Privreda Južnog Sudana
Privreda Južnog Sudana zasnovana je na principu slobodnog tržišta. To je jedna od najbrže rastućih privreda na svetu, trenutno[2]. Tačnije, nalazi se na 17.[2] mestu po rastu uprkos aktuelno nestabilnom ekonomskom trendu. Glavni aduti Južnog Sudana su nafta, gas, agrumi i drvna građa. Zvanična valuta u zemlji je jedna južnosudanska funta. Uprkos ovim pokazateljima, stanovništvo Južnog Sudana je većinom izuzetno siromašno, što je direktna posledica dugog građanskog rata[3].
| Privreda Južnog Sudana | |
|---|---|
 | |
| Valuta | južnosudanska funta |
| Fiskalna godina | 2011. |
| Statistika | |
| BDP (nominalna) | 13.227 miliona $ |
| BDP po stanovniku | 1.456 $ |
| Inflacija (IPC) | 46,2% (jul 2010 — jul 2011) |
| Stanovništvo ispod linije siromaštva | 51% |
| Glavne industrije | drvna, energetika, naftna |
| Razmena | |
| Izvozna dobra | meso, nafta, gas, srebro, zlato |
| Glavni izvozni partneri | Egipat, Evropa, Bliski istok |
| Javne finansije | |
| Prihodi | $8 milijardi[1] |
| Sve vrednosti, ako nije drugačije naznačeno, izražene su u američkim dolarima | |
Prirodni resursi uredi
Najznačajniji obnovljivi resurs predstavljaju vode reke Beli Nil sa pritokama Bahr el Gazalom, Sobatom i drugim. U planinskim predelima na jugu zemlje reke imaju potencijalnu energetsku korist. U dolini Nila, tačnije na prostoru močvare Sud, zahvaljujući dugom vlažnom periodu tle je povoljno za razvoj poljoprivrede i uzgoj kultura. Najznačajnija mineralna nalazišta razmeštena su po obodu države u pobrđima. Eksploatišu se sledeće sirovine: zlato, srebro, hrom, azbest, mangan, gips, gvožđe, cink, olovo, zatim uranijum, bakar, kaolin, granit, nikl, kobalt, kalaj i dr[4].
Svakako najznačajniji prirodni resurs Južnog Sudana su nafta i gas, čija ležišta su koncentrisana u samo središtu zemlje u dolinama Nila i Bahr el Gazala. Čak 85% ukupne proizvodnje nafte u nekadašnjem Sudanu, otpadalo je na jug zemlje. Danas je prihod od crnog zlata za Južni Sudan, čak 98% ukupnog budžeta[5]. Eksploatacijom se bave strane naftnim konzorcijumi iz Kine, Indije i Malezije. Prihod od nafte i gasa tokom prelaznog perioda (2005—2011), a na osnovu Sveobuhvatnog mirovnog sporazuma, deljen je na dva jednaka dela - Sudanu i Južnom Sudanu.
Primarni sektor uredi
Poljoprivreda je razvijena u dolinama. Najznačajnija kultura Suda je papirus, a najviše se gaje sirak, kukuruz, proso, kikiriki, slatki krompir, zatim gumarabika, šećerna trska, pirinač, pasulj, manioka i dr. Najznačajnije vrste voća karakteristične za Južni Sudan su: mango, papaja i banana. Stočarstvo se bazira na gajenju koza, ovaca i goveda. Najznačajniji stočarski rejoni su na severozapadu i u pobrđima na jugu zemlje. Šumarstvo je razvijeno na krajnjem jugu Južnog Sudana u zoni tropskih šuma gde se eksploatiše kvalitetno tikovo drvo.
Industrija uredi
Na bazi prirodnih resursa i primarnog sektora razvile su se brojne industrijske grane Južnog Sudana. Na prvim mestu to su energetika i naftna industrija. Slede ih drvna industrija na jugu zemlje u zoni kišnih šuma, zatim prehrambena za proizvodnju i preradu voća i povrća i građevinska na bazi mineralnih sirovina. Važnu ulogu zauzima i rudarstvo zahvaljujući bogatim ležištima, pa se zlato, srebro i dijamanti ubrajaju u najznačajnije proizvode. Sveukupno, industrija Južnog Sudana je u razvoju i oporavlja se od nedavnog građanskog rata i razaranja[6].
