Svetolik Pašćan
Svetolik Pašćan- Kojanov (Petrovaradin, 8. mart 1892 — Beograd, 16. jun 1971[1]) bio je srpski muzičar, kompozitor, profesor i istraživač.
| Svetolik Pašćan | |
|---|---|
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 8. mart 1892. |
| Mesto rođenja | Petrovaradin, Austrougarska |
| Datum smrti | 16. jun 1971. (79 god.) |
| Mesto smrti | Beograd, Jugoslavija |
Biografija uredi
Rođen je u porodici koja je sa materine strane imala nekoliko kulturnih radnika. Deda, Georgije Stefanović – Kojanov, književnik, bio je jedan od osnivača Matice srpske, njegov brat Marko se bavio ikonografijom, dok mu se kći Sofija Stefanović –Lučić, baš kao i sin Vladan, bave pesništvom. 1898. godine, Pašćanova porodica se preseljava u Zagreb. U tom gradu je Svetolik dobio opšte školsko obrazovanje, a tokom šest i po godina pohađa i Konzervatorij. Violinu uči kod čuvenog Vaclava Humla[1], kompozicione predmete kod Cirila Juneka[2][mrtva veza] i FranjeDugana[3][mrtva veza], a dirigovanje kod Lotke. 1909. osniva i diriguje Horom srpske omladine "Privrednik", a od 1910. do 1914. i Horom srpskog srednjoškolskog muzičkog udruženja u Zagrebu. 1910. Pašćan je već tesno povezan sa nacionalnim omladinskim pokretom (Jukić, Cesarec i dr.) i izdaje "Biblioteku narodnog rada" , koja je bila revolucionarno-propagandnog karaktera. Ova delatnost mu donosi hapšenje i osuđivanje na dve godine robije u Lepoglavi. Ali i dve godine rada sa horom robijaša – 56 krasnih glasova. Po izlasku ga čeka internacija u raznim mestima Mađarske.
U Novom Sadu se nastanjuje na Ribljoj pijaci, kod Julke, supruge tada već pokojnog Ise Bajića. Tokom svog boravka u Novom Sadu, Pašćan sređuje Bajićevu zaostavštinu, a 1917. se ponovo vraća u Zagreb, gde ne želeći da moli bečki dvor da mu vrati oduzeta građanska prava (bez kojih nije mogao dobiti odgovarajuće zaposlenje), otvara atelje za gradnju gudačkih instrumenata, a posebnu pažnju posvećuje problemu violine.
Dirigentski rad uredi
Više od 40 godina rada na ovom području dalo je kao rezultat delo "Istorijski razvoj gudačkih instrumenata" u izdanju SANU, te dragocena otkrića u vezi sa konstrukcijom violina i sastavom laka koji su upotrebljavali stari italijanski graditelji violina. Za vreme ovog boravka u Zagrebu do 1922. godine, diriguje horovima :
- Srpskog pevačkog društva,
- Akademskog društva „Balkan“,
- „Jednakost“,
- „Sloga“,
- Horom željezničara,
- horom „Mokranjac“,
- „Zmaj“,
- „Sokolskim horom“,
- a radi i kao drugi dirigent u "Lisinskom".
Preseljava se opet u Novi Sad, gde postaje dirigent „Muzičkog Društva“ do 1936. .
Za ime Svetolika Pašćana je vezan postanak :
- ŽMD (ženskog muzičkog društva - koje vodi od 1922. do rata, i koje je postalo prvak Južnoslovenskog Pevačkog Saveza)
- muškog hora „Davor“ 1927. - 1930.
- Akademski muški hor (osnovan 1933. a 1937. odneo prvu nagradu na internacionalnom takmičenju horova u Budimpešti, te prvu nagradu na takmičenju pevačke župe „Bajić"),
- učestvuje u osnivanju Novosadske filharmonije i
- Novosadskog gudačkog kvarteta u periodu do 1940. godine, kada je bio premešten za muzičkog referenta u Ministarstvo prosvete u Beograd.
Pašćan je bio :
Opus uredi
- Muzičke kompozicije do 1941. godine
- Tamna noć
- Otkud tebi bela bulo
- Čik curo poljubime
- Jadri brode
- Čolovik sije žito
- Malo ja, malo ti
- Svadile se babe i devojke
- Cigansko kolo
- Za orkestar
- Svečani marš 1936.
- Simfoniski marš 1940.
- Za hor i orkestar
- Iže heruvimi
- Svjat - za dva mešovita hora i orkestar
- Za veliki orkestar
- Skerco
- Muzikološka dela
- Istorijsi razvoj gudačkih instrumenata - SANU 1956.
- Horsko dirigovanje I knjiga
- Škola horskog pevanja
Odlikovanja uredi
- Orden Svetog Save IV stepena
- Orden Jugoslovenske krune IV stepena
- Orden Svetog Save V stepena
- Orden belog lava V stepena
Reference uredi
- ^ RTS: Vremeplov za 8. mart, Pristupljeno 24. 4. 2013.
Literatura uredi
- Vlastimir Peričić, Muzički stvaraoci u Srbiji, Beograd, Prosveta, 1969, 371