Панчићев скакавац
Pančićev skakavac (engl. Serbian stick grasshopper[1]) je pravokrilac (Orthoptera: Caelifera) iz porodice Pyrgomorphidae koji isključivo živi u Srbiji. Reliktni je endemit, nalažen isključivo na planinama Tara[2] i Mokra Gora.
| Pyrgomorphula serbica | |
|---|---|
| Naučna klasifikacija | |
| Carstvo: | |
| Divizija: | |
| Klasa: | |
| Red: | |
| Podred: | |
| Natporodica: | Pyrgomorphoidea
|
| Porodica: | Pyrgomorphidae
|
| Rod: | Pyrgomorphula
|
| Vrsta: | serbica
|
| Binomno ime | |
| Pyrgomorphula serbica (Brunner von Wattenwyl, 1882)
| |
| Sinonimi | |
| |
Insekt koji i dan danas predstavlja naučnu enigmu, preživeo je glacijaciju u enklavama Dinarida. Prvo je svrstavan u genus Pyrgomorphella Bolívar, 1904 te je nosio naziv Pygromorphella serbica Pančić, dok je danas smešten u naučnom rodu Pyrgomorphula.
Opis
urediPančićev skakavac je veličine od 18 mm do 35 mm i prolazi kroz šest larvenih stadijuma. Uopšte ne leti (poput ostalih skakavaca) jer ima redukovana pokrilca i zakržljala krila. Ima karakterističnu koničnu glavu sa plavičastim antenama.[3] Toploljubiva je vrsta, što znači da zahteva mnogo sunčeve svetlosti na svom staništu.
Pančićev skakavac je retka vrsta vlažnih reliktnih šuma crnog bora i crnjuše srednjeg toka reke Drine.
Ova vrsta skakavca je ugrožena i strogo zaštićena, a glavni razlog ugrožavanja je uništavanje iskonskih staništa sečom šuma crnog bora i vađenjem panjeva, jer larve ovog skakavca prezimljuju samo u panjevima crnog bora.
Otkrivanje za nauku i prvo opisivanje
urediSrpski biolog dr Josif Pančić tokom jednog od svojih istraživanja zapadne Srbije 1881. godine na Mokroj Gori nalazi novu, reliktnu vrstu skakavca.[4]
Naredne 1882. godine njegovo otkriće je objavljeno i opisano u knjizi koja je izašla u Beču od autora Karla Brunera, najuglenijeg stručnjaka za pravokrilce tog vremena.[5] Nakon njegove objave nove vrste skakavca narednih 70 godina su ortopterolozi (zoolozi koji izučavaju pravokrilce) pokušavali da nađu koji primerak u okolini Mokre Gore ali bez ikakvih uspeha. Tek 1955. godine poznati zoogeograf i pionir srpske ornitologije Sergej Matvejev uspeva da nađe larve ove vrste, a 1957. godine i nekoliko odraslih primeraka. Oba pronalaska su bila na Kaluđerskim Barama u Nacionalnom parku Tara.
Vidi još
urediReference
uredi- ^ Serbian Stick Grasshopper Pyrgomorphula serbica. Naturalis Biodiversity Center
- ^ Zanimljivosti: Pančićev skakavac, objavljeno 13. 11. 2014. na BajinaBašta.info
- ^ Članak u Nacionalna Geografija
- ^ Pančićev skakavac na sajtu Srbijuvolimo.rs
- ^ Pančićev skakavac na sajtu Turistički klub.
Spoljašnje veze
uredi- Fotografije, taksonomija i spisak naučne literature na stranici Orthoptera Species File. (jezik: engleski)
- Pančićev skakavac na stranici Društva za promociju prirode Srbije na Fejsbuku.
- Mapa sa nalazima vrste Pyrgomorphula serbica na sajtu Alciphron.