Pekinški čovek
Pekinški čovek (lat. Homo erectus pekinensis) je naziv za ostatke uspravnog čoveka Homo erektusa, ponekad nazvan i lat. Sinanthropus pekinensis. Lokalitet na kome su otkriveni nalazi se na 48 kilometara jugozapadno od Pekinga, na brdu Longuošan, blizu sela Džukudjen, u oblasti Fangšan. Zbog vodene erozije na ovom području stvoren je veliki broj pećina, od kojih je najčuvenija ona u kojoj su 1929. godine nađeni fosilni ostaci pračoveka.
| Pekinški čovek Vremenski raspon:
| |
|---|---|
| |
| Tradicionalna rekonstrukcija lobanje pekinškog čoveka | |
Naučna klasifikacija 
| |
| Domen: | Eukaryota |
| Carstvo: | Animalia |
| Tip: | Chordata |
| Klasa: | Mammalia |
| Red: | Primates |
| Podred: | Haplorhini |
| Infrared: | Simiiformes |
| Porodica: | Hominidae |
| Potporodica: | Homininae |
| Pleme: | Hominini |
| Rod: | Homo |
| Vrsta: | |
| Podvrsta: | †H. e. pekinensis
|
| Trinomijalno ime | |
| Homo erectus pekinensis (Black, 1927)
| |
| Sinonimi | |
|
Sinanthropus pekinensis | |
Lokalitet je otkrio švedski geolog Johan Anderson (Johan Gunnar Andersson ), a iskopavanja se vrše i danas. Godine 1927. u Džukudjen su otkrivena tri čovečija zuba, a 1929. godine kineski arheolog Pej Venčong otkrio je tokom iskopavanja prvu lobanju pekinškog čoveka.
Na dubini od 40 metara (kolike je debljine kulturni sloj) nađeni su fosili, kameni artefakti i fosilni ostaci sisara. Pronađena su i ognjišta koja svedoče da je Pekinški čovek vladao upotrebom i čuvanjem vatre.
Taksonomija uredi
Istorija istraživanja uredi
Otkriće uredi
Godine 1921, u blizini grada Pekinga, švedski arheolog Johan Gunar Anderson podučavao je austrijskog paleontologa Ota Zdanskog i američkog arheologa Valtera Grejndžera kako da rade na kineskim nalazištima u blizini sela Džoukoudjen („lokalitet na Džoukou“) kod Či Ku Šana („Brda kokošije kosti”), kada su im lokalni radnici na kamenolomu savetovali da kopaju na obližnjem lokalitetu Longgušan („Brdo zmajeve kosti”). Zdanski je te godine pronašao prve ljudske zube na tom likalitetu, ali je o tome izvestio tek 1926. Godine 1927, švedski student arheologije Bergir Bohlin pronašao je još jedan zub.[1]
Te godine je kineski geolog Veng Venhao sklopio sporazum sa svim Džoukoudjenskim naučnicima tog vreme da Džoukoudjenski ostaci ostanu u Kini.[2] Kineska vlada je 1928. na sličan način suzbila izvoz kineskih artefakata i drugih arheološki relevantnih materijala na Zapad radi proučavanja, jer se to smatralo imperijalističkim napadom; strani naučnici su umesto toga bili podstaknuti da istražuju ove materijale u Kini.[3] Godine 1929. kanadski paleoantropolog Dejvidson Blek ubedio je Medicinski fakultet Pekinške unije (njegovog poslodavca), Kineski geološki zavod (na čelu sa Vengom) i Rokfelerovu fondaciju da osnuju i finansiraju Kenozojsku istraživačku laboratoriju i nastave iskopavanja.[4]
Kasnije te godine, kineski antropolog Pej Vendžong otkrio je iznenađujuće potpun gornji deo lobanje,[6][a] i Džoukoudjen se pokazao kao dragoceno nalazište, sa prevagom ljudskih ostataka, kamenog oruđa i potencijalnih dokaza o ranoj upotrebi vatre,[8] postajući najproduktivnija lokacija vrste Homo erectus na svetu. Dodatna četira prilično potpuna gornja dela lobanje otkrivena su do 1936. godine, od kojih su tri otkrivena tokom perioda od 11 dana u novembru 1936. godine, pod nadzorom kineskog paleoantropologa Đa Lanpoa.