Preklasični period (Mezoamerika)

Preklasični period u Mezoamerici (šp. Período preclásico mesoamericano), period mezoameričke istorije od 2500. godine pre nove ere do 200. godine nove ere.

Džinovska glava u Viljaermosi, spomenik civilizacije Olmeka (1300-400. pre n.e).

Definicija

Početak ovog perioda osciluje između 2500. i 2000. godine pre nove ere, zavisno od regije. Ovu epohu odlikuje razvoj sedelačkih zajednica, naglašen porast stanovništva i intenzivan razvoj poljoprivrede. Narodi koji su proživeli ovaj kulturni period izrađivali su keramiku i vremenom razvili trgovinsku mrežu, zanatstvo, monumentalnu arhitekturu, skulpture od kamena, zidno slikarstvo i sisteme pisanja, kao i kalendar. Jedan od najznačajnijih kulturnih procesa preklasičnog perioda je pojava gradova. U ovom periodu se javila podela na gradski i seoski život zasnovana na potrošnji, odnosno proizvodnji namirnica. Sve to ukazuje na na razvoj raslojenih i zemljoposedničkih društava sa jakim religioznim uverenjima, koja su priznavala vlast vladara i profesionalnih sveštenika i imala kompleksnu organizaciju rada, iako nisu poznavala metalurgiju i još uvek su zavisila od tehnologije mlađeg kamenog doba. Ovi procesi dešavali su se samo u središnjem i južnom delu Meksika, kao i u oblasti Centralne Amerike između ušća reke Montagva u Hondurasu i jezera Nikaragva u Kostariki. Ta teritorija poznata je kao Srednja Amerika ili Mezoamerika.

Teotihuakan

Tužna noć

Monte Alban

Tikal

Kaminalhuju

San Lorenso

La Venta

Tres Zapotes

Isamal

Kozumel

Potončan

Najvažniji centri preklasičnog perioda Mezoameričke istorije (1200-400. godine pre nove ere).

Rane civilizacije Srednje Amerike

Sa osnivanjem zemljoradničkih seoskih zajednica, najranije skupine naseobina pojavile su se u tropskim nizijama, od Meksičkog zaliva do pacifičke obale današnje Gvatemale. Zahvaljujući novim biljnim kulturama i plodnijem zemljištu, zemljoradnička društva su napredovala. Olmečka civilizacija, koja se smatra praroditeljskom kulturom Srednje Amerike, nastala je na obali Meksičkog zaliva oko 1500. godine pre nove ere i kao značajna kultura opstala je sve do 400. godine pre nove ere. Olmečka civilizacija začela je mezoamerički panteon bogova, stvorila kraljeve i klasno društvo, vodila ratove, trgovala sa udaljenim krajevima i znatno uticala na druge kulture. Olmeci su podigli složene platforme i humke, pravili finu keramiku, obrađivali drago kamenje, bavili se komplikovanom i realističkom skulpturom u kamenu, izumeli mezoamerički kalendar i slogovni sistem pisanja. Nešto kasnije od olmečke, razvile su se kulture i rane države u dolini Oašaka, gde su oko 500. godine pre nove ere Zapoteci podigli grad Monte Alban, koji je dominirao ovom oblašću preko 1.000 godina. Dalje ka jugu, oko 500. godine pre nove ere pojavio se Kaminalhuju, koji je napušten zbog erupcije obližnjeg vulkana oko 250-200. godine pre nove ere. Na visijama južno od Jukatana, još oko 1000. godine pre nove ere, počela je da se formira civilizacija Maja.

Vidi još

• Klasični period (Mezoamerika)
• Postklasični period (Mezoamerika)

Literatura

• Velaskes Garsija, Erik (2022). „NAJSTARIJI STANOVNICI DANAŠNJEG MEKSIKA”. Nova opšta istorija Meksika. Novi Sad: Akademska knjiga. ISBN 978-86-6263-371-2. 
• Blek, Džeremi (2006). ENCIKLOPEDIJSKI ISTORIJSKI ATLAS SVETA. Prevod: Adamović-Kulenović, Marina; Savić, Jelena; Kosovac, Jelena; Todorović, Ksenija. Beograd: Mono&Manana. ISBN 86-7804-042-4.  COBISS.SR 132029964
• Bošković, Aleksandar (1990). Religija i kultura Maja. Beograd: Kodeks. ISBN 86-7575-002-1.