Портал:Nemačka/Biografija
Izabrane biografije
uredi
Januar uredi
Johan Sebastijan Bah (nem. Johann Sebastian Bach, 21. mart 1685. Ajzenah — 28. jul 1750. Lajpcig) bio je nemački kompozitor i orguljaš iz doba baroka, široko priznat kao jedan od najvećih kompozitora svih vremena. Njegova dela su zapažena zbog intelektualne dubine, tehničkog savršenstva i umetničke lepote. Na majstorski način je kombinovao vokalnu i instrumentalnu muziku.
Za života je bio poznat kao orguljaš i klavsenista, dok je njegovo kompozitorsko stvaralaštvo bilo smatrano običnim poslom profesilonalnog muzičara 15-17. veka koji je stvarao muziku za prigode na dvoru, u crkvi ili u gradu. Sa 17 godina svirao je orgulje, klavir, violinu, pevao u horu i bio pomoćnik kantora. Kasnnije je radio kao orguljaš, dvorski i crkveni muzičar i učitelj.
Johan Sebastijan Bah je jedan od najznačajnijih predstavnika univerzalnog humanizma u umetnosti. Tvorac je velikog broja muzičkih oblika koji karakterišu barok kao razdoblje. Bavio se svim žanrovima muzike osim opere. U svom delu je sjedinio muzičke tradicije protestantskih horova sa tradicijama austrijske, italijanske i francuske škole. Bio je neprevaziđeni majstor polifonije.
Februar uredi
Erih Dagobert fon Drigalski (nem. Erich Dagobert von Drygalski, * 9. februar 1865. u [Kenigsberg]]u; † 10. januar 1949 u Minhenu) je bio njemački geograf, geofizičar i istraživač.
Drigalski je sa 17 godina počeo da studira matematiku i fiziku u Kenigsbergu. Nakon jednog semestra se prebacuje na geografiju na Univerzitet u Bonu, kako bi mogao slušati predavanja Ferdinanda fon Rihthofena. Tog profesora je pratio zatim na Lajpciški kao i na Berlinski univerzitet. Fakultet je završio 1887. disertacijom "Geoid deformacije ledenog doba", studijom o ledenom pokrivaču polarnih regiona. Između 1887. i 1891. bio je asistent na geodetskom institutu u Berlinu i glavnoj kancelariji. internacionalnog premjeravanja u Berlinu.
Mart uredi
Albreht Direr (nem. Albrecht Dürer; Nirnberg, 21. maj 1471. — Nirnberg, 6. april 1528) je nemački renesansni slikar, grafičar i teoretičar umetnosti. Bio je jedan od najvećih majstora umetnosti u doba humanizma i reformacije.
Učio je crtanje u radionici nirnberškoga slikara Mihaela Volgemota, gde je boravio 4 godine, a 1495. prvi put je otišao u Italiju i kopirao italijanske majstore. Ujedinio je italijansku ranu renesansu s ekspresivnim stilom nemačkog reformatorskog doba i došao do novih oblika izražavanja. Posezao je mitologijskim, alegoričnim i religioznim temama, ali se bavio i prirodom. Njegovi akvareli krajolika, studije biljaka i životinja svedoci su njegovog dubokog razumevanja prirode. U radionici svog oca obučen je za zlatara, pa je Direr je do vrhunca razvio drvorez i bakrorez i svojim grafikama odlučujuće uticao na popularizovanje reformatora i humanista. Kao prvi nemački umjetnik posvetio se teoriji umetnosti i između ostalog napisao temelje nauke o proporcijama. Nakon povratka u Nirnberg otvario je radionicu i izvodio oltarne slike i portrete, prve bakroreze i niz drvoreza „Apokalipsa“ i „Velika muka“. Nakon povratka s drugog putovanja u Italiju nastali su njegovi najvredniji bakrorezi „Vitez“, „Đavo i smrt“ i „Melanholija“ i „Sveti Jeronim u ćeliji“. U poslednjoj fazi naslikao je svoj najbolji „Autoportret“ i „Četiri apostola“, i pisao traktate o slikarstvu. Njegovo ukupno delo obuhvata 70 slika, 900 crteža, 100 bakroreza i 350 drvoreza.
April uredi
Roza Luksemburg (5. mart 1870. ili 1871 — 15. januar 1919, na poljskom Róża Luksemburg) je bila marksistička političarka, revolucionarka i socijalni filozof.
