Pristeg

Pristeg je naseljeno mjesto u Ravnim Kotarima, u sjevernoj Dalmaciji. Pripada gradu Benkovcu u Zadarskoj županiji, Republika Hrvatska.

Pristeg
Administrativni podaci
Država	Hrvatska
Županija	Zadarska
Grad	Benkovac
Oblast	Ravni Kotari
Stanovništvo
— 2011.	316
Geografske karakteristike
Koordinate	43° 57′ 25″ S; 15° 38′ 07″ I
Vremenska zona	UTC+1 (CET), ljeti UTC+2 (CEST)
Aps. visina	171 m
Pristeg Pristeg na karti Hrvatske
Pristeg Pristeg na karti Zadarske županije
Ostali podaci
Poštanski broj	23420 Benkovac
Pozivni broj	+385 23
Registarska oznaka	ZD

Geografija

Nalazi se oko 9 km jugoistočno od Benkovca. Najbliža tačka na morskoj obali nalazi se na 9 kilometara od Pristega. Selo se deli na dve veće geografsko-istorijske celine: Pristeg (u užem smislu) naseljen uglavnom Srbima (od Hrvata: Tadić, Miletić), i Užalicu naseljenu uglavnom Hrvatima (od Srba: Zečević). Za Užalicu se smatra da je nekada bila posebno selo. Pristeg (u užem smislu) se sastoji iz nekoliko manjih celina: Varoši, Vrankovića, Crnokraka, Romića, Crkvina, Vrbovca, Štrabinjke, itd.

Kultura

U Pristegu se nalaze rimokatoličke crkve Gospe od zdravlja i Sv. Frane. Pravoslavni vernici pripadaju parohiji u Donjim Ceranjama, u kojima se nalazi pravoslavna crkva Sv. Ilije.

Istorija

Kao naselje pominje se još od srednjeg veka kada je pripadao posedima priora Vrane. Neki hrvatski istoričari tvrde da je selo bilo templarski posed, jer je prior Vrane i sam bio templar. Po uspostavljanju mletačke vlasti nad Dalmacijom 1409. južno od sela išla je granična linija između Venecije i Ugarske. Početkom 16. veka selom su ovladali Turci koji su ga u svom posedu držali do pred kraj 17. veka, formalno do Karlovačkog mira 1699. kada ulazi u sastav Mletačke republike. Srpsko stanovništvo na ovo područje dolazi krajem 15. veka bežeći pred Turcima. Po padu Mletačke republike 1797. Pristeg je delio sudbinu ostatka Dalmacije, nalazeći se prvo pod francuskom upravom, da bi od 1815. za ceo vek bio u sastavu Austrije tj. Kraljevine Dalmacije. Osnovna škola u selu postoji od sredine 19. veka. Kao najveće selo na prostoru između Benkovca i Šibenika u Pristegu je u vreme Kraljevine SHS/Jugoslavije bila smeštena žandarmerijska stanica. Tokom Drugog svetskog rata selo je bilo pod italijanskom okupacijom. Srpsko stanovništvo se nije u većem broju pridružilo ni partizanskim ni četničkim snagama do pred sam kraj rata kada su jedinice NOVJ sprovele mobilizaciju na tom području. Posle Drugog svetskog Pristeg gubi na značaju na račun obližnjih Stankovaca. Infrastruktura u selu se sporo razvijala pa je tako Pristeg dobio struju tek 1970, a na vodovod je selo priključeno tek 1986, kada je mesnim samodoprinosom asfaltiran i put kroz selo. Na prvim višestranačkim izborima 1990. za poslanika u SO Benkovac, održanim po većinskom sistemu, u Pristegu je pobedio kandidat SDS-a Ljubomir Ljube Popović. Uzimajući u obzir da je jedan broj lokalnih Srba glasao za hrvatske komuniste, raširilo se ubeđenje da su rezultati popisa koji je održan marta naredne 1991. godine u stvari falsifikovani. Srpski deo sela je od avgusta 1990. priznavao vlast SAO Krajine, tj. Republike Srpske Krajine. Početkom avgusta 1991. do tada mirno selo, u kojem su se osećale tenzije i bile organizovane lokalne straže, postalo je poprište oružanog sukoba između diverzantske grupe hrvatskog MUP-a i jedinica Milicije Krajine u kojem su smrtno stradala trojica hrvatskih diverzanata. Kontinuirani oružani okršaji otpočeli su septembra 1991. i do kraja rata uglavnom su se svodili na razmenu artiljerijske vatre. Selo je bilo podeljeno na deo pod kontrolom SVK i deo pod kontrolom HV. Linija razdvajanja išla je otprilike sredinom sela. Većih pešadijskih okršaja nije bilo. Krajem decembra 1993. u okršaju sa jedinicama Srpske vojske Krajine stradalo je 6 pripadnika HV, što su najveći gubici jedne od zaraćenih strana zabeleženi na tom području do kraja rata. Dana 5. avgusta 1995. u selo su ušle jedinice Hrvatske vojske. Usledila je pljačka i razaranje imovine proteranih Srba. Srbi se ni 20 godina po završetku rata nisu vratili u značajnijem broju. Neke od kuća su obnovljene, a veći broj Srba u Pristegu boravi leti kada iz inostranstva, iz Srbije i RS dođu na svoja imanja.

Stanovništvo

Prije rata 1990-ih, Pristeg je bio etnički mješovito selo; po popisu iz 1991. godine, Pristeg je imao 960 stanovnika, od čega 528 Hrvata, 410 Srba i 2 Jugoslovena i 20 ostalih. Prema popisu stanovništva iz 2001. godine, Pristeg je imao 368 stanovnika. Pristeg je prema popisu stanovništva iz 2011. godine imao 316 stanovnika.

Nacionalnost	1991.	1981.	1971.	1961.
Srbi	410	501	546	550
Hrvati	528	507	565	591
Jugosloveni	2	40	44
ostali i nepoznato	20	15	1	14
Ukupno	960	1.063	1.156	1.155

Demografija
Godina	Stanovnika
1961.	1.155
1971.	1.156
1981.	1.063
1991.	960
2001.	368
2011.		316

Popis 1991.

Na popisu stanovništva 1991. godine, naseljeno mesto Pristeg je imalo 960 stanovnika, sledećeg nacionalnog sastava:

Popis 1991.‍
Hrvati			528	55,00%
Srbi			410	42,70%
Jugosloveni			2	0,20%
Slovenci			2	0,20%
neopredeljeni			3	0,31%
nepoznato			15	1,56%
ukupno: 960

Prezimena

Bukarica — Pravoslavci Bulj — Pravoslavci Vranković — Pravoslavci Zečević — Pravoslavci Kovačević — Pravoslavci Malbaša — Pravoslavci Malenica — Pravoslavci Macavara — Pravoslavci

Popović — Pravoslavci Pupovac — Pravoslavci Romić — Pravoslavci Tintor — Pravoslavci Ćalić — Pravoslavci Ćućko — Pravoslavci Crnokrak — Pravoslavci Šuša — Pravoslavci

Spoljašnje veze

• Tromeđa: Pristeg Arhivirano na sajtu Wayback Machine (18. maj 2015) (jezik: srpski)