Pelagonijska bitka

Pelagonijska bitka
	Deo istorije Vizantije
Vreme	1259.
Mesto	u Pelagoniji
Ishod	odlučujuća nikejska pobeda
Sukobljene strane
Nikejsko carstvo	Epirska despotovina; Ahajska kneževina; Kraljevina Sicilija
Komandanti i vođe
Jovan Paleolog; Aleksije Stratigopul; Jovan Duka	Mihajlo II; Viljem II; Jovan Duka(prebegao)
Jačina
6.000	nepoznata, ali veća od nikejskih snaga
Žrtve i gubici
nepoznati	nepoznati, ali veliki

Pelagonijska bitka je vođena tokom leta ili jeseni 1259. godine u Pelagonijskoj ravnici između snaga Nikejskog carstva sa jedne i koalicije koju su činile snage Epirske despotovine, Ahajske kneževine i Sicilijanskog kraljevstva. Okončana je potpunom pobedom nikejskih snaga i predstavlja prekretnicu u borbama oko vizantijskog nasleđa, započetim padom Carigrada 1204. godine, jer Nikejsko carstvo ostaje bez ozbiljnih protivnika u regionu i samo dve godine kasnije, oslobađanjem Carigrada, obnavlja Vizantiju. Pored toga, bitka predstavlja početak obnove vizantijske vlasti na Peloponezu, dobijanjem Mistre i poseda od kojih će kasnije biti formirana Morejska despotovina.

Prilike pred bitku uredi

Smrt nikejskog cara Teodora II (1254—1258) 1258. godine dovela je na vlast njegovog sedmogodišnjeg sina Jovana IV (1258—1261). Moćni feudalci su za njegovog regenta postavili Mihajla Paleologa (regent 1258—1261, car 1261—1282), koga je svega nekoliko godina ranije Teodor II proterao u cilju suzbijanja samovolje plemstva. Sam Mihajlo je vrlo brzo pokrenuo nikejsku ofanzivu na Balkan, što je dovelo do stvaranja široke koalicije protiv njega. U savez su ušle Epirska despotovina, latinska Ahajska kneževina i Kraljevina Sicilija.

Stefan Uroš I uredi

Na strani saveza Epirske despotovine, Ahajske kneževine i Sicilije nalazio se i srpski kralj Stefan Uroš I (1243—1276), koji je 1258. godine napao nikejske posede u Makedoniji i zauzeo Skoplje, Prilep i Kičevo^[2].

Bitka uredi

Snagama koje su predvodili epirski despot Mihajlo II Komnin Duka (1230—1268) i ahajski knez Viljem II Vilerden (1246—1278), priključili su se pomoćni odredi sicilijanskog kralja Manfreda (1258—1266), koje je činilo 400 nemačkih vitezova^[2]. Veče pred samu bitku, došlo je do raspada saveza, najviše zbog sukobljenih interesa dva vladara na Balkanu, tako da su epirske snage napustile bojište. Grigora navodi da su Mihajlo i njegov sin Nićifor (1268—1296) sa svojim snagama napustili bojište, dok je njegov vanbračni sin Jovan sa svojim snagama prešao na nikejsku stranu, jer mu se, prema Pahimerovim rečima, Vilerden podsmevao zbog njegovog vanbračnog rođenja^[3].

Nikejske snage (u kojima je bio značajan deo Kumana i Seldžuka^[2]), predvođene Mihajlovim bratom sevastokratorom Jovanom Paleologom, porazile su ostatke koalicionih snaga, u bici je zarobljen sam Vilerden sa 30 svojih franačkih barona^[3], dok su Manfredove trupe poginule u borbi^[2].

Posledice uredi

Veliku pobedau u Pelagoniji odmah su iskoristile Nikejske snage i upale u Epirsku despotovinu. Nikejska vojska je ušla u samu prestonicu Artu^[2], a samo je vojna pomoć sicilijanskog kralja sprečila potpuni slom Epirske države. Istovremeno, srpski kralj je napustio delove Makedonije koje je zaposeo, dok je ahajski knez je oslobođen tek 1262. godine, kada je Mihajlu predao ključne tvrđave na Peloponezu (Mistru, Monemvasiju, Mainu i Hijerakion^[2]) i prihvatio vazalne obaveze prema caru^[a], koji mu je dodelio vizantijsku titulu velikog domestika.

Neposredno nakon bitke u Pelagoniji, nikejske snage predvođene Aleksijem Stratigopulom su 25.07. 1261. godine ušle u Carigrad, čime je obnovljena Vizantija, a sam Mihajlo Paleolog je proglašen za cara.

Napomene uredi

^ Viljem je vrlo brzo prekinuo vazalne odnose i započeo rat protiv obnovljene Vizantije, zbog čega su na Peloponez upale vizantijske snage, ojačane sa 6.000 seldžučkih plaćenika, predvođenih drugim Mihajlovim bratom, sevastokratorom Konstantinom.

Vidi još uredi

Reference uredi

^ Treadgold, W. A History of the Byzantine State and Society. str. 819.
^ ^a ^b ^v ^g ^d ^đ Ostrogorski, Georgije (1993). Istorija Vizantije (II fototipsko izdanje originala 1959). Beograd.
^ ^a ^b Kazhdan 1991 harvnb greška: više ciljeva (2×): CITEREFKazhdan1991 (help)

Literatura uredi

Kazhdan, Alexander P., ur. (1991). The Oxford dictionary of Byzantium. New York [u.a.]: Oxford Univ. Press. ISBN 978-0-19-504652-6.
Treadgold, W. A History of the Byzantine State and Society. str. 819.
Ostrogorski, Georgije (1993). Istorija Vizantije (II fototipsko izdanje originala 1959). Beograd.
Kazhdan, Alexander P., ur. (1991). The Oxford dictionary of Byzantium. New York [u.a.]: Oxford Univ. Press. ISBN 978-0-19-504652-6.

[4] Viljem je vrlo brzo prekinuo vazalne odnose i započeo rat protiv obnovljene Vizantije, zbog čega su na Peloponez upale vizantijske snage, ojačane sa 6.000 seldžučkih plaćenika, predvođenih drugim Mihajlovim bratom, sevastokratorom Konstantinom.

[Treadgold819-1] Treadgold, W. A History of the Byzantine State and Society. str. 819.

[Острог-2] v ^g ^d ^đ Ostrogorski, Georgije (1993). Istorija Vizantije (II fototipsko izdanje originala 1959). Beograd.

[ODB-3] Kazhdan 1991 harvnb greška: više ciljeva (2×): CITEREFKazhdan1991 (help)

[1]

[2]

[3]

[a]