Romska književnost u Srbiji
Romska književnost u Srbiji počinje usmenim stvaralaštvom, a začetnicom romske lirike smatra se Gina Ranjičić,[1][2] koja je pevala pesme na srpskom, romskom i albanskom jeziku po istraživanju romologa Hajnriha Vlisockog.
Narodna književnost
urediJedan od najpoznatijih proučavalaca kulture Roma bio je srpski etnolog Tihomir Đorđević, koji je uradio doktorsku disertaciju "Cigani u Srbiji" i sakupio veliki broj romskih narodnih pripovedaka iz Srbije, Crne Gore i drugih delova Balkana. Objavljene su kao knjiga "Ciganske narodne pripovetke" 1933. godine. U ovoj knjizi ima najviše priča Korano Roma iz okoline Aleksinca i priče variraju od duhovitih (kako su Cigani izgubili svoju crkvu, jer su pojeli srpsku od sira, do horor priča o mladićima Ciganima i pobratimima vampirima).[3]
Narodna biblioteka Njegoš iz Knjaževca izdala je slikovnice sa romskim bajkama u štampanom i digitalnom obliku,[4] u ediciji "Mačke peru veš" nazvanoj po romskoj bajci o devojčici Čočari koju zarobi zli mačak sa gomilom žena mačaka koje peru veš na izvoru.
Jedan od najznačajnijih sakupljača romskih bajki i narodnog stvaralaštva, posebno sa Kosova i Metohije je Alija Krasnići.
Od novijih proučavalaca romske kulture značajan je romolog i sociolog Dragan Todorović sa Filozofskog fakulteta u Nišu. [5]
Značajna dela o romskoj kulturi u Srbiji
uredi- Ciganske narodne pripovetke - priredio Tihomir Đorđević (1933 prvo izdanje, novo izdanje Portalibris 2022)
- Romska narodna poezija - Trifun Dimić (1986, Matica srpska, Novi Sad)
- Poezija romska - antologija romske poezije u Jugoslaviji (1999, Savet smotre dostignuća Roma Srbije, Niš)
- Tradicijska romska književnost u Vojvodini - Trifun Dimić (2003, Novi Sad)
- Putevima sudnjim (knjiga) (iz usmene romske baštine) - Trifun Dimić, Dragoljub Acković, 2008 (Gradska biblioteka Novi Sad)
- Istorija romske književnosti (knjiga) - Rajko Đurić (2010, Književna opština Vršac)
- Bacila sam jabuku u peć - romske epsko-lirske pesme - Marija Aleksandrović (2012, Zavod za kulturu Vojvodine, Novi Sad)
- Pisani svetovni duhovni tekstovi o Romima i na romskom - zbornik, (2015, Romintpres, Beograd)
- Cigani se vraćaju sa neba - notno tekstualni zapisi romskih priča i pesama - Vlastimir Stanisavljević (2017, Pariz)
- Poslovice kod Roma/Zagonetke kod Roma - Zlatomir Jovanović (2022, Udruženje romskih književnika)
- Zajde badža romsko kultno mesto/Toma Semafordžija - knjige sociologa i romologa, profesora Dragana Todorovića sa Filozofskog fakultet Univerziteta u Nišu
Moderna književnost Roma u Srbiji
urediNeki od najznačajnih modernih književnika su:
Reference
uredi- ^ „GINA RANJIČIĆ | Sarajevske Sveske”. sveske.ba. Pristupljeno 2023-08-29.
- ^ „Turbulentan život i poezija Gine Ranjičić na zidu Solunske 18 - Kultura - Dnevni list Danas” (na jeziku: srpski). 2022-09-02. Pristupljeno 2023-08-29.
- ^ „CIGANSKE NARODNE PRIPOVETKE – fragmenti iz života Roma”. Portalibris knjižara (na jeziku: srpski). 2022-08-24. Pristupljeno 2023-08-29.
- ^ Jovanović, Kristijan; Stojadinović, Vladana; Ristić, Rade; Ristić, Mihajlo; Vasiljević, Divna; Simić, Ljubinka; Ibrić, Darko; Ibrić, Darko; Simić. „Mačke peru veš”. digitalnazbirka.biblio-knjazevac.org (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2023-08-29.
- ^ „Dragan Todorović | Filozofski fakultet u Nišu”. www.filfak.ni.ac.rs (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2023-08-29.
- ^ Spasić, Suzana (2023-04-07). „Alija Krasnići sastavljač prvog romsko-srpskog rečnika gost Biblioteke -” (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2023-08-29.
- ^ Redakcija (2021-10-18). „[:bs]„Otac romske pismenosti“ Trifun Dimić dobiće spomenik u Novom Sadu[:]”. UDAR (na jeziku: bošnjački). Pristupljeno 2023-08-29.
- ^ „Meti Kamberi”. metikamberi.com. Pristupljeno 2023-08-29.
- ^ „NAKON VRTOGLAVOG USPEHA METI KAMBERI ZAPAO U GREH! Prvi MILION spiskao na ŽENE i ALKOHOL, a sad priznao: Usamljeniji sam nego ikad”. kurir.rs (na jeziku: srpski). 2023-08-29. Pristupljeno 2023-08-29.
- ^ „Vera Kurtic”. www.romarchive.eu. Pristupljeno 2023-08-29.