Bila je teoretičar Socijaldemokratske partije Nemačke, a kasnije Nezavisne socijal-demokratske partije Nemačke. Osnovala je novine Crvena zastava, i bila suosnivač spartakističke lige, marksističke revolucionarne grupe od koje je nastala Komunistička partija Nemačke i sudelovala u neuspešnoj revoluciji. u Berlinu, januara, 1919. Ustanak je započet uprkos naredbama Roze Luksemburg, a ugušili su ga ostaci monarhističke armije i desničarske paravojne formacije, Frajkorps, koje je poslala vlada. Roza Luksemburg, Karl Libkneht, i stotine drugih su uhvaćeni, mučeni i ubijeni.
Maj uredi
Grof Klaus Filip Marija Šenk fon Štaufenberg (nem. Claus Philipp Maria Graf Schenk von Stauffenberg) (15. novembar 1907. - 20. jul 1944.) je bio nemački aristokrata i armijski pukovnik tokom Drugog svetskog rata. Bio je jedna od glavnih figura u 20. julskoj zaveri da se ubije Adolf Hitler.
Po izbijanju Drugog svetskog rata raspoređen na Istočni front kao oficir Vermahta, gde nije mogao da podnese zlodela pripadnika SS-odreda nad Rusima i Jevrejima u Ukrajini, zbog čega biva prebačen u Romelov Afrički korpus. Na tom frontu gubi levo oko i desnu ruku. Sa porazima u Africi i na Istočnom frontu, kao oficir koji nikada nije bio član Nacističke partije, shvatio je da Nemačka srlja u propast i sprema se da izvrši državni udar (nastojeći da oko sebe okupi Romela, Beka itd).
Kao stariji štabni oficir Vermahta, sa urednim pristupom Hitleru na njegovim sastancima, Štaufenberg je preuzeo glavnu ulogu u zaveri. Njemu je dat zadatak da podmetne tašnu, u kojoj su bili spakovani eksploziv i vremenski mehanizam, pored Hitlera u njegovij kolibi za sastanke u vojnoj vrhovnoj komadni u Vulfšanceu (nem. Вучја јама) blizu Rastenburga, Istočna Pruska (danas Kentšin, Poljska).
Iako je četvoro ljudi ubijeno i skoro svi prisutni su ranjeni, Hitler je samo lakše ranjen. Štaufenberg je uhapšen i presuđeno mu je istog dana, a pogubljen je pola sata posle ponoći. Mnogi zaverenici su takođe pogubljeni narednih dana.
Danas, zbog svoje ključne uloge koju je odigrao u 20. julskoj zaveri, Štaufenberg se slavi kao nemački nacionalni heroj i simbol nemačkog otpora nacističkom režimu. Brojne ulice i trgovi su nazvani po njemu. Dom Gan je takođe napisao poemu Štaufenberg u njegovu čast.
Jun uredi
Erih Dagobert fon Drigalski (nem. Erich Dagobert von Drygalski, * 9. februar 1865 u Kenigsbergu; † 10. januar 1949 u Minhenu) je bio njemački geograf, geofizičar i istraživač.
Drigalski je sa 17 godina počeo da studira matematiku i fiziku u Kenigsbergu. Nakon jednog semestra se prebacuje na geografiju na Univerzitet u Bonu, kako bi mogao da sluša predavanja Ferdinanda fon Rihthofena. Tog profesora je pratio zatim na Lajpciški kao i na Berlinski univerzitet. Fakultet je završio 1887. disertacijom "Geoid deformacije ledenog doba", studijom o ledenom pokrivaču polarnih regiona. Između 1887. i 1891. bio je asistent na geodetskom institutu u Berlinu i glavnoj kancelariji internacionalnog premjeravanja u Berlinu.
Predvodio je dvije veoma zapažene ekspedicije na Grenland 1891. i 1893. godine, organizovane od strane Berlinskog geografskog društva. Radovima sa svojih ekspedicija habilitirao je 1898. godine za docenta geografije i geofizike. Iste godine ga je „Njemačka komisija za istraživanje južnog pola“ postavila za vođu prve njemačke ekspedicije na Antarktik. Godine 1898. postao je docent i 1899. vanredni profesor geografije i geofizike na Berlinksom univerzitetu. Na ponudu iz Minhena 1906. godine, da preuzme katedru zemljopisa i geofizike je iste godine pozitivno odgovorio. Na toj katedri ostaje sve do zvanja profesora emeritusa. Osnovao je Geografski institut i ostao njegov upravnik sve do svoje smrti. Oženio se 1907. godine. Imao je četiri kćerke. Godine 1910. učestvovao je u jednog ekspediciji na Špicbergen pod vođstvom Grofa Cepelina. Godine 1934. godine odlazi u penziju. Erih fon Drigalski je umro u Minhenu 1949. godine. Na njegove naučna dostignuća danas podsjeća po njemu nazvana aleja u južnom dijelu grada kao i arhiv Univerziteta Ludvig Maksimilijan u Minhenu.
