Robert Kapa
Robert Kapa (mađ. Robert Capa; Budimpešta, 22. oktobar 1913 — Taj Bin, 25. maj 1954), pravo ime Endre Erne Fridman (mađ. Endre Ernő Friedmann) je bio mađarski ratni fotograf i foto novinar koji je svojim fotografijama pokrivao pet ratova: Španski građanski rat, Drugi kinesko-japanski rat, Drugi svetski rat, Arapsko-izraelski rat i Prvi indokineski rat.
| Robert Kapa | |
|---|---|
 | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 22. oktobar 1913. |
| Mesto rođenja | Budimpešta, Austrougarska |
| Datum smrti | 23. maj 1954. (40 god.) |
| Mesto smrti | Taj Bin, Vijetnam |
| Zanimanje | Fotograf |
| Umetnički rad | |
| Najvažnija dela | Ratne fotografije, Pogibija vojnika |
Biografija
urediRobert Kapa je rođen kao Erno Fridman u Budimpešti 1913. godine u jevrejskoj porodici krojača. Imao je 18 godina kada je uhvaćen na demonstracijama protiv Hortijevog režima 1931. godine i kada je, da bi izbegao zatvor, morao da napusti Mađarsku.[1]
On odlazi prvo u Beč, a zatim u Prag i na kraju u Berlin, gde je studirao novinarstvo i počeo da se bavi fotografijom. Za nemačke novine je fotografisao Lava Trockog dok je držao govor u Kopenhagenu.
Nakon što su nacisti preuzeli vlast u Nemačkoj 1933. godine, on beži prvo u Beč, a zatim u Pariz, gde upoznaje renomirane fotografe i talentovanu fotografkinju Gertu Pohoril, Nemicu jevrejskog porekla, koja će postati njegova verenica i učenica.[2]
Da bi uspeli da prodaju svoje fotografije, oni kreiraju priču o bogatom američkom fotografu koji živi u Parizu-Robertu Kapi. Nekoliko meseci kasnije kada urednik otkriva prevaru, on to ime uzima kao svoje, a Gerta tada postaje Gerda Taro. Njih dvoje počinju da se probijaju kao fotografi i avgusta 1936. godine odlaze u Španiju u kojoj je počeo građanski rat (1936-39).[1]
Španski građanski rat
urediKapa i Taro su bili srećni i zaljubljeni. Preživeli su samo sa ogrebotinama udes aviona prilikom sletanja u Barselonu. Ta situacija je ojačala njihov odnos.
Uspostavljaju novi stil foto-novinarstva, tako što koriste male kamere kako bi se približili borbama. Čuvena Kapina rečenica glasi: „Ako ti slike nisu dovoljno dobre, onda nisi dovoljno blizu“.[3]
Njih dvoje se posle uspešno obavljenog posla vraćaju u Pariz. Međutim, Gerda Taro se 1937. vraća u Madrid, u želji da nastavi da prati borbe republikanca. Tamo je poginula obavljajući svoj posao. Robert Kapa je bio duboko pogođen smrću svoje verenice i nikada se nije ženio.[3]
Gerda Taro je imala samo 27 godina kada je poginula i bila prva ratna fotografkinja. Njena velika sahrana u Parizu, bila je i masovni protest protiv fašizma, koji su predvodili Pablo Neruda i Luj Aragon.[3]
Mnogi njeni radovi su dugo pripisivani njenom partneru, Robertu Kapi, ali ta slika se u 21. veku polako menja.[3]
Nakon španskog rata odlazi u Njujork, gde ga zatiče Drugi svetski rat, nakon čega odlazi u Italiju. Tokom rata fotografisao je u Italiji, Londonu, severnoj Africi, kao i oslobađanje Pariza. Bio je jedini fotograf na Omaha plaži, gde je dokumentovao savezničko iskrcavanje u Normandiji.[4]
Drugi svetski rat
urediJedanaest fotografija koje je Robert Kapa snimio na plaži u Normandiji, 6. juna 1944. takozvanog Dana D, donele su mu reputaciju najpoznatijeg ratnog fotografa. I 75 godina nakon završetka Drugog svetskog rata, one su među slikama koje se pamte širom sveta. Kapa je bio jedini fotoreporter koji je sa američkim vojnicima tokom te invazije izašao na kopno. Fotografisao ih je s leđa u jurišu na „plažu Omaha“ koju su branile nemačke trupe. Na snimcima kao što je „Čovek u talasima“ vide se vojnici koji su do vrata u vodi ili traže zaklon.[3]
Kapa je bio jedini fotoreporter koji je sa američkim vojnicima tokom te invazije izašao na kopno. Fotografisao ih je s leđa u jurišu na „plažu Omaha“ koju su branile nemačke trupe. Na snimcima kao što je „Čovek u talasima“ vide se vojnici koji su do vrata u vodi ili traže zaklon.[3]
Greškom razvijača filmova za Lajf magazin koji osvetljava negative u mračnoj komori samo 8 fotografija koje su nastale prilikom savezničkog iskrcavanja od ukupno 106 je uspešno razvijeno.[3]
Nakon rata
urediKapa je jedan od osnivača Magnum Photos agencije, koja je bila prva organizacija za saradnju slobodnih novinara širom sveta.
Tokom prvog indokineskog rata 1954. godine se pridružuje francuskim trupama sa dvojicom svojih kolega iz Lajf magazina, gde tokom jedne borbe aktivira nagaznu minu i smrtno strada. Teško povređenog Kapu su transportovali u bolnicu, ali je u međuvremenu preminuo, sa aparatom u rukama.[5]
Njujorški institut i danas čuva 4.200 Kapinih fotografija u boji.
Reference
uredi- ^ a b Welle (www.dw.com), Deutsche. „Robert Capa - čuveni ratni fotograf | DW | 11.09.2020”. DW.COM (na jeziku: bošnjački). Pristupljeno 2021-07-28.
- ^ Politika
- ^ a b v g d đ e Welle (www.dw.com), Deutsche. „Robert Kapa i pitanje: šta je istina u ratu? | DW | 11.09.2020”. DW.COM (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2021-07-30.
- ^ Blic
- ^ CRF