Saobraćaj i trgovina uredi
Infrastruktura Južnog Sudana je značajno narušena nakon višegodišnji razaranja tokom građanskog rata. Svi najvažniji gradovi povezani su putevima. Mreža saobraćajnica je najgušća na jugu, severozapadu i u središnjem delu zemlje[7]. Na nekim deonicama je onemogućen transport za vreme kišne sezone zbog velikih poplava. Glavni grad Džuba povezani je regionalnim putem A-34 sa Avejlom, Rumbekom, Vavom, i dalje na jugoistoku sa Kenijom i Ugandom. Ka zapadu se nastavlja magistrala do grada Jambjo i dalje u DR Kongo. Na sever od Džube prolazi put preko Bora, pa sve do Malakala na severoistoku zemlje. Saobraćaj se obavlja i na rekama Beli Nil, Bahr el Gazal i Sobat. Vazdušni međunarodni transport vrši se preko internacionalnog aerodroma u Džubi, a jednim delom i preko vazdušne luke u Malakalu. Unutrašnji saobraćaj funkcioniše i preko aerodroma u Boru, Vavu i Jambjou.
Osnovu trgovinske delatnosti Južnog Sudana predstavlja proizvodnja i izvoz nafte i gasa. Oko 98% javnih prihoda koji iznose osam milijardi dolara, dolaze od „crnog zlata“. Glavni trgovinski partneri Južnog Sudana su Egipat, neke zemlje Evrope i države Bliskog istoka. Na strano tržiše izvoze se i zlato, srebro i dijamanti. U poljoprivrednoj razmeni glavni aduti su meso, vuna i pamuk[8].
Turizam uredi
Turistički potencijali Južnog Sudana su izuzetno veliki, ali je on nedovoljno razvijen usled dugogodišnjeg rata. Savanska prostranstva središnjeg i severnog dela zemlje naseljena su velikim brojem jedinki gazela, slonova, žirafa, zebri i drugih vrsta što omogućuje razvoj foto-safarija. Na jugu su bogate tropske šume gde žive šimpanze i druge vrste majmuna. I jedni i drugi predeli su potencijalne lokacije za posetu ljubitelja divljih životinja. Još za vreme nekadašnjeg Sudana, zbog svojih izuzetnih odlika zakonom su zaštićene velike površine poput močvare Sud, nacionalnih parkova Boma i Bandigilo i rezervata Zeraf[9].
Reference uredi
- ^ Javni prihod od izvoza nafte i gasa, Pristupljeno 24. 4. 2013.
- ^ a b Privreda Južnog Sudana - porast Arhivirano na sajtu Wayback Machine (17. decembar 2007), Pristupljeno 24. 4. 2013.
- ^ Privreda Južnog Sudana - siromaštvo Arhivirano na sajtu Wayback Machine (17. decembar 2007), Pristupljeno 24. 4. 2013.
- ^ Privreda Južnog Sudana - mineralni resursi Arhivirano na sajtu Wayback Machine (17. decembar 2007), Pristupljeno 24. 4. 2013.
- ^ Pulicerov centar - Južni Sudan Arhivirano na sajtu Wayback Machine (25. april 2014), Pristupljeno 24. 4. 2013.
- ^ Industrija Južnog Sudana Arhivirano na sajtu Wayback Machine (17. decembar 2007), Pristupljeno 24. 4. 2013.
- ^ Mapa puteva Južnog Sudana[mrtva veza], Pristupljeno 24. 4. 2013.
- ^ Trgovina Južnog Sudana Arhivirano na sajtu Wayback Machine (17. decembar 2007), Pristupljeno 24. 4. 2013.
- ^ Turizam Južnog Sudana Arhivirano na sajtu Wayback Machine (17. decembar 2007), Pristupljeno 24. 4. 2013.
Literatura uredi
- Vujadinović, S. (2009): Regionalna geografija Afrike, Geografski fakultet, Beograd.
- Grupa autora (2006): Atlas Afrike, Monde Neuf-Politika, Beograd
- Grupa autora (2004): Enciklopedijski atlas sveta, Mono i Manjana, Beograd
