Svetozar Popović-Milić
Svetozar Sveta Popović—Milić (Gornji Milanovac, 8. oktobar 1901 — Jelova gora, kod Užica, 6. maj 1944) bio je učesnik Španskog građanskog rata i Narodnooslobodilačke borbe i narodni heroj Jugoslavije.
| svetozar popović-milić | |||
|---|---|---|---|
 Svetozar Popović-Milić | |||
| Lični podaci | |||
| Datum rođenja | 8. oktobar 1901. | ||
| Mesto rođenja | Gornji Milanovac, Kraljevina Srbija | ||
| Datum smrti | 6. maj 1944. (42 god.) | ||
| Mesto smrti | Jelova gora, kod Užica, Srbija | ||
| Profesija | novinar | ||
| Delovanje | |||
| Član KPJ od | 1925. | ||
| Učešće u ratovima | Španski građanski rat Narodnooslobodilačka borba | ||
| Služba | Internacionalne brigade NOV i PO Jugoslavije | ||
| Heroj | |||
| Narodni heroj od | 9. oktobar 1953. | ||
| Odlikovanja |
| ||
Biografija uredi
Rođen je 8. oktobra 1901. u Gornjem Milanovcu. Poticao je iz učiteljske porodice. Njegovi roditelji Jovo i Mileva bili su pravi narodni učitelji, posvećeni svome poslu, ali i porodici. Na Svetozarovo vaspitanje, posebno je uticala njegova majka Mileva Mila, koju je neizmerno voleo, i u znak pažnje prema njoj, svom prezimenu je dodao i Milić.[1]
Osnovnu školu i nižu gimnaziju je završio u Gornjem Milanovcu, a potom se 1915. godine sa roditeljima preselio u Beograd, gde je njegovo dalje školovanje prekinula austrougarska okupacija. Posle završetka Prvog svetskog rata, gimnaziju je završio kroz osamnaestomesečni kurs. Još kao učenik dosta je čitao i zanimao se za literaturu, što mu je probudilo interesovanje i simpatije za nova revolucionarna dešavanja u Evropi.[1]
Poseban uticaj na njega ostavila je Velika oktobarska socijalistička revolucija u Rusiji, 1917. godine, pa je prilikom polaganja maturskog ispita, 1920. godine, na temu „Moj ideal“ na pismenom ispitu iz srpskog jezika pisao o vođi Oktobarske revolucije Vladimiru Lenjinu. To je u školi izazvalo neviđeni skandal, kod profesora, a naročito direktora škole. Od strane profesora je bio obeležen kao „crveni“, što ga je još više opredelilo za omladinski revolucionarni pokret.[1]
Nakon mature, otišao je u Prag, gde je po želji roditelja upisao mašinsku tehniku, ali je iz ličnog interesovanja za novinarstvo, odlazio na Filozofski fakultet i slušao predavanja iz žurnalistike. Nakon završenih studija, 1925. vratio se u Beograd i posvetio se novinarstvu. Iste godine primljen je u članstvo Komunističke partije Jugoslavije (KPJ).[1]
Kao novinar, ali i politički radnik, učestvovao je u mnogim akcijama, koje je pokretala KPJ. Bio je jedan od osnivača lista Živa revija, koji je izlazio na Beogradskom univerzitetu i tehnički urednik humorističko-satiričnog lista Ošišani jež, od njegovog osnivanja, 1935. godine. Takođe je učestvovao u organizovanju i pokretanju lista Nedeljne informativne novine (NIN), čiji je bio glavni urednik. Zajedno sa njim, u Redakciji ovog lista su bili i istaknuti revolucionari Veselin Masleša, Vojislav Vučković, Jovan Popović, Ognjen Prica i dr. Na žalost, ovaj list je bio zabranjen posle svega 26 izdatih brojeva, septembra 1935. godine.[1]
Zbog svog revolucionarnog rada, kao jedan od rukovodilaca beogradske partijske organizacije i učestvovanja u mnogim akcijama i demonstracija, bio je više puta hapšen i proganjan od polcije. Prvi put je bio uhapšen 1926. godine, kada je bio zatvoren u poznatom zatvoru „Glavnjača“. Kada je 1936. izbio građanski rat u Španiji, na poziv KPJ, sa drugim antifašistima oktobra 1937. pošao je u Španiju, gde se borio protiv fašizma. Pošto je za vreme služenja vojnog roka, završio Školu rezervnih oficira i potom bio rezervni atiljerijski oficir, u Španiji je bio postavljen za komandanta artiljerije u jednoj Internacionalnoj brigadi. U toku rata je bio nekoliko puta ranjavan, a jednom teško.[1]
Nakon završetka građanskog rata u Španiji, 1939. zajedno sa drugim borcima Internacionalnih brigada prebacio se u Francusku, gde se nalazi u koncentracionim logorima, najpre u Girsu, a potom u Argeles sur mire. Pošto je i u logoru vršio revolucionarnu aktivnost, bio je premešten u kažnjeničko odeljenje. Iz logora je uspeo da pobegne, tek krajem 1942. godine, uz pomoć jednog člana Komunističke partije Francuske, koji mu je pozajmio odelo molera i izveo ga iz logora. Uz pomoć francuskih komunista, uspeo je da se u jednoj lokomotivi prebaci od Pariza do Beča. Odakle je došao u Zemun, pa se 9. februara 1943. prebacio u okupirani Beograd, gde se povezao sa partijskom organizacijom. Iz Beograda je otišao u Bosnu, gde se tada nalazio Vrhovni štab NOV i POJ, a odatle je bio upućen u Prvi šumadijski partizanski odred „Milan Blagojević“.[1]
Kada je 5. oktobra 1943. godine, na Rudniku, formirana Prva šumadijska brigada, Svetozar je bio postavljen za političkog komesara brigade. Učestvovao je u mnogim borbama ove brigade, a kasnije je prešao u Glavni štab NOV i PO Srbije, gde je bio postavljen za načelnika. Poginuo je 6. maja 1944. godine, od avionske bombe, bačene iz bugarskog aviona, na Đakovom kamenu, na Jelovoj gori, u blizini Užica.[1]
Prvobitno je bio sahranjen u blizini mesta pogibije, a 1954. njegovi posmrtni ostaci su preneti i sahranjeni na partizanskom groblju na Brdu mira u Gornjem Milanovcu. [2]
Ukazom Predsedništva AVNOJ-a posthumno je 6. jula 1945. odlikovan Ordenom zasluga za narod prvog reda.[3] Ukazom predsednika Federativne Narodne Republike Jugoslavije Josipa Broza Tita 9. oktobra 1953. proglašen je za narodnog heroja.[1]
Reference uredi
- ^ a b v g d đ e ž z Narodni heroji 2 1982.
- ^ Popović 1981.
- ^ „Službeni list DFJ 90/45” (PDF). slvesnik.com.mk. 20. 11. 1945. str. 974.
Literatura uredi
- Zbornik narodnih heroja Jugoslavije. Beograd: Omladina. 1957. COBISS.SR 50964999
- Popović, Razumenka Zuma (1981). Spomenici Narodnooslobodilačke borbe i revolucije SR Srbije 1941—1945. Beograd: Narodna armija. COBISS.SR 49469447
- Narodni heroji Jugoslavije tom II. Beograd: Narodna knjiga. 1982. COBISS.SR 48703239
