, gde su se vremenom stopili sa Slovenima, kojima su ostavili svoje ime (Za više informacija videti članke: Iranska teorija o poreklu Srba i Iranska teorija o poreklu Hrvata).
Vidi još uredi
Reference uredi
Spoljašnje veze uredi
- Poznati Oseti (na engleskom, ruskom i osetskom)