Википедија

Osroena

Osroena takođe poznata i kao Osroene ili Oshorene (starogrčki: Ὀσροηνή;sirijski: ܡܠܟܘܬܐ ܕܒܝܬ ܐܘܪܗܝ) "Kraljevstvo Urhaj") a ponekad poznata po imenu njenog glavnog grada, Edesa (sada Šanlijurfa, Turska), bilo je istorijsko kraljevstvo koje se nalazilo u Gornjoj Mesopotamiji,[1] i koja je uživala poluautonomiju do svoje potpune nezavisnosti od godine 132. p. n. e. do n.e. 244,[2][3] i rimske pokrajine od 244-608 n.e, a od 318 je vila deo Dijeceze Istok.


ܡܠܟܘܬܐ ܕܒܝܬ ܐܘܪܗܝ
Kraljevstvo Osroena

Teritorija Osroene
Geografija
Kontinent Azija
Regija Bliski istok
Zemlja Sirija
Glavni grad Edesa
Društvo
Službeni jezik grčki, aramejski, sirijski, persijski
Religija Hrišćanstvo
Politika
Oblik države Kraljevina
 — Kralj
Istorija
Postojanje  
 — Osnivanje 132. p. n. e.
 — Ukidanje 224.
Zemlje prethodnice i naslednice
Prethodnice: Naslednice:
Rimsko carstvo

Do 5. veka Edesa je postala centar sirijske književnosti i učenja, 608. godine sasanidski car, Hozroje II, zauzeo je Osroenu, a 638. Ona je pala nakon muslimanskog osvajanja Persije.

Istorija uredi

Kraljevstvo uredi

Osroena, ili Edesa, stekla je svoju nezavisnost od propadajućeg Seleukidskog carstva preko dinastije nomadskog plemena Nabatejaca pod imenom Orejaci 136. godine p. n. e. Naziv Osroena potiče od Osroes od Oreja, kralja Nabatejaca, koji je 120. p. n. e. preuzeo kontrolu nad ovom oblašću od Seleukida u Siriji.[4] Većina kraljeva Osroene su se zvali Abgar ili Manu a predstavljali su nabatejske kraljeve naseljene u gradovima.[5] Pod dinastijom Nabatejaca, na Osroenu se sve više širio uticaj Sirijskog hrišćanstva[6] i koja je pod uticajem aramejske kulture postala jedan od glavnih centara otpora prema helenizaciji Sirije.

Osroena je bila jedno od nekoliko kraljevstava koja su proistekla iz raspada Seleukidskog carstva. Kraljevstvo je zauzelo oblast na granici između Sirije i Turske. Ovo kraljevstvo su uspostavila Nabatejska plemena iz južnog Hanana i Severne Arabije i trajalo je skoro četiri veka (od 132. p. n. e. do 214. godine), sa dvadeset i osam vladara, koji su ponekad sebe nazivali "kraljem" na svojoj kovanicama.

Sa ovog područja potiče i legenda o Abgaru V.

Osroene je uključena sastav Rimskog carstva 114. godine kao poluautonomna vazalna država, nakon perioda pod vladavinom Partskog carstva, inkorporirana je kao obična rimska pokrajina (provincija)u 214. godini. Postoji apokrifna legenda da je Osroena prva država koja je prihvatila hrišćanstvo kao državnu religiju,[7][8] međutim, nema dovoljno dokaza koji bi potvrdili ovu tačku gledišta.[9][10][11]

Rimska provincija uredi

Nezavisnost države okončana je 244. godine kada je bila inkorporirana u Rimsko carstvo.[12] To je bila granična pokrajina, koja se nalazila blizu persijskih carstava sa kojima su Rimljani više puta bili u ratu. Gubljena je i ponovo vraćana nekoliko puta. Kao provincija na granici imala je rimsku legiju, Legio III Partika sa njenim Kastrumom (vojnim uporištem) koja jemožda bila smeštena u Resaini, mada postoje i neke sumnje u to.

 
Mapa na kojoj su prikazane Istočnorimske provincije, uključujuć Osroenu, u 5. veku.

