Prugasti američki smrdljivac
Prugasti američki smrdljivac ili prugasti američki tvor (Mephitis mephitis) je vrsta iz roda Mephitis porodice smrdljivaca, koja naseljava veći deo Severne Amerike, uključujući južnu Kanadu, SAD i severni Meksiko.[3] Na Crvenoj listi Međunarodne unije za zaštitu prirode nalazi se u kategoriji najmanje ugroženih vrsta, zbog svog širokog rasprostranjenja i sposobnosti prilagođavanja okruženjima koje je izmenio čovek.[1]
| Prugasti američki smrdljivac | |
|---|---|
_DSC_0030.jpg)
| |
| Mephitis mephitis | |
Naučna klasifikacija 
| |
| Domen: | Eukaryota |
| Carstvo: | Animalia |
| Tip: | Chordata |
| Klasa: | Mammalia |
| Red: | Carnivora |
| Porodica: | Mephitidae |
| Rod: | Mephitis |
| Vrsta: | M. mephitis
|
| Binomno ime | |
| Mephitis mephitis (Schreber, 1776)
| |
| |
| Rasprostranjenost prugastog američkog smrdljivca | |
| Sinonimi[2] | |
|
Viverra mephitis Schreberm 1776 | |
Prugasti američki smrdljivac je poligamna vrsta i svaštojed, koji ima mali broj prirodnih grabljivaca, uglavnom ptica grabljivica.[2] Kao i svi američki smrdljivci, ima mirisne žlezde koje proizvode smrdljivi sekret, kojim odvraća grabljivce od napada. Imaju dugu istoriju sa ljudima, jer su zbog svog krzna lovljeni i uzgajani u zatočeništvu,[4] a takođe se uzgajaju kao kućni ljubimci.[5] Prugasti američki smrdljivac je jedan od najprepoznatljivijih severnoameričkih životinja, i popularan je lik u crtanim filmovima i knjigama za decu.[6]
Taksonomija
urediVrstu je prvi put formalno opisao Johan Kristijan Danijel fon Šreber pod latinskim naučnim imenom Viverra mephitis. Tipska lokacija se nalazi u istočnoj Kanadi.[7][2]
Evolucija i podvrste
urediNajraniji fosilni nalazi koji se mogu pripisati rodu Mephitis pronađeni su na lokalitetu Brodvoter u Nebraski, a datiraju iz ranog pleistocena pre manje od 1,8 miliona godina. Do kasnog pleistocena (pre 70.000–14.500 godina), prugasti američki smrdljivac bio je široko rasprostranjen po celom jugu Sjedinjenih Država, a do holocena (pre 10.000–4.500 godina), nakon povlačenja glečera u Viskonsinu, proširio se prema severu i zapadu.[8]
Priznato je trinest podvrsta:[3]
|
|
Opis
uredi
Prugasti američki smrdljivac je čvrsto građena životinja, kratkih udova, malene, stožaste glave i dugog, dlakavog repa.[9] Odrasli mužjaci su 10% veći od ženki. Dužina tela oba pola se kreće u rasponu od 52 do 77 cm, a težina 1,8–4,5 kg, dok je najveća zabeležena težina neke jedinke 5,5 kg.[10] Tabani su goli, a stopala plantigradna (peta i taban dodiruju pod),[10] i nisu tako široka ili ravna kao stopala nogu svinjonosih smrdljivaca (Conepatus).[9] Na prednjim nogma se nalazi pet dugih, zakrivljenih kandži prilagođenih za kopanje, dok su one na zadnjim nogama kraće i ravnije.[10]
Obrasci boje krzna različitih jedinki se veoma razlikuju, ali uglavnom se sastoje od crne osnove sa belom prugom koja se proteže od glave i deli duž ramena (na dve bele pruge između kojih je crna), nastavljajući se duž bokova do zadnjice i repa. Neki primerci imaju belu mrlju na grudima, dok drugi imaju bele pruge na spoljnom delu prednjih udova.[10] Povremeno se javljaju mutacije smeđe ili kremaste boje.[11]
