Портал:Biologija/Zoologija
Izabrani članci
uredi
Januar uredi
Noj (Struthio camelus) je ptica iz reda trkačica poreklom iz Afrike. To je jedina živa vrsta iz porodice Struthionidae i roda Struthio. Nojevi su prepoznatljivi po svojim dugačkim vratovima i nogama i sposobnosti da trče brzinom od oko 65 km/h - najbrže od svih ptica. To su danas najveće ptice na svetu; mužjaci dostižu visinu od 3 metara i težinu do 155 kilograma, dok su ženke za oko trećinu manje.
Februar uredi
Trihoplaks (Trichoplax adhaerens) je jedina pronađena i opisana vrsta plakozoa. Ova vrsta je rasprostranjena u svim tropskim i suptropskim morima i okeanima, u oblastima blizu obale — koralnim grebenima ili slanim mangrovama. Trihoplaks je otkriven 1883. godine od strane Šulca, u akvarijumskoj vodi uzetoj iz Jadranskog mora. Plakozoe (Placozoa) su tip najprostijih višećelijskih životinja koje nemaju tkiva i organe.
Mart uredi
Medonosna pčela (Apis mellifera) je vrsta insekta koja verovatno potiče iz tropske Afrike odakle se širila prema Evropi i Aziji. Naziva se i zapadna pčela. Prvi fosilni tragovi medonosne pčele stari su 40 miliona godina. Pre oko 30 miliona godina pčele su razvile svoju prvu društvenu zajednicu. Postoji mnogo podvrsta pčela koje su se adaptirale na svoj geografski i klimatski prostor. 1622. godine prvi evropski kolonisti donose podvrstu Apis mellifera mellifera u Ameriku. Američki urođenici pčelu su nazivali „čovekov beli let".
April uredi
Morski pauci (Pycnogonida) su mala grupa od oko 500 vrsta morskih paukolikih životinja. Rasprostranjeni su od polarnih do tropskih mora, a naseljavaju kako obalske zone (litoral) tako i zone velikih morskih dubina (abisal). Filogenetski položaj ove grupe je dugo bio nepoznat jer su vrlo specifične anatomije. Danas ih većina zoologa svrstava u helicerate.
Maj uredi
Korali (Anthozoa) su žarnjaci koji imaju samo oblik polipa, solitarnih ili kolonijalnih, ali uvek sesilnih (pričvršćenih za podlogu). Telo im je cilindričnog oblika sa usnim otvorom u obliku pukotine oko koga je venac pipaka. Oblikom najčešće podsećaju na raskošno razgranato drvo, zahvaljujući čemu su još u antičkom dobu bili poznati kao morsko drveće. Stari Grci i Egipćani su im pripisivali magijske moći pa ih posvećivali boginjama ljubavi i lepote, a darivali mladencima. Koralni polipi se razmnožavaju pupljenjem pri čemu se novonastale jedinke ne odvajaju već ostaju zajedno gradeći koloniju.
Juni uredi
Trilobiti (Trilobita) su izumrli zglavkari koji su živeli u morima i bili veoma brojni u paleozoiku. Najviši stepen razvoja su dostigli u kambriji, a u permu su nestali sa planete Zemlje. Smatra se da su živele puzeći po morskom dnu ili plivajući, dok su najsitnije vodile planktonski način života. Telo im je bilo ovalno, dorzo-ventralno spljošteno i zaštićeno skeletom. Poprečnim i uzdužnim brazadama telo je bilo podeljeno na tri režnja. Veličina im se u proseku kretala od 4-10 cm, ali su se javljali i jako sitni oblici, npr. neke planktonske vrste koje nisu prelazile 0,5 mm, kao i vrste veće od 75 cm. Hranile su se drugim životinjama ili organskim otpacima iz muljevitog morskog dna.
Juli uredi
Žirafa (Giraffa camelopardalis) je afrički sisar iz reda papkara, najviši od svih kopnenih životinja. Mužjaci mogu biti visoki od 4.5 do 5.5 metara i težiti do 1,360 kilograma. Rekordna težina jednog mužjaka je iznosila približno 2,000 kg, a visina 5.87 m. Generalno, mužjaci su krupniji od ženki, koje su od mužjaka niže 70-100 cm.
