Persida Šumanović
Persida Šumanović (rođena Tubić; Šid, 1875 — Šid, 1968) bila je srpska dobrotvorka i majka srpskog slikara Save Šumanovića.[1] Uspela je da posle tragične smrti sina, sačuva njegove slike, koje je poklonila gradu Šidu 1952. godine, od kojih je osnovana Galerija slika „Sava Šumanović“.[2]
Persida Šumanović | |
|---|---|
 Persida Šumanović[a] | |
| Datum rođenja | 1875. |
| Mesto rođenja | Šid, Austrougarska |
| Datum smrti | 18. jun 1968. (92/93 god.) |
| Mesto smrti | Šid, SFRJ |
Porodica Tubić
urediPrezime Tubić u Šidu se prvi put pominje 70-ih godina 18. veka. Rodonačelnikom porodice od koje potiče Persida Šumanović, može se smatrati Stojko Plavšić (verovatno Plavšin sin), čiji je unuk Stanko prvi zabeležen sa prezimenom Tubić.
Otac Perside Šumanović, Sava Tubić, bio je po zanimanju trgovac. Oženio se iz šidske trgovačke porodice Dragin. Sava i Hristina Tubić su imali sedmoro dece od kojih je poživelo samo četvoro – Stevan, Persida, Simeon i Leposava. Sva deca su se školovala i stekla visoko obrazovanje na tada prestižnim fakultetima i licejima u Nemačkoj, Beču i Pečuju. Tako da je i Persida, kao devojka dobila odlično školovanje u bečkim i pečujskim licejima, a već sa 19 godina se udala za Milutina Šumanovića.
Udaja za Milutina Šumanovića
uredi| „Smatrajući životnu želju svog sina svojom materinskom i ljudskom obavezom, ostvarujem je danas kao naš zajednički cilj poklanjajući Savino životno delo rodnom mestu koje je on ovekovečio kroz svoju ljubav, učinio poznatim i slavnim svojim slikama. Posle nesrećne i nagle smrti moga sina kao amanet sam zadržala toliko puta ponovljenu želju da njegova umetnost nađe mesto i bude sačuvana u našem rodnom kraju. Ispunjavajući taj amanet, uverena sam u duboko razumevanje i ljubav kojom će biti prihvaćen kako od građana Šida, tako i budućih naraštaja...” |
| Uvodni deo Darovnog ugovora Perside Šumanović iz 1952. godine |
Milutin i Persida Šumanović su imali sina jedinca Savu, koji se rodio u Vinkovcima 22. januara 1896. godine. Tokom poslednje decenije 19. veka Milutin Šumanović je obavljao funkciju upravnika šumarije u Vinkovcima. Zbog bolesti se prevremeno penzionisao, pa se sa suprugom i sinom vratio u Šid, 1900. godine. U Šidu se posvetio vođenju velikog poseda i proizvodnji vina. U kući je otvorio ugovornu poštu koju je vodila njegova supruga. Na taj način, gospođa Persida se svrstala u retke žene koje su na samom početku 20. veka vodile sopstveni posao.[3]
Ujedno, zbog bolesti supruga, bez ikakvog problema je vodila celokupno imanje, i omogućila porodici da održi svoj kapital. Pored toga, Persida je od prvog dana bila najveća podrška sinu Savi u ostvarivanju njegove želje da postane slikar. Svakako ne treba zanemariti i Milutinovu moralnu i materijalnu podršku. Kao glava porodice složio se sa Persidinim predlogom da Sava upiše Privremenu višu školu za umjetnost i umjetnički obrt u Zagrebu. Roditeljska, naročito majčina podrška nastavila se i kasnije u toku Savinog boravka u Parizu.
Strogost ali i pravičnost Perside Šumanović ogleda se i u njenom odnosu sa pomoćnicom Marijom Demšar. Marija je 1941. godine internirana iz Slovenije u Šid u okviru nacističke „ideologije odnarođivanja”. U momentu njenog dovođenja u Šumanovićevu kuću, Persida je odbila da je primi kao strankinju. U naredne četiri godine, odnos gazdarice i pomoćnice prešao je sve nacionalne i religiozne prepreke i razvio se u odnos majke i kćerke. Persida je avgusta 1945. godine ispratila Mariju kao svoju kćerku. Pored pismene preporuke, novca, hrane i pića, Persida je Mariji poklonila i jednu stolicu kako ne bi stajala u vozu na putu do kuće. Marija je tu stolicu čuvala sve do svoje smrti, da bi je njena kćerka, Marija Stanonik, 2011. godine, poklonila galeriji slika.
Drugi svetski rat
urediDrugi svetski rat je gospođi Persidi uzeo najvrednije u životu, sina jedinca. Sava Šumanović je uhapšen u ustaškoj raciji avgusta 1942. godine, i potom streljan zajedno sa 120 sugrađana u Sremskoj Mitrovici. Njegovo telo nikad nije identifikovano, ostalo je u masovnim grobnicama pored srpskog pravoslavnog groblja u Sremskoj Mitrovici. Umesto sahrane sina, život joj je dao priliku da sačuva sinovljeve slike, da ostvari njegovu želju da njegova umetnost bude sačuvana u njegovom Šidu.[4]
Osnivanje galerije
urediNa desetogodišnjicu smrti njenog sina, Persida Šumanović je poklonila gradu porodičnu kuću, sedam jutara vinograda i 417 slika za osnivanje galerije. Persida Šumanović se tako svrstala u red najvećih darodavaca u srpskom narodu i omogućila je svom sinu da večno živi kroz njegovu galeriju u Šidu.
Konačnu satisfakciju i najbolju potvrdu sopstvenog truda i zalaganja dobila je posetom predsednika SFRJ Josipa Broza Tita, 1965. godine. U ono vreme, privilegija malobrojnih da ih lično poseti Tito, potvrdila je istorijski značaj Perside Šumanović u očuvanju naše umetničke baštine i nacionalnog blaga.
Gospođa Persida Šumanović je umrla 18. juna 1968. godine.[5]
Napomena
uredi- ^ Slikano sa panoa povodom obeležavanja 50 godišnjice smrti Perside Šumanović u Galeriji slika „Sava Šumanović” u Šidu, 18. juna 2018. Originalna fotografija je u vlasništvu Mirjane Bakočević Nikolić)
Vidi još
urediIzvori
uredi- ^ „Persida Šumanović jedna od naših najvećih zadužbinara”. RTS. Pristupljeno 21. 6. 2018.
- ^ „Ko je bila Persida Šumanović?”. Radovan Sremac. Arhivirano iz originala 12. 07. 2018. g. Pristupljeno 21. 6. 2018.
- ^ „Ko je bila Persida Šumanović”. Politika. Pristupljeno 21. 6. 2018.
- ^ „Sava Šumanović umoren bez krivice”. Vidovdan. Pristupljeno 21. 6. 2018.
- ^ „Godišnjica smrti Perside Šumanović”. Sremska TV. Arhivirano iz originala 20. 06. 2018. g. Pristupljeno 21. 6. 2018.
Spoljašnje veze
uredi- „Zvanična prezentacija”. Galerija slika Sava Šumanović. Arhivirano iz originala 04. 11. 2016. g. Pristupljeno 21. 6. 2018.
- O godišnjici rođenja Perside Šumanović, jedne od najvećih darodavki srpskoj kulturi (Poreklo, 21. februar 2022)