Nakon vladavine cara Dioklecijana i njegovih tetrarhijskih reformi tokom vladavine u periodu 284-305. godine, bila je deo Dijeceze Orijent, u pretorijanskoj prefekturi istog imena.

Prema rimskom dokumentu Notitia Dignitatum sa kraja 4. veka, na njegovom čelu je bio guverner činovnika i bio je i sedište duksa Mesopotamije, koji je imao čin 'vir illustris' i komandovao (oko 400) sledećim vojnim jedinicama:

  • Equites Dalmatae Illyriciani, garnizonom u Gnabi.
  • Equites Promoti Illyriciani, Kalinikum.
  • Equites Mauri Illyriciani, Dabana.
  • Equites Promoti indigenae, Banasam
  • Equites Promoti indigenae, Sina Judeorum.
  • Equites Sagittarii indigenae, Oraba.
  • Equites Sagittarii indigenae, Thilazamana.
  • Equites Sagittarii indigenae Medianenses, Mediana.
  • Equites Primi Osrhoeni, Rasin.
  • Praefectus legionis quartae Parthicae, Kirkesium.
  • (an illegible command, possibly Legio III Parthica), Apatna.

Kao i, 'manju ulogu', očigledno pomoćnu:

  • Ala Septima Valeria Praelectorum, Thilacama.
  • Ala Prima Victoriae, Tovia -contra Binta.
  • Ala Secunda Paflagonum, Thilafika.
  • Ala Prima Parthorum, Resaja.
  • Ala Prima nova Diocletiana, između Tanurina i Horobama.
  • Cohors Prima Gaetulorum, Tilamana.
  • Cohors Prima Eufratensis, Marata.
  • Ala Prima Salutaria, Duodecimo konstituta.

Prema Sozomenovoj crkvenoj istoriji, "bilo je nekih vrlo učenih ljudi koji su ranije doživeli svoj procvat u Osroeni, kao sto je npr. Bardesan, koji je izmislio jeres nazvanu njegovim imenom, i njegov sin Harmonius. Vezano za to je i da je ovaj poslednje bio duboko upućen u grčku erudiciju, i bio je prvi koji je podredio svoj maternji govor merenjima i muzičkim zakonima; ove stihove predao je horu "i da je arijanizam — uspješnija verzija — i tamo se susreo sa opozicijom tamo.

Osroena u rimskim izvorima uredi

U svojim spisima, Plinje stariji se poziva na starosedeoce Osroene i Kraljevine Komagene kao i Arape i područje kao što je Arabija.[13] Prema Pliniju, nomadsko arapsko pleme nazvano Orejci okupiralo je Edesu oko 130. p. n. e.[14] Orejci su osnovali malu državu pod vođstvom vladara koji su nosili titulu kralja, a okrug je bio nazvan po njima Orhone. Ovo ime se na kraju promenilo u Osroena, uz asimilaciju partskog naziva Osroes ili Hozroes (Hozrau).[15]

Područje kraljevstva se verovatno približno poklapalo po svom položaju u odnosu na rimsku provinciju Osroenu. Velika petlja Eufrata bila je prirodna granica na severu i zapadu. Na jugu Batne bio je glavni grad polu-autonomne kneževine Anthemusije sve do njenog anektiranjaa od strane Rima 115. godine u p. n. e. Istočna granica bila je nesigurna; mogla se proširiti na Nisibis ili čak do Adiabene u prvom veku p. n. e, međutim, Haran, koji se nalazio samo 40 km južno od Edese, uvek je uspevao da zadrži svoj nezavisni status rimske kolonije.[16]

Edesa, prestonica drevnog kraljevstva, bila je tuvrđena znatnim snagama i velikih pošti na velikim lulama najbližim Eufratu. To je bio važan putni spoj; drevni autoput, pored koga su karavani prevozili robu iz Kine i Indije na Zapad, gde se sastajao severno-južni put koji povezivao jermenske planine sa Antiohijom. Što je neizbežno je Edesu činilo zančajnom na međunarodnoj putnoj mreži.[16]

