Protektorat Južne Arabije
Protektorat Južne Arabije (arap. محمية الجنوب العربي) je bio kratkotrajni britanski protektorat koji je postojao od 1963. do 1967. godine na jugu Arabijskog poluostrva istočno od luke Aden, manje više na teritoriju Hadramauta.
| Protectorate of South Arabia محمية الجنوب العربي Protektorat Južne Arabije | |||
|---|---|---|---|
 | |||
| Geografija | |||
| Kontinent | Azija | ||
| Regija | Arabijsko poluostrvo | ||
| Društvo | |||
| Službeni jezik | arapski, engleski | ||
| Religija | Islam | ||
| Oblik države | Protektorat | ||
| Istorija | |||
| Događaji | |||
| — osnivanje | 18. januar 1963. | ||
| — ukidanje | 30. novembar 1967. | ||
| Geografske i druge karakteristike | |||
| Valuta | istočnoafrički Šiling | ||
| Zemlje prethodnice i naslednice | |||
| Prethodnice: | Naslednice: | ||
.svg){kind=small}
|
| ||
Teritorija ovog protektorata je zajedno sa Federacijom Južne Arabije, ušla u sastav Južnog Jemena.
Istorija uredi
Protektorat Južne Arabije nastao je 1963. zapravo kao rezultat neuspjeha britanske kolonijalne politike. Još je ranih 1950-ih britanski savjetnik za zapadni dio Protektorata Aden — Kenedi Trevaskis, sastavio plan koji je predviđao da se od Protektorata Aden stvore dvije federacije, na teritorijima gdje su i tako postojale dvije upravne jedinice. Cilj tog plana bio je da se spriječe pokušaji destabilizacije od strane Sjevernog Jemena i njegovog kralja Ahmada bin Jahje, koji je na razne načine pomagao anti-britanske snage po Južnom Jemenu, tako da su seučestale pobune 1950-ih po brojnim sultanatima. Želja je bila i da se stvori modernija uprava sa više lokalne samuprave i manje korupcije, i smanji tiranija brojnih feudalnih vladara.
Međutim naglo buđenje arapskog nacionalizma i njihova želja da se što prije oslobode britanske kolonijalne prisutnosti, natjeralo je Britance da brže djeluju. Zbog tog su željeli od Protektorata Aden napraviti Federaciju Arapskih Emirata Juga i tako barem formalno prikriti razloge za nezadovoljstvo kod podanika. To je formalizirano 11. februara 1959, kad je šest sultanata potpisalo sporazum o osnivanju Federacije Arapskih Emirata Juga. U slijedeće tri godine, Federaciji se pridružilo još devet sultanata, a 18. januara 1963 i bivša Kolonija Aden, tad je prestao postojati Protektorat Aden i nastala je Južnoarapska Federacija — formalno nezavisna država.
Međutim istočni sultanati i šeikati koji su bili puno konzervativniji i zaostaliji nisu se htjeli pridružili takvoj Federaciji već su osnovali svoj Protektorat Južne Arabije 18. januara 1963, koji je na izvjestan način ostao onakav kakav je dotad bio Protektorat Aden.
Prve članice Protektorata Južne Arabije bili su slijedeći sultanati i šeikati; Sultanat Katiri, Sultanat Mahra, Sultanat Kuvaiti i Vahidski Sultanat Balhaf [traži se izvor](sve bivše članice Istočnoadenskog protektorata) njima se pridružio i udaljeni Sultanat Gornja Jafa sa svojih pet šeikata (Busi, Dhubi, Hadrami, Maflahi i Mausata) dotada član Protektorata Aden.
Protektorat Južne Arabije je raspušten nakon proglašenja nezavisnosti Narodne Republike Južni Jemen, 30. novembra 1967 godine, nakon toga su raspušteni i sultanati i šeikati koji su ga činili. Slijedeći veliki događaj bilo je ujedinjenje, Narodne Republike Južni Jemen sa Sjevernim Jemenom 22. maja 1990 u Republiku Jemen.