Petar Pero Ćetković

petar pero ćetković
petar pero ćetković
	Petar Pero Ćetković
Lični podaci
Datum rođenja	12. oktobar 1907.
Mesto rođenja	Mužovići, kod Cetinja, Kraljevina Crna Gora
Datum smrti	28. mart 1943. (35 god.)
Mesto smrti	Nevesinje, ND Hrvatska
Profesija	vojno lice
Delovanje
Član KPJ od	1942.
Učešće u ratovima	Aprilski rat; Narodnooslobodilačka borba
Služba	Jugoslovenska vojska; NOV i PO Jugoslavije; 1929 — 1941.; 1941 — 1943.
Čin	kapetan prve klase JV; general-major NOVJ; (posthumno unapređen)
U toku NOB	komandant Treće udarne divizije
Heroj
Narodni heroj od	30. aprila 1943.
Odlikovanja
	jugoslovenska odlikovanja:
	inostrana odlikovanja:
	Orden otadžbinskog rata drugog stepena

Petar Pero Ćetković (Mužovići, kod Cetinja, 12. oktobar 1907 — Nevesinje, 28. mart 1943) bio je oficir Jugoslovenske vojske, učesnik Narodnooslobodilačke borbe, general-major NOVJ i narodni heroj Jugoslavije.

Biografija uredi

Rođen je 12. oktobra 1907. godine u selu Mužovići, kod Cetinja. Potiče iz siromašne seljačke porodice. Osnovnu školu je završio u Ljubotinju, a gimnaziju na Cetinju. Posle završenih šest razreda gimnazije, decembra 1926. godine, upisao je Vojnu akademiju, koju je završio aprila 1929. godine. Pošto je u svojoj 54. klasi bio među prvima, dobio je pravo da izabere garnizon. Izabrao je Nevesinje i u tom malom garnizonu kao potporučnik otpočeo oficirsku karijeru.

U Vojsci Kraljevine Jugoslavije, u kojoj je imao čin kapetana prve klase, ostao je do kapitulacije Kraljevine Jugoslavije, 17. aprila 1941. godine. Pošto je uspeo da izbegne zarobljavanje, vratio se u svoje rodno mesto. Tu se povezao sa članovima Komunističke partije Jugoslavije (KPJ) i aktivno učestvovao u pripremama oružanog ustanka — radio je kao vojni instruktor na obuci omladine.

Na početku Trinaestojulskog ustanaka naroda Crne Gore, bio je borac Ljubostinjskog odreda, a potom postaje vojni savetnik. Novembra 1941. godine imenovan je za komandanta Lovćenskog bataljona Crnogorsko-sandžačkog partizanskog odreda. Lovćenski bataljon je prilikom napada na Pljevlja, 1. decembra 1941. godine, vodio izuzetno teške borbe.

Kada je 21. decembra 1941. godine, u Rudom, formirana Prva proleterska udarna brigada Pero je postao komandant njenog Prvog (lovćenskog) bataljona. U čuvenom Igmanskom maršu, januara 1942. godine, njegov bataljon je, zahvaljujući njegovom vojnom iskustvu, imao najmanje promrzlih boraca. Februara 1942. godine bataljon je pregazio hladnu i brzu reku Neretvu i time izbegao opkoljavanje. Njegova je velika zasluga što su u višednevnim teškim borbama tučene jake četničke snage na sektoru Mojkovac–Kolašin. Snažne udarne grupe iz Prve i Druge proleterske brigade kojima je on komandovao 3. juna 1942. godine razbile su četnike u Dobrom dolu na Durmitoru. Ovaj uspeh mnogo je pomogao partizanskim snagama da se uspešno povuku iz Crne Gore. Prvi (lovćenski) bataljon se više puta istakao u pohodu proleterskih brigada u Bosansku krajinu, tokom juna i jula 1942. godine, i u borbama u ovoj oblasti. Među velikim uspesima u ovom periodu su zauzimanje: Konjica, borbe na Cincaru, oslobođenje Livna i dr.

Septembra 1942. godine imenovan je za komandanta Prve dalmatinske udarne brigade i sa njom od septembra do novembra 1942. godine postigao vidne uspehe u borbama kod Sinja, oko Duvna i na prostoru Livno–Sinj. U toku 1942. godine, zbog svojih zasluga u Narodnooslobodilačkoj borbi primljen je u članstvo Komunističke partije Jugoslavije (KPJ).