Godine 64. p. n. e. Pompej je poveo rat protiv Partskog carstva, a Abgar II koji je bio vladar Osroene bio je tom prilikom na strani Rimljana kada je Lucije Afranije zauzeo Gornju Mesopotamiju. Kralj je inicijalno bio saveznik rimskog generala Marka Licinija Krasa u kampanji protiv Parćana 53. godine p. n. e., ali rimski istoričari tvrde da je izdao Krasa vodeći ga da odstupi od sigurne rute duž reke i umesto toga u otvorenu pustinju, gde su trupe trpele gubitke i bile su tako podložne napadima konjanika. Abgar je rekao da se sastao sa Surenasom, Partskim generalom, i obavestio ga o rimskim pokretima. Usledila je bitka kod Kare, sramna bitka koja je uništila celu rimsku vojsku. Neposredno pre bitke, Abgar je napravio izgovor za vožnju. Međutim, savremeni istoričari su dovodili u pitanje da li je Abgar nameravao da izda Rimljane, a možda ih je jednostavno vodio duž starih arapskih trgovačkih ruta.[17] Prema sirijskim izvorima Agbar kanije iste te godine preminuo.[16]

U ranom drugom veku n.e, kralj Abgar VII pridružio se pohodu cara Trajana u Mesopotamiji i zabavljavao ga na dvoru. Međutim, kralj se kasnije pobunio protiv Rimljana, što je dovelo do toga da je rimski general Lucius Kuietus opustošio Edesu i okončao Osroeninu nezavisnost 116. Godine n.e. Godine 123., tokom vladavine Hadrijana, dinastija Abgarida je obnovljena postavljanjem Manu-a VII na preto, a Osroena je osnovana kao vazalno kraljevstvo Rimskog carstva.[18] Posle rimsko-partskog rata 161-166. godine pod Markom Aurelijem, izgrađena su utvđenjae a rimski garnizon stacioniran je u Nisibisu (sada Nusajbinu). Godine 195., nakon građanskog rata u kome je kraljevstvo podržalo svog rivala Pescenija Nigera, Septimije Sever pokrenuo je invaziju i anektirao teritoriju kao novu pokrajinu, načinivši Nibisis glavnim gradom.[19] Međutim, car je dozvolio kralju, Abgaru XI, da zadrži grad Edesu i malu teritoriju koja ga okružuje.[20] Godine 213 n.e, vladajućeg kralja je srušio Karakala a preostala teritorija je inkorporirana u rimsku pokrajinu Osroenu.[21]

Nakon Trajanovih osvajanja, hrišćanstvo se proširilo i u Edesi. Abgar IX (179-186 n.e.) je bio prvi hrišćanski kralj Edese. Veruje se da je Jevanđelje po Tomi nastalo u Edesi oko 140. godine. Istaknute rano hrišćanske ličnosti su živele i dolazile su iz ove regije, poput Tacijana asirskog, koji je došao u Edesu iz Hadiaba (Adijabena). Otputovao je u Rim i vratio se u Edesu oko 172-173. Tacian je bio redaktor Diatesarona, koji je bio primarni sveti tekst hrišćanstva u kojem se govori na sirijskom jeziku, sve dok ga u petom veku episkopi Rabula i Teodoret nisu potisnuli i zamenili revidiranjem starih sirijskih kanonskih jevanđelja (kao u Sirijskom sinaitiku i Kuretonskim jevanđeljima ).[22]

Nakon ovoga, Edesa je ponovo potpala pod rimsku kontrolu za vladavine cara Decija i postala centar iz koga su vođeni rimski vojni pohodi protiv Sasanidskog carstva. Amru, verovatno potomak Abgara, pominje se kao kralj na natpisu Paikuli, koji je zabeležio pobedu Narzesa u Sasanidskom građanskom ratu od 293. godine. Istoričari identifikuju ovog Amra kao Amru ibn Adija, četvrtog kralja Lahmida, koji je u to vrijeme još uviek bio smešten u Haranu, dok još nije preseljen u Al Hiru u južnoj Mesopotamiji.[23]

