Pećina Hrustovača
Pećina Hrustovača nalazi se u mestu Hrustovo, oko 12 km od Sanskog Mosta. Pećina je zaštićena kao geološki specijalni rezervat. U Hrustovači su pronađeni nalazi keramike iz perioda od 2000. do 1800. p. n. e..
| Hrustovača | |
|---|---|
 Pećina Hrustovača | |
| Položaj | |
| Mesto | |
| Odlike | |
| Dužina | 760 m |
| Br. kanala | 2 |
Pećina se sastoji od dva kanala koja su približno iste dužine. Glavni kanal je nešto širi u odnosu na sporedni kanal. Oba kanala su bogata pećinskim nakitom, kao i faunom.
Pećina je smeštena u brdu Strane, otprilike na polovini njegove visine, iznad izvora potoka Glibaje. Okolinu čine trijaski i kredni krečnjaci. Nastala je, najverovatnije delovanjem vodenog toka koji se vremenom spustio u niže horizonte a pećina ostala kao nekadašnji podzemni tok.[1]
Ulaz u pećinu je veliki otvor u dubini stene, svod u njenoj unutrašnjosti je veoma visok, a sama pećina prostrana. Dužina pećine iznosi nekoliko stotina metara, s tim što se putevi u njoj račvaju u dva pravca. Jedan otvor se provlači prema zapadu prema staroj crkvi, i dug je oko 480 metara. Veoma je prostran tako da su na nekim mestima otvori i do veličine oko 7-8 m². Drugi deo je veoma uži i teže prohodan, prostire se prema jugoistoku ili tačnije u pravcu gornjeg dela sela Kerana, dug je oko 760 m do mesta na kome je jedno malo jezero površine oko 5m2. Veličina jezera je promenljiva u zavisnosti od godišnjeg doba i količini vode koju propušta kraška stena u unutrašnjost pećine. Dubine je oko 2 m. Iza ovog jezera je prohodan prostor.
U središnjem delu pećine nalazi se tzv. „soba totema“. Soba je pun čudesnih oblika stalaktita i stalagmita. Pećinske skulpture podsećaju na lava i slona, a ukrasi koji spajaju visoke svodove sa tlom, liče na velike indijanske toteme.
Tlo pećine je uglavnom ravno. Manje neravnine su nastale delovanjem manjih povremenih vodenih tokova. Tlo je od crvenkasto-smeđe do crne ilovače.
Arheologija uredi
Arheološka istraživanja koja su vršena početkom 20. veka, otkrila su da je ulaz u pećinu bio nastanjen još u najranijim fazama postanka ljudskog roda. Na tom prostoru iskopavanja su otkrila paleolitska ognjišta gde se ložila vatra, kao i ostatke kostiju životinja.
Obimna arheološka istraživanja stručnjaka Zemaljskog muzeja iz Sarajeva otkrila su i ostatke keramike iz porodice zvonastih pehara koji pripadaju vučedolskoj kulturi. Podtip ove kulture nosi naziv - Hrustovački tip. Pronađeni su i ostaci kalcinisanog ječma kao dokaz o bavljenju zemljoradnjom i stočarstvom.[2]
U neolitu su stanovnici počeli graditi svoja naselja uz reke. Ponovno vraćanje u pećine u eneolitu, objašnjava se nemirnim vremenima i traženjem sigurnijih staništa.
Reference uredi
- ^ Jasminko Mulaomerović -Speleološka istraživanja nekoliko turističkih pećina u okolini Sanskog Mosta
- ^ „Hrustovača, arheološko područje”. Arhivirano iz originala 07. 04. 2016. g. Pristupljeno 16. 01. 2019.