Pavle Pap Šilja
Pavle Pap Šilja (Perlez, kod Velikog Bečkereka, 9. januar 1914 — Skradin, 15. avgust 1941) bio je komunistički revolucionar, učesnik Narodnooslobodilačke borbe i narodni heroj Jugoslavije.
| pavle pap šilja | |
|---|---|
 Pavle Pap Šilja | |
| Lični podaci | |
| Druga imena | Šilja |
| Datum rođenja | 9. januar 1914. |
| Mesto rođenja | Perlez, kod V. Bečkereka, Austrougarska |
| Datum smrti | 15. avgust 1941. (27 god.) |
| Mesto smrti | Skradin, Kraljevina Italija |
| Profesija | student medicine |
| Delovanje | |
| Član KPJ od | 1933. |
| Učešće u ratovima | Narodnooslobodilačka borba |
| Heroj | |
| Narodni heroj od | 5. jula 1951. |
Biografija uredi
Rođen je 9. januara 1914. godine u Perlezu, kod Velikog Bečkereka, gde danas postoji njegova rodna kuća. Njegov otac Henrih doselio se 1906. iz Erdelja u Perlez, gde je otvorio advokatsku kancelariju. Nakon izbijanja Prvog svetskog rata bio je mobilisan u Austrougarsku vojsku, a nakon završetka rata i stvaranja prve jugoslovenske države, preselio se u Novi Sad, gde je 1923. bio imenovan za starešinu suda, ali je juna iste godine umro. Brigu o Pavlu i njegovom pet godina starijem bratu Kornelu tada je preuzela majka Teodora Dora.[1][2]
U Jevrejsku osnovnu školu u Novom Sadu pošao je u jesen 1919, sa svega pet godina zbog čega je uvek bio najmlađi u razredu. Nakon osnovne škole pohađao je novosadsku Realnu gimnaziju, u kojoj je maturirao 1931. sa svega 17 godina. Bio je odličan učenik, a posebno ga je zanimala hemija. Tokom gimnazijskog školovanja uključio se u revolucionarni omladinski pokret.[1][2]
Član Saveza komunističke omladine Jugoslavije (SKOJ) postao je 1932. godine. Bio je sekretar organizacije SKOJ-a na Medicinskom fakultetu, član Univerzitetskog veća studenata Beogradskog univerziteta i član uprave Udruženja jugoslovenskih medicinara. Decembra 1933. godine je učestvovao u organizovanju akcije studenata u Beogradu protiv suđenja Georgi Dimitrovu i drugim komunistima u Nemačkoj. Te godine primljen je u članstvo Komunističke partije Jugoslavije (KPJ).[3]
Početkom 1934. godine, pokrenuo je i uređivao list Medicinar. Februara iste godine je postao član Mesnog komiteta SKOJ-a za Beograd, a u martu član Pokrajinskog komiteta SKOJ-a za Srbiju, koji je formirao Blagoje Parović. Po uputstvima Parovića, Šilja je organizovao štampanje i bio glavni urednik „Mladog komunista“, organa PK SKOJ-a za Srbiju.[3]
U provali partijske i skojevske organizacije u Beogradu, 9. jula 1934. godine, uhapšen je i od Državnog suda za zaštitu države, 29. decembra 1934. godine osuđen na tri godine robije, koju je uzdržao u zatvoru u Sremskoj Mitrovici.[3]
Posle izlaska s robije, 9. jula 1937. godine, nastavio je partijsku delatnost u Vojvodini. U Bačkoj i Banatu je zajedno sa Žarkom Zrenjaninom radio na stvaranju i jačanju partijskih organizacija, a u Beogradu je okupljao i politički delovao među vojvođanskim studentima, kao član Pokrajinskog odbora naprednih studenata iz Vojvodine. Tada je postao član Centralnog komiteta SKOJ-a.[3]
Kada je, 19. juna 1938. godine, policija raspisala za njim poternicu zbog komunističke propagande, prešao je u ilegalnost. Državni sud za zaštitu države osudio ga je, u odsustvu, 17. novembra 1938. godine, na petnaest godina robije. U leto i jesen 1938. godine skrivao se i aktivno politički delovao, pišući razne tekstove u nizu radničkih listova Srbije i Vojvodine. Po direktivi Centralnog komiteta KPJ, krajem novembra 1938. godine, prešao je u Zagreb.[3]
U strogoj ilegalnosti radio je u Centralnoj partijskoj tehnici u Zagrebu. Iskustvo iz ranijeg rada i znanje stečeno na robiji tada je primenjivao na ovom vrlo odgovornom zadatku. Ilegalan pertijski materijal, partijska štampa i literatura u velikim količinama su sigurnim kanalima rasturani je po čitavoj zemlji. Na Petoj zemaljskoj konferenciji KPJ, oktobra 1940. godine u Zagrebu, izabran je za člana Centralnog komiteta KPJ. Pred rat je radio u Zagrebu kao instruktor CK KPJ u zagrebačkoj partijskoj organizaciji, i rukovodio Centralnom partijskom tehnikom. U leto 1940. godine bio je jedan od predavača na partijskom kursu u Makarskoj, a zatim i na višem partijskom kursu u Zagrebu.[3]
Posle okupacije Kraljevine Jugoslavije, aprila 1941. godine, radio je na jačanju partijske organizacije i formiranju udarnih grupa u okupiranom Zagrebu. Sa zagrebačkim komunistima organizovao je prikupljanje oružja i sanitetskog materijala, organizovao sabotaže i diverzije, i ubistvo zloglasnog policijskog agenta Tiljka, početkom jula 1941. godine. Po direktivi CK KP Jugoslavije i CK KP Hrvatske, početkom avgusta 1941. godine, u svojstvu delegata Centralnog komitata, otišao je u Dalmaciju da pomogne Pokrajinskom komitetu KPJ za Dalmaciju u organizovanju partizanskih odreda i oružane borbe.[3]
Posle obavljenog zadatka u Splitu i Šibeniku, Šilja je otišao na područje Zatona i Vodica, a zatim je krenuo u Bukovicu. Na put je krenuo 14. avgusta uveče. Međutim tokom noći ja sa svojim vodičem zalutao, pa je, u zoru 15. avgusta 1941. godine, na prepad uhvaćen dok se umivao na vrelu kod sela Vaćana. Italijani su zarobljenike sproveli u Skradin, gde su ih posle ispitivanja streljali, mada nisu znali da su streljali Pavla Papa, jer su kod njega našli isprave na ime Vjekoslava Magdalinića, a on im ništa nije priznao, pa čak ni svoje ime. Pred samo streljanje, Pavle Pap Šilja je, stisnute pesnice, rekao — Idite svome Musoliniju, i recite mu kako umiru komunisti. Živela sloboda![3]
Ukazom Prezidijuma Narodne skupštine FNR Jugoslavije, 5. jula 1951. godine, proglašen je za narodnog heroja.[4][5]
Reference uredi
- ^ a b Jevreji 2011, str. 173.
- ^ a b Narodni heroji 2 1982, str. 69.
- ^ a b v g d đ e ž Narodni heroji 1982.
- ^ Ko je ko 1957, str. 589.
- ^ Narodni heroji 2 1982, str. 70.
Literatura uredi
- Zbornik narodnih heroja Jugoslavije. Beograd: Omladina. 1957. COBISS.SR 50964999
- Narodni heroji Jugoslavije tom II. Beograd: Narodna knjiga. 1982. COBISS.SR 48703239
- Znameniti Jevreji Srbije : biografski leksikon. Beograd: Savez jevrejskih opština Srbije. 2011. COBISS.SR 187807244
