Patrijarh srpski Mojsije I
Mojsije I (svetovno Rajović ili Rajić) bio je arhiepiskop pećki i patrijarh srpski od 1712. do 1725. godine.[1]
| Patrijarh srpski Mojsije I | |
|---|---|
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | oko 1665. |
| Mesto rođenja | Trgovište (Stari Ras), Osmansko carstvo |
| Datum smrti | 13. april 1726. (60/61 god.) |
| Mesto smrti | Peć, Osmansko carstvo |
| Ahiepiskop pećki i patrijarh srpski | |
| Godine | (1712–1725) |
| Prethodnik | Atanasije I |
| Naslednik | Arsenije IV |
| Mitropolit raški | |
| Godine | (1704–1712) |
Biografija uredi
Rođen je oko 1665. godine u Trgovištu (Stari Ras). Zamonašio se u manastiru Mileševi. 1704. godine izabran je za mitropolita raškog i hirotonisan od strane srpskog patrijarha Kalinika I.
Nakon smrti patrijarha Atanasija I, izabran je 1712. godine za novog arhiepiskopa pećkog i patrijarha srpskog. Srpska patrijaršija je u to vreme bila u teškom materijalnom položaju, te je bio prisiljen da se često obraća karlovačkim mitropolitima za finansijsku pomoć. Na narodno-crkvenom saboru u Karlovcima 1713. godine odlučeno je da Pećka patrijaršija ima u Karlovačkoj mitropoliji jednog svog stalnog poverenika, koji će kupiti dobrovoljne priloge po svim eparhijama austrougarskih Srba u korist pećke patrijaršije. Pošto je saznao za ovu odluku patrijarh Mojsije je u Karlovce poslao svoga protosinđela Gavrila koji je vodio brigu oko skupljanja priloga za Pećku patrijaršiju. Međutim, ovi prilozi nisu bili dovoljni da podmire potrebe u Peći, Srbi iz Habzburške monarhije pomagali su Patrijaršiji srpskoj i na taj način što su joj ostavljali testamentom određene sume novca. Poznate su u istoriji i „pećke kutije” koje su postavljane po gradovima Karlovačke mitropolije u koje se skupljao prilog za osiromašenu pećku crkvu. Ove kutije su postojale sve do dolaska patrijarha Arsenija IV.
Patrijarh Mojsije se brinuo i za ostale srpske svetinje. Tako 5. juna 1720. godine preporučuje hilandarske monahe Partenija i Makarija mitropolitu karlovačkom Vikentiju, koji su došli u Karlovačku mitropoliju radi sakupljanja priloga za manastir Hilandar.
Poznato je da je patrijarh Mojsije vodio brigu i oko izrade ikonostasa za manastir Studenicu, koji je finansirao karlovački mitropolit Vićentije (Jovanović). Išao je u Novi Pazar 1722. godine da moli turske vlasti da ne ruše Đurđeve Stupove da bi sazidali grad. Pored toga bio je veoma revnostan u obilasku svoje pastve u Bosni, Hercegovini, Dalmaciji i Samokovu. Posebno je važna njegova poseta Dalmaciji, gde je položaj pravoslavnih Srba bio veoma težak. Njegovim pozdravom od 18. aprila 1714. godine iz manastira Dragovića, upućen episkopu Savatiju, kavaljerima, serdarima, harambašama i hrišćanima uopšte, dalmatinski Srbi su dobili snagu da brane svoju ugroženu pravoslavnu veru. Prilikom svoje posete Grbaljskoj župi 1719. Godine, patrijarh Mojsije izvršio je tri episkopske hirotonije.
U vreme patrijarha Mojsija vođen je rat između Austrije i Mletačke republike protiv Turske 1716-1718. Turska je poražena kod Petrovaradina i izgubila je važne oblasti: Banat, jugoistočni Srem, severnu Srbiju od Zapadne Morave, u Bosni oblast na desnoj obali Une i Save. Od Pećke patrijaršije su Karlovačkoj mitropoliji pripojene eparhije: Beogradsko-sremska, Valjevska, Temišvarska, i Vršačka. Tada je Beogradska mitropolija oformljena kao autonomna crkvena organizacija, nezavisna od Karlovačke mitropolije, zbog čega je došlo do sukoba između karlovačkog mitropolita Vikentija (Popovića) i beogradskog mitropolita Mojsija (Petrovića). Patrijarh Mojsije je izmirio zavađene mitropolite i u svojoj gramati od 15. avgusta 1721. odredio da se posle smrti mitropolita Vikentija spoje obe mitropolije u jednu. Do formalnog spajanja obe mitropolije nije došlo zbog austrijskih vlasti koje to nisu dozvolile, njihovo spajanje je bilo u ličnosti mitropolita Mojsija Petrovića koji je od 1725. upravljao obema mitropolijama.
Zabeleženo je i to da je uspeo da osujeti nameru grčkog kaluđera Timotija, koji je od Turaka uspeo da kupi pećki tron, da na njega i stupi. To je učinio uz pomoć Carigradske patrijaršije.[2]
Patrijarh Mojsije je umro 13. aprila 1726. godine u Peći.
Reference uredi
- ^ Vuković 1996, str. 332-333.
- ^ „Srpska Pravoslavna Crkva - Mitropolija Dabrobosanska”. www.mitropolijadabrobosanska.org. Pristupljeno 2023-01-31.
Literatura uredi
- Vuković, Sava (2004). „Atanasije І”. Srpski biografski rečnik. 1. Novi Sad: Matica srpska. str. 294.
- Vuković, Sava (1996). Srpski jerarsi od devetog do 20. veka. Beograd: Evro.
- Grujić, Radoslav (1913). „Pisma pećskih patrijaraha iz drugog i trećeg decenija XVIII-tog veka”. Spomenik SKA. 51: 105—134.
- Grujić, Radoslav (1931). „Pećki patrijarsi i karlovački mitropoliti u 18 veku”. Glasnik Istoriskog društva u Novom Sadu. 4: 13—34, 224—240.
- Ruvarac, Ilarion (1900). „Povelja patrijarha Mojseja dana raškom mitropolitu Arseniju Jovanoviću”. Spomenik SKA. 38: 122.
- Ruvarac, Ilarion (1901). Raški episkopi i mitropoliti. Beograd: Srpska kraljevska akademija.
- Samardžić, Radovan (1986). „Srpska crkva u Turskom carstvu 1690-1766”. Istorija srpskog naroda. 4 (1). Beograd: Srpska književna zadruga. str. 531—552.
- Slijepčević, Đoko M. (1962). Istorija Srpske pravoslavne crkve. 1. Minhen: Iskra.
- Šuletić, Nebojša (2018). „Mojsije Rajović, srpski patrijarh”. Srpski biografski rečnik. 7. Novi Sad: Matica srpska. str. 57—59.
- Šuletić, Nebojša (2021). „Usurpations of and Designated Successions to the Throne in the Serbian Patriarchate: The Case of Patriarch Moses Rajović (1712-24)” (PDF). Balcanica. 52: 47—67. Arhivirano iz originala (PDF) 17. 02. 2022. g. Pristupljeno 17. 02. 2022.
- Šuletić, Nebojša (2021). „Imenovanja pećkih patrijaraha (1691-1766)” (PDF). Zbornik Matice srpske za istoriju. 104: 51—71.
Spoljašnje veze uredi
