Svetozar Marković Toza

svetozar marković toza
svetozar marković toza
	Svetozar Marković Toza
Lični podaci
Datum rođenja	13. jul 1913.
Mesto rođenja	Taraš, kod Bečkereka, Austrougarska
Datum smrti	9. februar 1943. (29 god.)
Mesto smrti	Novi Sad, Kraljevina Mađarska
Profesija	radnik
Delovanje
Član KPJ od	1935.
Učešće u ratovima	Narodnooslobodilačka borba
Služba	NOV i PO Jugoslavije; 1941—1943.
U toku NOB	politički komesar; Glavnog štaba NOPO Vojvodine
Heroj
Narodni heroj od	5. decembar 1944.

Svetozar Marković Toza (Taraš, kod Bečkereka, 13. jul 1913 — Novi Sad, 9. februar 1943) bio je komunistički revolucionar, učesnik Narodnooslobodilačke borbe i narodni heroj Jugoslavije.

Biografija uredi

Rođen je 13. jula 1913. godine u selu Taraš, kod Bečkereka. Osnovnu školu je završio u rodnom selu, a gimnaziju je započeo u Bečkereku, ali je usled lošeg materijalnog stanja morao prekinuti školovanje. Zaposlio se u rudniku Kreki, kod Tuzle, ali je posle kraćeg vremena oboleo na plućima i vratio se u Vojvodinu, gde je živeo u kolonističkom selu Stajićevu.

Još kao srednjoškolac u Petrovgradu, učestvovao je u radu omladinskog pokreta, a član Komunističke partije Jugoslavije (KPJ) postao je 1935. godine. U Petrovgradu i okolini aktivno je radio na sindikalnom organizovanju poljoprivrednih radnika. Održavao je brojna politička savetovanja-predavanja, pokrenuo malu političku biblioteku i izdržavao je pomoću priloga simpatizera, sarađivao je i u radničkoj i demokratski orijentisanoj štampi. Zaposlio se zatim u Savezu poljoprivrednih radnika Vojvodine u Novom Sadu.

Godine 1937. postao je član Pokrajinskog komiteta KPJ za Vojvodinu. A jedno vreme 1938. godine radio je u listu Udružene opozicije „Vojvođanin“. Početkom 1939. godine, pod rukovodstvom Žarka Zrenjanina, radio je na učvršćivanju partijskih organizacija u Vojvodini. Te godine postao je sekretar Okružnog komiteta KPJ za Severni Banat. Na Četvrtoj pokrajinskoj konferenciji PK KPJ za Vojvodinu izabran je za člana Biroa Pokrajinskog komiteta. A marta 1941. godine postao je član Sekretarijata i organizacioni sekretar PK KPJ za Vojvodinu. Više puta je hapšen i proganjan.

Posle Aprilskog rata i okupacije Kraljevine Jugoslavije, aktivno je radio na organizovanju ustanka i prvih ustaničkih akcija u Banatu. Septembra 1941. godine zajedno sa Žarkom Zrenjaninom prešao je u Bačku i tamo nastavio partijsku aktivnost. Pod teškim uslovima mađarske okupacije okupio je u Bačkoj i Baranji, gotovo ugašene partijske organizacije, organizovao diverzantske grupe i radio na izdavanju ilegalne literature.

Bio je politički komesar Glavnog štaba NOP odreda Vojvodine. Jedan od osnivača Pokrajinskog Narodnooslobodilačkog odbora Vojvodine, pokretač i urednik listova „Istina“ i „Slobodna Vojvodina“. Organizovao je i savetovanje Oblasnog komiteta KPJ za Bačku, održanog u Turiji, maja 1942. godine.

Mađarska policija je 19. novembra 1942. godine otkrila bazu Pokrajinskog komiteta KPJ za Vojvodinu u Novom Sadu, u kojoj su se nalazili Branko Bajić i Toza Marković. Oni su tada pružili oružani otpor policiji. Posle kraće borbe, Branko je poginuo, a Toza je bio teško ranjen i uhvaćen. U policiji je mučen, ali ništa nije odao, zbog čega je osuđen na smrt. Obešen je 9. februara 1943. godine u kasarni u Futoškoj ulici u Novom Sadu. Sahranjen je na Almaškom groblju u Novom Sadu.

Ukazom Predsedništva Antifašističkog veća narodnog oslobođenja Jugoslavije (AVNOJ), 5. decembra 1944. godine, među prvim borcima Narodnooslobodilačke vojske, proglašen je za narodnog heroja Jugoslavije.^[1]

Foto-galerija uredi

Kuća u kojoj je štampan prvi broj Slobodne Vojvodine
Kuća u kojoj je zarobljen Svetozar Marković Toza
Spomen ploča na bivšoj kasarni u Novom Sadu u čijem je dvorištu obešen Svetozar Marković Toza
Grob Svetozara Markovića Toze i Ćire Šovljanskog na Almaškom groblju
Orden narodnog heroja