Mnogo vekova kasnije, vojvode Osroene Dagalafus i Sekundinus, pratili su cara Julijana u ratu protiv sasanidskog cara Šapura II u 4. veku.[24]

Vladari Osroene uredi

  • Ariu (132–127. p. n. e.)
  • Abdu bar Mazur (127–120. p. n. e.)
  • Fradast bar Gebaru (120–115. p. n. e.)
  • Bakru I bar Faradast (115–112. p. n. e.)
  • Bakru I bar Bakru (112–94. p. n. e.)
  • Manu I (94. p. n. e.)
  • Avgar I Pika (94–68. p. n. e.)
  • Avgar II bar Agbar (68–52. p. n. e.)
  • Manu II (52–34. p. n. e.)
  • Pakor (34–29. p. n. e.)
  • Avgar III (29–26. p. n. e.)
  • Avgar IV Sumaka (26–23. p. n. e.)
  • Manu III Šaful (23–4. p. n. e.)
  • Avgar V Ukama bar Manu (Abgar od Edese) (4. p. n. e.– 7. n.e.)
  • Manu IV bar Manu (n.e. 7–13)
  • Avgar V Ukama bar Manu (13–50)
  • Manu V bar Abgar (50–57)
  • Manu VI bar Abgar (57–71)
  • Avgar VI bar Manu (71–91)
  • Sanatruk (91–109)
  • Avgar VII bar Ezad (109–116)
  • Rimska uprava (116–118)
  • Jalur (118–122, savladar sa Partamaspatesom)
  • Partamaspates (118–123)
  • Manu VII bar Ezad (123–139)
  • Manu VIII bar Manu (139–163)
  • Vail bar Šahru (163–165)
  • Manu VIII bar Manu (165–167)
  • Avgar VIII (167–177)
  • Avgar IX Veliki (177–212)
  • Avgar X Severus bar Manu (212–214)
  • Avgar (X) bar Agbar (IX) Rabo (214–216)
  • Manu (IX) bar Agbar (X) Severus (216–242)
  • Avgar (XI) Farhat bar Manu(IX) (242–244)

Reference uredi

  1. ^ Dupuy & Dupuy 1970, str. 115
  2. ^ Alexander Roberts; James Donaldson, ur. (1994). The Writings of the Fathers Down to AD 325: Ante-Nicene Fathers (PDF). 8. Peabody, Massachusetts: Hendrickson Publishers. str. 657—672. Arhivirano iz originala (PDF) 27. 02. 2008. g. Pristupljeno 02. 07. 2017. 
  3. ^ Fortescue 2001, str. 22.
  4. ^ C. Anthon (2007) [1850]. A System of Ancient and Medieval Geography for the Use of Schools and Colleges. Harper Publishers. str. 681. 
  5. ^ Fortescue 1923, str. 22.
  6. ^ Harrak, Amir (1992). „The Ancient Name of Edessa”. Journal of Near Eastern Studies. 51 (3): 209—214. 
  7. ^ Ball, W (2001). Rome in the East: the transformation of an empire. Routledge. str. 91. ISBN 978-0-415-24357-5. 
  8. ^ Frankfurter, David (1998). Pilgrimage and Holy Space in Late Antique Egypt. BRILL. str. 383. ISBN 978-90-04-11127-1. {{quote|It was around 200 c.e. that Abgar IX adopted Christianity, thus enabling Edessa to become the first Christian state in history whose ruler was officially and openly a Christian."
  9. ^ Osroena at Encyclopædia Iranica

    The fame of Edessa in history rests, however, mainly on its claim to have been the first kingdom to adopt Christianity as its official religion. According to the legend current for centuries throughout the civilized world, Abgar Ukkama wrote to Jesus, inviting him to visit him at Edessa to heal him from sickness. In return he received the blessing of Jesus and subsequently was converted by the evangelist Addai. There is, however, no factual evidence for Christianity at Edessa before the reign of Abgar the Great, 150 years later. Scholars are generally agreed that the legend has confused the two Abgars. It cannot be proved that Abgar the Great adopted Christianity; but his friend Bardaiṣan was a heterodox Christian, and there was a church at Edessa in 201. It is testimony to the personality of Abgar the Great that he is credited by tradition with a leading role in the evangelization of Edessa.
  10. ^ Young, Frances; Ayres, Lewis; Louth, Andrew (2004). The Cambridge History of Early Christian Literature. Cambridge University Press. str. 162. ISBN 978-0-521-46083-5. 