Kao i svi američki smrdljivci, prugasti američki smrdljivac ima dve visoko razvijene mirisne žlezde, po jednu sa svake strane anusa, koje sadrže po oko 15 mililitara mošusa,[12] što pruža hemijsku odbranu od grabljivaca.[13] Ovaj masni mošus žute boje sastoji se od mešavine moćnih mirisnih tiola (sumporni analozi alkohola, u starijim izvorima nazvani „merkaptani”), koje američki smrdljivac može prsnuti na udaljenost od nekoliko metara. Miris ovog mošusa Ernest Tompson Siton je uporedio sa mešavinom parfemskog mošusa, esencije belog luka, gorućeg sumpora i kanalizacionog gasa „uvećanih hiljadu puta”,[11] dok je Klinton Hart Merijam tvrdio da „nije ni jednu desetinu onako jak” kao onaj koji proizvodi američka vidrica ili riđa lasica.[12] Ako se prska u oči, ovo jedinjenje može prouzrokovati privremeni osećaj pečenja.[10]
Izvori
uredi- ^ a b Helgen, K.; Reid, F.l (2016). „Mephitis mephitis”. IUCN Red List of Threatened Species. Version 2020.3. International Union for Conservation of Nature. Pristupljeno 21. 3. 2021.
- ^ a b v Wade-Smith, J. & Verts, B. J. (1982). "Mephitis mephitis" (PDF). Mammalian Species 173 : 1–7.
- ^ a b Wilson, D.E.; Reeder, D.M., ur. (2005). Mammal Species of the World: A Taxonomic and Geographic Reference (3rd izd.). Johns Hopkins University Press. ISBN 978-0-8018-8221-0. OCLC 62265494.
- ^ Lantz, D. E. (1923). Economic value of North American skunks. Washington, D.C. : U.S. Dept. of Agriculture
- ^ Cipriani, D. (2011) "Skunks are affectionate, intelligent pets for owners who offer the proper care." Critters USA. pp. 2-6
- ^ Feinstein, J. (2011). Field Guide to Urban Wildlife. Stackpole Books. p. 67. ISBN 0811705854
- ^ Schreber, J. C. D. 1776. Die Saugthiere in Abbildungen nach der Natur, mit Beschreibungen. Wolfgang Walther, Erlangen, 3(Heft 17):290-312.
- ^ Barton, H. D., and S. M. Wisely. 2012. Phylogeography of striped skunks (Mephitis mephitis) in North America: Pleistocene dispersal and contemporary population structure. Journal of Mammalogy 93(1):38-51.
- ^ a b Coues, E. (1877). Fur-bearing animals: a monograph of North American Mustelidae, in which an account of the wolverene, the martens or sables, the ermine, the mink and various other kinds of weasels, several species of skunks, the badger, the land and sea otters, and numerous exotic allies of these animals, is contributed to the history of North American mammals. Geological and Geographical Survey of the Territories (U.S.). pp. 195-235.
- ^ a b v g d Rosatte, R. & Lawson, S. (2003). Skunks. In G. Feldhamer, B. Thompson, & J. Chapman (Eds., Wild Mammals of North America; biology, management and conservation (2nd ed.) Baltimore: Johns Hopkins University Press. pp. 692-707.
- ^ a b Seton, E. T. (1909). Life-histories of northern animals : an account of the mammals of Manitoba. New York City: Scribner. pp. 966-994
- ^ a b Merriam, C. H. (1886). The mammals of the Adirondack region, northeastern New York. New York : Henry Holt and Co. pp. 69-87.
- ^ Berenbaum, M. R. (3. 1. 1995). „The chemistry of defense: theory and practice”. Proceedings of the National Academy of Sciences (na jeziku: engleski). 92 (1): 2—8. Bibcode:1995PNAS...92....2B. ISSN 0027-8424. PMC 42807
. PMID 7816816. doi:10.1073/pnas.92.1.2.
Spoljašnje veze
uredi
