Sara Bertić
Sara Bertić (Majiš, 21. decembar 1919 – Osijek, 16. novembar 1941), učesnica Narodnooslobodilačke borbe i narodni heroj Jugoslavije.
| sara bertić | |
|---|---|
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 21. decembar 1919. |
| Mesto rođenja | Majiš, Kraljevina Mađarska |
| Datum smrti | 16. novembar 1941. (21 god.) |
| Mesto smrti | Osijek, ND Hrvatska |
| Profesija | student |
| Delovanje | |
| Član KPJ od | 1940. |
| Učešće u ratovima | Narodnooslobodilačka borba |
Biografija uredi
Potiče iz porodice solunskog dobrovoljca koji je 1921. godine, nakon potpisivanja mirovnog ugovora između Mađarske i Jugoslavije, morao da napusti Mađarsku. Nekoliko godina (1921-1924) njena je porodica tražila rešenje svog materijalnog pitanja u Baranji, (Popovac, Suza, Uglješ, Krčevine), a 1924. preselili su u Osijek (Donji grad, Ulica vojvode Mišića 55, kasnije Matije Gupca), zadržavši veliki salaš s 80 jutara zemlje u Krčevinama. Osnovno i srednje obrazovanje stekla je u Osijeku, a 1938. upisala je agronomiju na Beogradskom univerzitetu.
Na studijama u Zemunu uključila se u rad revolucionarne studentske omladine. Iste je godine primljena u Savez komunističke omladine Jugoslavije. Aktivno je učestvovala u svim studentskim manifestacijama do izbijanja Drugog svetskog rata (npr. u studentskim demonstracijama 14. decembra 1939. u Beogradu, nakon kojih je zatvorena). Sledeće godine postala je članica Komunističke partije Jugoslavije. Tokom letnih praznika dolazila je na salaš u Krčevinama.
Posle bombardovanja Beograda, početkom aprila 1941. godine, po nalogu KPJ, došla je u Osijek i Baranju, gde se uključila u rad na pripremanju narodnog ustanka. Kao članica Okružnog komiteta KPJ Osijek radila je na prikupljanju oružja i municije, koje su mađarske okupatorske vlasti pronašle na imanju njenog oca Jovana u Baranji. Prilikom slične akcije u Osijeku Saru su, zbog izdaje nekih saboraca, uhapsile ustaše 26. jula 1941. godine. Posle dvomesečne torture, koju je herojski izdržala, na Prekom sudu u Osijeku osuđena je 15. septembra 1941. godine na smrt streljanjem zbog komunističke propagande i pripreme sabotaže. Streljana je sa svojom majkom Agripinom tri časa nakon izricanja presude.
Nasleđe uredi
Sari Bertić i njenoj majci Agripini Ministarstvo odbrane Vlade Federativne Narodne Republike Jugoslavije izdalo je 20. novembra 1950. godine Spomenicu za večnu uspomenu i slavu palih boraca narodnooslobodilačkog rata, koju je potpisao i Josip Broz Tito. Iako se Saru Bertić smatralo narodnim herojem, njoj nije dodeljen Orden narodnog heroja pa nije uvrštena u knjigu Narodni heroji Jugoslavije.
Posle Drugog svetskog rata njenim su imenom nazvane ulice u Osijeku (Donji grad), Belom Manastiru (danas Ulica kralja Petra Svačića) i Šećerani (danas Ulica svetog križa), osnovne škole u Osijeku (danas Osnovna škola Ljudevita Gaja) i Dardi (danas Osnovna škola Darda), gimnazija u Osijeku, mesna zajednica u Osijeku, izviđačka četa (ČIZ „Sara Bertić“) u osječkom odredu izviđača "Franjo Kluz" te karaula u Baranji. U osječkoj Ulici Jože Vlahovića 6 (danas Ulica Lorenca Jegera) postavljena joj je 14. aprila 1950. godine spomen-ploča, dok se njena bista, uz biste Jovana Lazića i Ernea Kiša, nalazila na Trgu slobode u Belom Manastiru (posle tzv. mirne reintegracije preseljena na belomanastirsko Partizansko groblje).
Do 1966. godine u zgradi današnje osječke Treće gimnazije delovale su dve gimnazije, bivša ženska „Sara Bertić“ i muška „Ivo Lola Ribar“. U školskoj godini 1955/56. formirani su prvi mešoviti razredi u obe gimnazije.
Literatura uredi
- mr Drago Njegovan: "Znameniti Srbi iz Baranje (od početka XVI. do sredine XX. veka)", u "Međunarodni naučni skup Srbi u istočnoj Hrvatskoj", Osijek, 2003. pp. 129-140.
- Đuro Šovagović: Sara, Osijek, 1986.
- M. R.: "U naše vrijeme Sara je bila u Tvrđi", Osječki dom, 9-11. X. 2004, 7.