    Modern scholars have taken basically two very different approaches to this legend (which obviously reflects the general search for apostolic origins, characteristics of the fourth century), Some would dismiss it totally, while others prefer to see it as a retrojection into the first century of the conversion of the local king at the end of the second century. In other words Abgar (V) the Black of the legend in fact represents Abgar (VIII) the Great (c. 177-212), contemporary of Badaisan. Attractive though this second approach might seem, there are serious objections to it, and the various small supportive evidence that Abgar (VIII) the Great became Christian disappears on closer examination.
  11. ^ Ball, Warwick (2000). Rome in the East: The Transformation of an Empire. Psychology Press. str. 95. ISBN 978-0-415-11376-2. 

    More significant than Bardaisan's conversion to Christianity was the conversion -reported by Bardaisan - of Abgar the Great himself." The conversion is controversial, but whether or not he became a Christian, Abgar had the wisdom to recognise the inherent order and stability in Christianity a century before Constantino did. Ho encouraged it as essential for maintaining Edessa's precarious balance between Rome and Iran. Thus, it is Abgar the Great who lays claim to being the world's first Christian monarch and Edessa the first Christian state. More than anything else, a major precedent had been set for the conversion of Rome itself. // The stories of the conversions of both Abgar V and Abgar VIII may not be true, and have been doubted by a number of Western authorities (with more than a hint at unwillingness to relinquish Rome's and St Peter's own primogeniture?). But whether true or not. the stories did establish Edessa as one of the more important centres for early Christendom."
  12. ^ New International Encyclopedia
  13. ^ H. I. MacAdam, N. J. Munday, "Cicero's Reference to Bostra (AD Q. FRAT. 2. 11. 3)", Classical Philology. str. 131-136, 1983.
  14. ^ Pliny vol. 85; vi. 25, 117, 129.
  15. ^ Osroene Arhivirano na sajtu Wayback Machine (18. novembar 2007), 1911 Edition of the Encyclopædia Britannica
  16. ^ a b v J. B. Segal, “Abgar,” Encyclopædia Iranica, I/2. str. 210-213; http://www.iranicaonline.org/articles/abgar-dynasty-of-edessa-2nd-century-bc-to-3rd-century-ad
  17. ^ Sheldon, Mary Rose, "Intelligence Activities in Ancient Rome: Trust in the Gods But Verify". str. 92.
  18. ^ Ball 2001, str. 90. sfn greška: više ciljeva (2×): CITEREFBall2001 (help)
  19. ^ Southern, Pat, "The Empress Zenobia: Palmyra's Rebel Queen", (2009). str. 36.
  20. ^ Birley, Anthony, "Septimius Severus: The African Emperor", (1999). str. 115.
  21. ^ Sinclair, T.A., "Eastern Turkey: An Architectural & Archaeological Survey, Volume IV: pp. 196.
  22. ^ L.W. Barnard, The Origins and Emergence of the Church in Edessa during the First Two Centuries A.D., Vigiliae Christianae. str. 161-175, 1968 (see pp. 162,165,167,169).
  23. ^ A. T. Olmstead, "The Mid-Third Century of the Christian Era. II", Classical Philology (1942): 398-420 (see pp. 399)
  24. ^ E. Gibbon, The Decline And Fall Of The Roman Empire, Vol. I, Chapter XXIV [1] Arhivirano na sajtu Wayback Machine (4. februar 2007).

Literatura uredi

 
Osroena na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Осроена&oldid=27674271”