Svrljiška klisura
Svrljiška klisura ili Nišavska klisura[1], kanjon Svrljiškog Timoka dug 15 kilometara, jedna je od najslikovitijih klisura Srbije. Nalazi se između Svrljiga i Knjaževca, oivičena Svrljiškim planinama i Tresibabom. Tok reke pod klisurom delimično prati pruga Svrljig–Knjaževac, izgrađena dvadesetih godina prošlog veka.
| Svrljiška klisura | |
|---|---|
  | |
| Lokacija |  Srbija |
| Geografija | |
| Planinska oblast | Karpatsko—balkanska |
| Koordinate | 43° 30′ 34″ S; 22° 09′ 27″ I / 43.509347° S; 22.157612° I |
| Oblasti Regije | Nišavska oblast Istočna Srbija |
| Vodotok | Timok |
Opis
urediSvrljiška klisura je pored Sićevačke još jedna klisura nadomak Niša, ali manje poznata. Glavni je ponos opštine Svrljig koja vodi poreklo još iz Rimskog doba.[2] Sam Timok, pre nego što uđe u Svrljig, a potom u klisuru, prelazi dug i zanimljiv put od izvora pod Babinom glavom, gde ga sačinjavaju Paješka i Kozjanska reka, pa sve do sela Periš gde ponire u dužini od 400-600 metara. Time Svrljiški Timok ulazi u najdužu ponornicu Srbije. "Pandiralo" kod Periša je stena gde Timok nestaje, da bi se opet se pojavio iz male pećine stvarajući prostran vir koji meštani nazivaju Vrelo, a potom se pruža plodnom svrljiškom kotlinom, najprostranijom u Karpatsko-balkanskom luku, sve do Niševca. U klisuri, reku prelazi i oko 30 mostova a takođe i 32 tunela kroz koje prolazi pruga. U klisuri, od Niševca, reka produbljuje strme strane stena prepune pećina iznad kojih se izdižu ostaci antičkog grada Svrljiga, a ispod kojeg se nalazi kupalište Banjica, nekada omiljeno izletište Rimljana i Turaka.[2] Vrlo strme, u pojedinim delovima i do 450 metara visoke stene ponegde se nadvijaju i nad samom rekom koja u klisuri poprima zelenkastu boju, a pored reke su brojni pecaroši i berači rtanjskog čaja za koji meštani kažu da je ovde bolji nego na samom Rtnju.
Flora i fauna
urediŽivi svet ovog područja malo je poznat. Prva istraživanja flore sproveo je dr. Josif Pančić 1874. i 1884. godine. Na području klisure Svrljiškog Timoka raste približno 700 vrsta vaskularnih biljaka, od kojih su mnoge prirodne retkosti i endemi.[3] U rasporedu biljnog pokrivača oseća se dominacija submediteranskog tipa vegetacije, i postoji značajan potencijal za sakupljanje lekovitog bilja.
Širom i užom okolinom klisure dominira šuma, i to sladuna i cera sa grabićem, dok je krečnjačkoj podlozi istaknutija šuma cera (Quercus cerris). Na strminama rastu niske grabićeve šikare sa fragmentima reliktnih sastojina maklena (Acer monspessulanum), divlje leske (Corylus colurna) i jorgovana (Syringa vulgaris).
Erodirane i suve padine klisure obrasle su kserofilnim tipovima zeljaste vegetacije pašnjaka, livada i kamenjara, koje karakterišu stepsko-mediteranski elementi (npr. bademić, gorocvet i planinska sasa). Vegetaciju stena i sipara klisure čini flora hazmofitskog karaktera, prilageđena zasenjenim staništima pukotina, potkapina i polupećina krečnjačkih stena.
Od životinja zastupljene su šumski puh, divlja mačka i potencijalno ris.
Turizam
urediTuristički potencijali i netaknuta priroda klisure nisu iskorišćeni, jer je ova destinacija slabo poznata. Iako postoji stara pruga, ona nije u funkciji jer nije održavana. Tako da turistima predstoji da 15 kilometara živopisne klisure prepešače. Ponekad se, obično sa strancima, organizuje tura kroz klisuru muzejsko-turističkim vozom „Romantika“, ali i pored toga što se strani turisti sve više interesuju za ovakva putovanja, u samu rekonstrukciju pruge Železnica ništa ne ulaže. Klisura je najlepša u predelu od sela Niševca do Palilule,[2] gde šetači mogu da vide izuzetne predele stena gusto obrasle listopadnim drvećem. U klisuri se nalazi antička banja, Svrljiška banja kako su je prozvali meštani, omiljena zasad samo među žiteljima okolnih mesta, iako nudi neverovatno okruženje za rashlađivanje. Nekada su jedinstvenu prirodnu lepotu ovog mesta koristili najimućniji ljudi u zemlji, pa su u tom kraju postojale najraskošnije vikendice. Ceo taj potez se naziva Banjica i mnogi smatraju da je upravo taj deo najlepši, zapravo Banjica je srce Svrljiške klisure, jer ni vekovi nisu okrnjili njenu originalnu lepotu.
Vidi još
urediReference
uredi- ^ Niševačka klisura - Putoljub, blog o putovanju
- ^ a b v 5 najlepših klisura u Srbiji - National geographic Srbija
- ^ Stefan Bogosavljević, Bojan Zlatković, Vladimir Ranđelović (2007): Flora klisure Svrljiškog Timoka. 9th Symposium on Flora of Southeastern Serbia and Neighbouring Regions, Niš (Serbia), September 01-03, 2007. Proceeding, 41-54
Spoljašnje veze
uredi- Svrljiško ždrelo – živopisna klisura koju prati pruga Južne vesti, autor teksta Aleksandar Kostić
- Klisure Srbije Gost.rs