Rimokatolička crkva Svete Ane u Šapcu
Rimokatolička crkva Svete Ane, kraće i mesno Katolička crkva, bogoslužbeni je hram u gradu Šapcu. Crkva je hram Beogradske nadbiskupije Rimokatoličke crkve. Podignuta je 1928. godine kao prva rimokatolička crkva u Srbiji izvan Beograda, posle Prvog svetskog rata i četrnaest godina nakon zlodela u Mačvi i Šapcu, kojom je srpski narod u ime jugoslovenskog jedinstva i hrišćanske ljubavi zaboravio i oprostio zlodela koju nad njim počinili hrvatski vojnici u austrougarskoj vojsci.
| Rimokatolička crkva Svete Ane | |
|---|---|
 Rimokatolička crkva Svete Ane | |
| Opšte informacije | |
| Mesto | Šabac |
| Opština | Šabac |
| Država |  Srbija |
| Vreme nastanka | 1928. |
| Tip kulturnog dobra | Evidentirano nepokretno kulturno dobro |
| Nadležna ustanova za zaštitu | Zavod za zaštitu spomenika kulture |
| www | |
Crkva je evidentirana u bazi nepokretnih kulturnih dobara u Republici Srbiji aktom Zavoda za zaštitu spomenika kulture „Valjevo” (br. 263 od 26. novembra 2001) i da kao nepokretno kulturno dobro ima „vredna istorijska i spomenička svojstva”, iako nije utvrđena za spomenik kulture.
Austrougarski zločini u Šapcu i Mačvi (1914) uredi
Događaji koji su prethodili ideji i potrebi za podizanjem crkve rimokatoličke vere, vezani su za zločine koje su vršili vojnici hrvatske nacionalnosti austrougarske vojske i mađarski vojnici.
Austrougarska je objavila rat Srbiji 28. jula 1914. godine i istog dana je počela bombardovanje pograničnih srpskih gradova. U narednim danima bespoštedno su gađani Beograd, Šabac, Obrenovac, Grocka i Smederevo. Austrougarska balkanska vojska napala je Srbiju 12. avgusta 1914. godine s namerom da preko Drine prodre ka Valjevu i Užicu. Tokom kratkog boravka, zbog izgubljene bitke na Ceru, na teritoriji Srbije (12–24. avgust 1914) austrougarska vojska je počinila monstruozna ubistva i svirepa nedela nad srpskim narodom. Drugu austrougarsku ofanzivu (septembar–oktobar 1914) i treću austrougarsku ofanzivu (oktobar–decembar 1914) na Srbiju, pratili su zločini nad civilnim stanovništvom, koji normalni ljudski um ne može razumeti, a i teško opisati. Svedoci zločina su bili istražitelj Arčibald Rajs i novinari Anri Barbi i Džon Rid, koji su svoje svedočenje objavljivali u svetskim časopisima, a kasnije i u knjigama.
Koliko je bilo stradanje, jasno govori pisanje posle rata, da je Šabac „srpski Verden” ili „srpska Pompeja”, čiji se broj stanovnika sa 14000 na 7000, smanjio za četiri godine okupacije.
Izgradnja crkve uredi
Srbi su zločine koje su u Šapcu i Mačvi 1914. godine počinili mađarski, hrvatski i nemački vojnici austrougarske vojske posmatrali i kroz verski kontekst. Šabački glasnik je pisao da su Turci u Srbiji bili „verski tolerantniji, od katoličke, u većini Austrougarske vojske” i da „ruka Hrišćanska, da ruši hramove drugih hrišćana, – to se ne može ni ratom izviniti i opravdati”. Poznato je da 1928. godine, u vreme izgradnje crkve, u Šapcu živelo oko 60 rimokatoličkih porodica (Glas crkve, avgust-septembar 1928, 195-196.), odnosno ukupno oko 150 građana rimokatoličke vere (Šabački glasnik, 17. jun 1928). Prema popisu iz 1931. godine u čitavoj Mačvi živelo je 196 rimokatolika ili 0,3% mačvanskog stanovništva.
Na molbu nadbiskupa beogradskog Rafaela Rodića, opština Šabac je 1927. godine ustupila plac za izgradnju rimokatoličke crkve. Osvećenje crkve Svete Ane izvršio je 21. oktobra 1928. nadbiskup beogradski, a gosti na osvećenju su bili sveštenici Srpske pravoslavne crkve, predstavnici civilnih i vojnih vlasti, rimokatoličko sveštenstvo iz Srema i Šapčani pravoslavne i rimokatoličke veroispovesti.
Sa izgradnjom crkve osnovana je i župa. Dva sporedna oltara u crkvi su 3. novembra 1935. godine posvećena, sa svojim kipovima: Blažena Devica Marija i sv. Ante Padovanski. Kipove od lipovog drveta, koji se i danas nalaze u crkvi, izradio je Dragutin Horvat iz Domžala pored Ljubljane. Posvetio ih je Petar Vlašić, konsultor Beogradske nadbiskupije.
Iicijativa za rušenje uredi
Nadbiskupija beogradska Rimokatoličke crkve u Srbiji pokrenula je 2008. godine inicijativu da se poruši crkva Svete Ane i na tom mestu izgradi veću rimokatoličku crkvu, sa izgovorom da u Nadbiskupiji beogradskoj nisu imali saznanja o razlozima za izgradnju crkve Svete Ane, jer skoro ništa od arhivske građe nije sačuvano.[1]
Na zahteve Nadbiskupije nije se moglo odgovoriti potvrdno i zato rimokatolička crkva Svete Ane u Šapcu stoji na mestu koje joj je namenio Šabac, neobične arhitekture, ali sa istorijom koja prevazilazi sva osporavanja.
Izvori uredi
- ^ „1914.–2014. Stogodišnjica stradanja Šapca „Šabačko prepolovljenje 1914.“”. SPC. Arhivirano iz originala 20. 10. 2016. g. Pristupljeno 27. 10. 2016.
Literatura uredi
- Raković, Aleksandar (2014). „Izgradnja rimokatoličke crkve Svete Ane u Šapcu (1928): Hrišćansko praštanje pravoslavnih Srba za zločine hrvatskih vojnika austrougarske vojske u Mačvi (1914)” (PDF). Kultura polisa: Časopis za negovanje demokratske političke kulture. 11 (25): 85—95. Arhivirano iz originala (PDF) 28. 03. 2019. g. Pristupljeno 27. 10. 2016.