[9] Otkopavanje je zapošljavalo od 10 do preko 100 lokalnih radnika u zavisnosti od faze, koji su bili plaćeni pet ili šest đaoa dnevno, za razliku od lokalnih rudara uglja koji su primali samo sitniš od 40 do 50 juena godišnje.[b] Džoukoudjen je takođe zapošljavao neke od najveća imena u zapadnoj i kineskoj geologiji, paleontologiji, paleoantropologiji i arheologiji, i omogućen je važan diskurs i saradnja između ove dve civilizacije.[10][v] Nakon iznenadne smrti Blejka 1934, jevrejski anatomista Franc Vajdenrajč, koji je izbegao iz nacističke Nemačke, nastavio je Blejkove studije Džoukoudjena.[4]
Pokretni materijal uredi
Na lokalitetu su otkopane stotine hiljada izrađevina od kamena, većinom sitnog oruđa raznih oblika. Tokom ranog perioda, izrada je gruba, a artefakti su većeg obima. Karakteristične su alatke za bacanje i sečenje. Oruđe iz srednjeg perioda je manjeg oblika, karakteristični su šiljci. Tokom poznog doba koriste se mikroliti, a karakteristična alatka je kameno šilo. Prema otkopanim predmetima, Pekinški čovek je postojao u periodu od pre oko 700 hiljada do pre oko 200 hiljada godina. Sinantropusi su živeli uglavnom sakupljačkim načinom života ali su se bavili i lovom.
Pekinški čovek se dovodi u vezu sa pitekantropusom sa Jave (Javanski čovek). Arheološko nalazište na kome je otkriven Pekinški čovek je od 1987. godine na listi Svetske kulturne baštine, a iskopavanja na ovom objektu i dalje traju. Džoukoudian je dokaz ljudske zajednice na azijskom kontinentu tokom praistorije i evolucije hominida. Otkriće Pekinškog čoveka potvrdilo je kontinuitet u razvoju hominida. Problem oko kontinuiteta nastao je u 19. veku kada je otkriven pitekantropus na Javi, koji je potomak australopitekusa, predak Homo sapiensa.
Vidi još uredi
Napomene uredi
- ^ Priča o otkriću Pekinškog čoveka od tada se nekoliko puta prepričavala na drugačije načine. Većina verzija se slaže da je gornji deo lobanje pronađen na dnu iskopane jame u 16:00 poslednjeg terenskog dana u godini, 2. decembra, i naglašava se da ga je Pej sam otkrio, sa gotovo herojskim tonom. Kineski paleoantropolog Đa Lanpoa izvestio je da su, na osnovu intervjua sa jednim od tehničara lokacije, Vang Cunjiem, četiri radnika pronašla okruglu kost; Pej je čuo vest i sišao da istraži, i na kraju je to prepoznao kao gornji deo lobanje dok su radnici nastavili sa eskavacijom. Vang se mogao setiti samo tri njihova imena: Ćao Dežuej, Song Guožuej i Lju Jišan. Godine 1982, Pej je pridao zasluge Ljuu.[7]
- ^ Đaoa je desetina juena.
- ^ Tokom Maove ere, raniji angažman zapadnih naučnika bio je pod velikim kritikama u Kini. Godine 1958. Đa je potvrdio da je Rokfelerova fondacija, kao i mnogi istaknuti američki naučnici koji su radili u Džoukoudjenu monopolisali nauku kao imperijalisti.[11] Nakon što je Deng došao na vlast 1978. godine, ponovo je proslavljana raznolikost koju je Džoukoudjen omogućio.[12]
Reference uredi
- ^ Schamlzer 2008, p. 85–87.
- ^ Schamlzer 2008, p. 98.
- ^ Schamlzer 2008, p. 63–65.
- ^ a b Hsiao-Pei, Y. (2014). „Evolutionary Asiacentrism, Peking Man, and the Origins of Sinocentric Ethno-Nationalism”. Journal of the History of Biology. 47 (4): 585—625. PMID 24771020. S2CID 23308894. doi:10.1007/s10739-014-9381-4.
- ^ Dong, W. (2016). „Biochronological framework of Homo erectus horizons in China”. Quaternary International. 400: 47—57. doi:10.1016/j.quaint.2015.09.019.
- ^ Schamlzer 2008, p. 90.