Žirafe su srodstvu sa jelenima, antilopama i govedima, ali su grupisane u zasebnu familiju, familiju žirafa (Giraffidae) u koju još spada njihov najbliži rođak, okapi. Žirafe žive na prostoru od Čada do Južne Afrike.
Avgust uredi
Gepard (Acinonyx jubatus) je ugrožena vrsta iz porodice mačaka (Felidae) koja pripada sopstvenom rodu, Acinonyx. To je najbrža kopnena životinja koja trči brzinom više od 105 kilometara na čas na kraćim razdaljinama do 460 metara. Za samo tri sekunde, gepard razvije brzinu od 0 do 110 km/h, brže od bilo kojeg trkačkog automobila. Gepard naseljava veći deo afričkog kontinenta, brojnije populacije se nalaze južno od Sahare.
Septembar uredi
Kit ubica ili orka (Orcinus orca) je najveći predstavnik porodice delfina (Delphinidae). Živi su svim okeanima, od ledenih severnih okeana do toplih, tropskih mora.
Kitovi ubice su okretne grabljivice. Neke populacije se uglavnom hrane ribom, a drugim populacijama hranu predstavljaju morski sisari, uključujući morski lavovi, foke i drugi kitovi. Postoji pet različitih tipova kitova ubica, neke od njih se mogu svrstati kao podvrste, čak i kao posebne vrste. Orke su izrazito društveni kitovi.
Iako nisu ugrožena vrsta, neke lokalne populacije se smatraju ugroženim usled zagađenja, smanjenja hrane kojom se hrane, susretima sa brodovima i mrežama, gubitka staništa i krivolova. Generalno se ne smatraju opasnim po čoveka. Međutim, neki kitovi u vodenim zabavnim parkovima su napadali njihove trenere.
Oktobar uredi
Beli ili polarni medved (Ursus maritimus) je medved koji naseljava Arktik. Najveći je kopneni mesojed na svetu - većina odraslih mužjaka teži od 300 do 600 kilograma, dok su ženke skoro duplo manje. Krzno je gusto i providno, i često je krem belo obojeno. Stoga obezbeđuje životinji efikasnu kamuflažu prilikom lova, međutim, koža je zapravo crne boje. Beli medvedi imaju kratak rep i malene uši kako ne bi izgubili višak toplote, kao i relativno malu glavu i izduženo zaoštreno telo pogodno za plivanje.
Kao morski sisar, beli medved se adaptirao životu na zemlji, ledu i u vodi. U svom okruženju je vrhunski predator - uglavnom se hrani fokama, mladim morževima i kitovima, iako je spreman da pojede sve što može da ubije.
Beli medvedi su ranjiva vrsta. Neki naučnici i klimatolozi veruju da će opadanje polarnog leda i porast nivoa mora usled globalnog zagrevanja imati presudnu negativnu ulogu u sudbini ove vrste tokom ovog veka.
Novembar uredi
Morska vidra (Enhydra lutris) je velika vrsta vidri poreklom sa severnog Pacifika: od severnog Japana i Kamčatke na istoku preko Aleutskih ostrva i južno do Kalifornije. Najteža od svih vidri, morska vidra je jedina vrsta roda Enhydra.
Široko lovljena zbog svog skupocenog i prefinjenog krzna, morska vidra ima najgušće krzno među svim ostalim sisarima - do 34,000 dlaka po cm². Od 1741. godine pa nadalje, populacije morskih vidri su toliko bile smanjene da su ih ljudi doveli do ivice istrebljenja na mnogim mestima njihovog prvobitnog staništa. Do 1911. godine svetska populacija ovih vidri je procenjena na samo 1,000-2,000 jedinki raspoređenih u 13 kolonija. Vremenom je procenjeno da je od pola miliona do jednog miliona vidri ubijeno. Iako je nekoliko podvrsta i dalje ugroženo, od kako su morske vidre zakonom zaštićene, njihovo ponovno uvođenje je pokazalo pozitivne rezultate u mnogim područjima.
Decembar uredi
Nilski konj (Hippopotamus amphibius), od grčke reči ‘ιπποπόταμος (hipopotamos, hipos znači "konj" i potamos znači "reka"), je veliki, uglavnom biljojedni afrički sisar. Jedan je od dve postojeće (nedavno tri ili četiri izumrle) vrste iz porodice Hippopotamidae. U ovu porodicu spada i pigmejski (patuljasti) nilski konj (Choeropsis liberiensi).