Jul uredi
Lena Majer Landrut (nem. Lena Meyer-Landrut; Hanover, 23. maj 1991), poznata i samo kao Lena, je njemačka pjevačica. Predstavljala je Njemačku na Pjesmi Evrovizije 2010. u Oslu, u Norveškoj, i pobjedila je sa pjesmom Satellite, osvojivši 246 poena u finalu. Sa svoje tri pesme za njemačku naciju u finalu Unser Star für Oslo (Naša zvijezda za Oslo), Lena je postigla do tada nezabeleženi rekord na muzičkim top listama u svojoj rodnoj zemlji, debitujući sa tri pjesme u top-6 muzičkoj top listi njemačkih pjesama. Satellite debituje kao broj jedan u Njemačkoj, i biva sertifikovan za trostruko zlato. Tokom maja 2010. godine Lena je pustila u prodaju svoj prvi album, My Cassette Player, koji je debitovao kao broj jedan na top listi njemačkih albuma.
Avgust uredi
Vilhelm Rihard Vagner (nem. Wilhelm Richard Wagner; Lajpcig 22. maj 1813 — Venecija 13. februar 1883) je bio nemački kompozitor (prvenstveno opere; svoje opere je nazivao „muzičkim dramama“), pesnik, esejista i muzički teoretičar.
Vagner je veoma bitna ličnost u istoriji muzike; u svojim delima je postavio osnovu klasične muzike 20. veka, naročito u Tristanu i Izoldi, gde se obilno koristi hromatizmom i atonalnošću. Ističe se po upotrebi lajtmotiva. U svojim esejima je teorijski postavio osnovu „sveukupne umetnosti“ (nem. Gesamtkunstwerk), ubeđenja po kojem opera predstavlja sintezu svih umetnosti, i ukazao na problem dotadašnje opere, u kojoj je dramska radnja bila zapostavljena u korist muzike. Danas je poznat kao veliki reformator opere.
Za sve svoje opere je sam pisao libreto, što je posledica verovanja u „sveukupnu umetnost“, a ulagao je veliki trud kako bi ih izveo onako kako je zamislio. S tim ciljem je i podigao sopstvenu opersku kuću. Osim toga, Vagner je bio i veliki dirigent koji je, prema čuvenom Vilhelmu Furtvengleru, zajedno s Hansom fon Bilovom doveo do stvaranja nove generacije dirigenata.
Vagnerova dela se kategorišu sa WWV, što je skraćeno od nemačkog Wagner-Werke-Verzeichniss („Indeks Vagnerovih dela“).
Septembar uredi
.jpg)
Mihael Šumaher (nem. Michael Schumacher), rođen 3. januara 1969. godine, nemački je vozač Formule 1 i sedmostruki šampion. Svoju karijeru u Formuli 1 započeo je 1991. godine vozeći za ekipu Džordan. U trci za Veliku Nagradu Belgije osvojio je sedmu startnu poziciju. Iste godine postigao je dogovor sa Flaviom Brijatorem i u sezoni 1992-1993 prešao je u tim Benetona. Sezonu je završio na 3. mestu, sa osvojenih 53 boda. Prva titula svetskog prvaka u sezoni 1994. sa 8 pobeda i 92 osvojena boda osvajio je sa ekipom Beneton-Ford. Godine 1996. prešao je u tim Ferarija. Od tada ne tako konkurentne ekipe napravio je svetskog prvaka i zajedno sa njom osvojio 5 uzastopnih svetskih šampionskih titula. Ovim podvigom ušao je u istoriju moto sporta kao jedini vozač sa osvojenih 7 šampionskih titula u najprestižnijoj kategoriji motor sporta.
Posle Velike nagrade Italije 2006., 10. septembra, najavio je svoje povlačenje nakon kraja sezone. Njegov naslednik u Ferariju je u tom trenutku Mercedesov vozač Kimi Rejkenen.