Uspesi u komandovanju i rukovođenju jedinicama, bili su odlučujući za Ćetkovićevo imenovanje na dužnost komandanta Treće udarne divizije, 9. novembra 1942. godine. Divizija je u novembru i decembru 1942. i početkom januara 1943. godine izvela više zamašnih poduhvata u dolini reka Vrbasa i Bosne — borbe za oslobođenje i odbranu Jajca, borbe u dolini Vrbasa (sektor Jajce–Travnik), oslobađanje dela centralne Bosne i dr.

Na početku Četvrte neprijateljske ofanzive, Treća divizija je prebačena u rejon gornjeg toka reke Vrbas. Vodila je žestoke borbe za Bugojno i oko Gornjeg Vakufa. Potom je došla borba za Prozor. Ovaj grad, koji su branile jake italijanske snage, bio je glavna prepreka na putu Glavne operativne grupe u dolinu reka Rame i Neretve. Zbog toga je Vrhovni komandant NOV i POJ Josip Broz Tito naredio Trećoj diviziji da razbije neprijatelja i grad oslobodi. Dve noći su borci Treće divizije herojski jurišali. Uspeo je tek drugi napad, grad je oslobođen, a neprijatelj je uz velike gubitke proteran. To je bio jedan od najvećih uspeha u borbama na Neretvi. Posle toga divizija je vodila žestoke borbe u dolini Rame, na Neretvi i za Konjic. Te borbe i protiv udar kod Gornjeg Vakufa odlučili su sudbinu ranjenika na Neretvi, razbijanje neprijateljskih snaga i pripremu prodora na istok. U protivofanzivi sa Neretve na istok Treća divizija je vodila više žestokih borbi sa Italijanima, ustaško-domobranskim i četničkim jedinicama. Prelaz preko Neretve, borbe na Prenju i Veležu i oslobođenje Nevesinja bili su njeni veliki uspesi.

Pero Ćetković, komandant Treće udarne divizije, ranjen je 24. marta 1943. godine kod Nevesinja i ubrzo podlegao ranama. Tako je život i karijeru vojnika završio u borbi za mesto u kome je, četrnaest godina ranije, kao mladi potporučnik dobio prvu dužnost. Kada su 1. maja 1943. godine, uvedeni prvi činovi u NOVJ, posmrtno je proizveden u čin general-majora.

Ukazom Vrhovnog štaba NOV i POJ, 30. aprila 1943. godine, proglašen je za narodnog heroja Jugoslavije, među prvim borcima NOV i POJ. Ukazom Prezidijuma Vrhovnog sovjeta SSSR-a odlikovan je Ordenom otadžbinskog rata prvog stepena. U „Biltenu Vrhovnog štaba“ br 23–27 o proglašenju Pere Ćetkovića za narodnog heroja piše:

„

Na osnovu riješenja Vrhovnog štaba daje se naziv narodnog heroja drugu Peru Ćetkoviću, komandantu III udarne divizije. Drug Pero Ćetković, kapetan bivše jugoslovenske vojske, od prvog je dana Narodnooslobodilačke borbe u redovima partizana i istakao se svojim junaštvom i umješnim rukovođenjem, ispočetka kao komandant Lovćenskog bataljona u borbi kod Pljevalja u jesen 1941 g., onda kao komandant I bataljona I proleterske brigade, kasnije kao komandant I dalmatinske brigade i konačno kao komandant III udarne divizije. Drug Pero Ćetković pokazao se u svim borbama kao neustrašivi komandant, do kraja odan narodnoj borbi u kojoj je dao i svoj život.^[1]

”

Foto-galerija uredi

Štab Prve dalmatinske brigade, s leva na desno: Vlado Šćekić, Pero Ćetković, Ante Kronja i Božo Bilić Marjan
Telo Pera Ćetkovića na odru. Sa svećom u ruci stoji njegov otac, a pokraj njega Sava Kovačević.
Sahrana Pera Ćetkovića, marta 1943. godine.
Orden narodnog heroja
Orden otadžbinskog rata drugog reda