Površko

Površko (umro 1364) je bio srpski kastelan koji je šezdesetih godina 14. veka upravljao Budvom kao samostalan vladar. Poginuo je u opsadi Budve od strane Kotorana 1364. godine.

Rat Dubrovnika i Vojislava Vojinovića

Rat Vojislava Vojinovića i Dubrovačke republike podelio je srpske primorske gradove na protivnike i saveznike Dubrovnika. Budva je pre izbijanja rata bila u sukobu sa Dubrovačkom republikom. Nalazila se pod vlašću srpskog patrijarha. Maja 1360. godine zaključen je mir. Budva se odrekla prava držanja barke na moru. Mir je potvrđen i od strane patrijarha Save. Mir je sklopljen posredovanjem zetskog mitropolita koji je stolovao u manastiru Arhanđela Mihaila na Kotorskoj Prevlaci, nedaleko od Budve. Od 1360. godine između Dubrovnika i Budve su prijateljski odnosi.

Patrijarha u Budvi, kao i caricu Jelenu u Ulcinju i drugim gradovima, postepeno potiskuju Balšići koji svoj brzi uspon doživljavaju oko 1360. godine. Površko se kao gospodar Budve prvi put pominje u drugoj polovini 1361. godine u dubrovačkim dokumentima. Balšići nisu uspeli da se čvrsto učvrste u Budvi koju im je preoteo kastelan. On je bio u dobrim odnosima sa Dubrovnikom. Postao je i dubrovački građanin. U gradu je imao svoju kuću, a u ratu je učestvovao protiv Vojinovića. Oko Budve su se otimali Vojislav Vojinović, Balšići i Kotorani, što je iskoristio Površko. Dubrovčani su pomagali Površka da se učvrsti na vlasti dostavljajući mu namirnice, oružje, a obećavali su i pomoć u ljudstvu. Površko je Dubrovčanima izručio Dživu Buću. Dubrovčani uzimaju Površka u zaštitu na kraju rata. Šalju galiju po gospodara Budve koja je trebalo da ga preveze u Onogošt. Površko je učestvovao u mirovnim pregovorima.

Savez sa Balšićima

Poslanici Površka su se aprila 1363. godine, zajedno sa poslanicima Đurđa Balšića, Karla Topije i Blaža Matarenga, našli u Dubrovniku radi pregovora o oblašću Reka (predeli između Bojane i Vojuše). Dubrovačka opština je kao neutralna strana bila posrednik u pregovorima. Površko u narednom periodu stupa u savez sa Balšićima. Balšići su već sledeće, 1364. godine, zaratili sa Karlom Topijom. Blaž Matarengo se držao po strani. Prijateljstvo sa Balšićima Površko je platio glavom. Kotorani su opseli Budvu. Prilikom opsade je stradao kastelan. Krajem novembra 1364. godine Dubrovčani šalju galiju koja je prihvatila majku, ženu i sina pokojnog Površka. Balši je tom prilikom zapovednik galije izrazio saučešće zbog dvostrukog gubitka: brat Đurađ mu je bio zarobljen, sa Površko, njegov "servidor" ubijen. Ovo je jedini direktni podatak koji govori o Površkovoj potčinjenosti Balšićima. Izgleda da im se priklonio pred kraj života. Budva je posle ubistva Površka pripala Balšićima. Površkov neposredni naslednik bio je Nikola Sakat.

Izvori

• Mihaljčić, Rade (1975). Kraj Srpskog carstva. Beograd: Srpska književna zadruga.