Oktobar uredi
Aleksandar fon Humbolt (nem. Alexander von Humboldt, rođen u Berlinu, 14. septembra 1769. - preminuo u Berlinu, 6. maja 1859.) je bio nemački prirodnjak, geograf i istraživač. Njegovi radovi na botaničkoj geografiji predstavljaju osnivanje oblasti biogeografije. Proučavao je zemljin magnetizam, vulkane, izotermalne linije, geografiju i biologiju različitih oblasti. Od 1799. do 1804. putovao je u Latinsku Ameriku, koju je istraživao i opisivao sa naučne tačke gledišta. Svoja putovanja tokom 21 godine opisao je u izuzetno velikom broju knjiga. Prvi je pretpostavio da su Afrika i Južna Amerika bile davno spojene. U poznijim godinama je pokušao da u svom delu od 5 knjiga „Kozmos“ prikaže ljudsko znanje na jedan jedinstven ujedinjen način. Humbolt je podržavao druge naučnike i često je sa njima sarađivao.
Novembar uredi
Albert Ajnštajn (nem. Albert Einstein) je bio teorijski fizičar, jedan od najvećih umova i najznačajnijih ličnosti u istoriji sveta. Rođen je u 14. marta 1879. godine u Ulmu, u Nemačkoj, a preminuo je 18. aprila 1955. godine u Prinstonu u Nju Džersiju, u Sjedinjenim Američkim Državama.
Albert Ajnštajn je formulisao Specijalnu i Opštu teoriju relativnosti kojima je revolucionisao modernu fiziku. Pored toga, doprineo je napretku kvantne teorije i statističke mehanike. Iako je najpoznatiji po teoriji relativnosti (posebno po ekvivalenciji mase i energije E=mc2), Nobelova nagrada za fiziku mu je dodeljena 1921. godine za objašnjenje fotoelektričnog efekta (rada objavljenog 1905. u Annus Mirabilis ili „Godini čuda“) kao i za doprinos razvoju teorijske fizike. U narodu, ime „Ajnštajn“ je sinonim za čoveka visoke inteligencije ili za genija.
Predmet njegovih istraživanja su bile Kapilarne sile, Specijalna teorija relativnosti (kojom je ujedinio zakone mehanike i elektromagnetike), Opšta teorija relativnosti (uopštenje Specijalne teorije kojim obuhvaćeno ubrzano kretanje i gravitacija), kosmologija, statistička mehanika, Braunovo kretanje, kritična opalescencija, verovatnoća elektronskih prelaza u atomu, problemi probablističke interpretacije kvantne teorije, termodinamika svetlosti pri maloj gustini zračenja, fotoelektrični efekat, fotoluminiscencija, fotojonizacija, Voltin efekat, sekundarni katodni zraci, zakočno zračenje, stimulisana emisija zračenja, ujedinjene teorije polja, unifikacija bazičnih fizičkih koncepata preko njihove geometrizacije itd.
Decembar uredi
Vili Brant (nem. Willy Brandt; 18. decembar 1913, Libek – 8. oktobar 1992, Unkel), rođen kao Herbert Ernst Karl, bio je nemački socijaldemokratski političar. Od 1957. do 1966. je bio gradonačelnik Berlina, od 1966. do 1969. ministar inostranih poslova Savezne Republike Nemačke a od 1969. do 1974. i njen kancelar. Kao priznanje za rad na poboljšanju odnosa sa Demokratskom Republikom Nemačkom, Poljskom i Sovjetskim Savezom, dobio je Nobelovu nagradu za mir 1971. godine. Omiljena ali istovremeno kontroverzna ličnost, daje ostavku na mesto kancelara posle špijunske afere 1974. godine.
Brant je, pod imenom Herbert Ernst Karl Fram (nem. Herbert Ernst Karl Frahm), rođen u nemačkom gradu Libeku, u skromnoj radničkoj porodici. Postao je šegrt agenta za brodove F. H. Bertlinga. Pridružio se „Socijalističkoj omladini“ 1929. godine, a Socijaldemokratskoj partiji Nemačke 1930. godine. Napustio je SPD da bi se učlanio u Socijalističku radničku partiju (SRP), koja je u to vreme bila bliska sa Radničkom partijom marksističkog jedinstva(POUM) (šp. Partido Obrero de Unificación Marxista) u Španiji i Nezavisnom radničkom partijom (ILP) (engl. Independent Labour Party (ILP)) u Britaniji. Godine 1933, uz pomoć svojih veza na luci iz vremena dok je bio šegrt, napustio je Nemačku i otputovao za Norvešku, kako bi izbegao proganjanje od strane nacističkih agenata. Tada je sebi promenio identitet pseudonimom Vili Brant.