- ^ Schamlzer 2008, p. 101–102.
- ^ Schamlzer 2008, p. 78.
- ^ Yang, L. (2014). „Zhoukoudian: Geography and Culture”. Encyclopedia of Global Archaeology. Springer Science+Business Media. str. 7961—7965. ISBN 978-1-4419-0466-9. doi:10.1007/978-1-4419-0465-2_1899.
- ^ Schamlzer 2008, p. 93–97.
- ^ Schamlzer 2008, pp. 127.
- ^ Schamlzer 2008, pp. 379–381.
Literatura uredi
- Aczel, Amir D. (2007). The Jesuit and the Skull: Teilhard de Chardin, Evolution, and the Search for Peking Man. Riverhead Books.
- Carroll, Owen (1981). The Religious Implications of the Choukoutien Lower Cave. James Press.
- Frängsmyr, Tore (2012). „Peking Man: New Light on an Old Discovery”. Ur.: Buchwald, Jed Z. A Master of Science History: Essays in Honor of Charles Coulston Gillispie
. Springer. str. 49–62. ISBN 978-94-007-2627-7. - Jia, Lanpo; Huang, Weiwen (1990). The Story of Peking Man: From Archaeology to Mystery . Oxford University Press.
- Schmalzer, Sigrid (2008). The People's Peking Man: Popular Science and Human Identity in Twentieth-Century China. University of Chicago Press. ISBN 978-0226738604.
- Weidenreich, Franz (1943). The Skull of Sinanthropus pekinensis; A Comparative Study on a Primitive Hominid Skull. Geological Survey of China.
- Weidenreich, F. (1941). The Extremity Bones of Sinanthropus pekinensis. Geological survey of China.
- Antón, Susan C.; Swisher, Carl C., III (2004), „Early Dispersals of Homo from Africa”, Annual Review of Anthropology, 33: 271—96, doi:10.1146/annurev.anthro.33.070203.144024.
- Eudald Carbonell; Marina Mosquera; Xosé Pedro Rodríguez; José María Bermúdez de Castro; Francesc Burjachs; Jordi Rosell; Robert Sala; Josep Vallverdú (2008), (potrebna pretplata), „Eurasian Gates: The Earliest Human Dispersals”, Journal of Anthropological Research, 64 (2): 195—228, JSTOR 20371223, S2CID 85227705, doi:10.3998/jar.0521004.0064.202.
- Ciochon, Russell L. (2010), „Divorcing Hominins from the Stegodon–Ailuropoda Fauna: New Views on the Antiquity of Hominins in Asia”, Ur.: John G. Fleagle; et al., Out of Africa I: The First Hominin Colonization of Eurasia, Vertebrate Paleobiology and Paleoanthropology Series, Dordrecht: Springer, стр. 111—26, ISBN 978-90-481-9035-5, doi:10.1007/978-90-481-9036-2_8. ISBN 978-90-481-9036-2
- Dennell, Robin (2009), The Palaeolithic Settlement of Asia, Cambridge World Archaeology, Cambridge: Cambridge University Press, ISBN 978-0-521-84866-4.ISBN 978-0-521-61310-1
- Dennell, Robin (2010), „'Out of Africa I': Current Problems and Future Prospects”, Ur.: John G. Fleagle; et al., Out of Africa I: The First Hominin Colonization of Eurasia, Vertebrate Paleobiology and Paleoanthropology Series, Dordrecht: Springer, стр. 247—74, ISBN 978-90-481-9035-5, doi:10.1007/978-90-481-9036-2_15. ISBN 978-90-481-9036-2
- Rabett, Ryan J. (2012), Human Adaptation in the Asian Palaeolithic: Hominin Dispersal and Behaviour during the Late Quaternary, Cambridge: Cambridge University Press, ISBN 978-1-107-01829-7.
- Zaim, Yahdi (2010), „Geological Evidence for the Earliest Appearance of Hominins in Indonesia”, Ur.: John G. Fleagle; et al., Out of Africa I: The First Hominin Colonization of Eurasia, Vertebrate Paleobiology and Paleoanthropology Series, Dordrecht: Springer, стр. 97—110, ISBN 978-90-481-9035-5, doi:10.1007/978-90-481-9036-2_7. ISBN 978-90-481-9036-2
