Википедија

Sečuj

Sečuj[1] (mađ. Dunaszekcső, nem. Seetsche) je selo u Mađarskoj, u južnom delu države. Selo upravo pripada Mohačkom srezu Baranjske županije, sa sedištem u Pečuju.

Sečuj
mađ. Dunaszekcső
Srpska pravoslavna crkva u Sečuju
Grb
Grb
Administrativni podaci
Država Mađarska
RegionJužna prekodunavska regija
ŽupanijaBaranja
Stanovništvo
Stanovništvo‍
 — 1.968
 — gustina53,55 st./km2
Geografske karakteristike
Koordinate46° 04′ 54″ S; 18° 45′ 31″ I / 46.0817° S; 18.758681° I / 46.0817; 18.758681
Vremenska zonaUTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Površina36,75 km2
Sečuj na karti Mađarske
Sečuj
Sečuj
Sečuj na karti Mađarske
Poštanski broj7712
Pozivni broj69
Veb-sajt
www.dunaszekcso.hu

Sečuj je do Prvog svetskog rata imao značajnu srpsku zajednicu, a kao spomen minulih vremena u središtu naselja očuvana je Srpska pravoslavna crkva. Ovde je takođe, nekoliko godina u 18. veku (1722-33.), bila i srpska eparhija.

Prirodne odlike uredi

Naselje Sečuj nalazi u južnom delu Mađarske. Najbliži veći grad je Mohač.

Istorijski gledano, selo pripada mađarskom delu Baranje. Područje oko naselja je ravničarsko (Panonska nizija), približne nadmorske visine oko 100 m. Zapadno od naselja se izdiže Viljansko gorje, dok istočno od naselja protiče Dunav. Naselje je položeno u terasi iznad reke.

Stanovništvo uredi

Pedantni paroh Dimitrije Janković, je za samo godinu dana administriranja, napisao malu studiju o sečujskoj srpskoj parohiji i njenom stanovništvu. Pokazao je kako se godinama menjao-opadao procenat pravoslavnih Srba, u odnosu na nepravoslavnu zajednicu. Za poslednje 94 godine nestalo je 82 Srba.[2]

1738. godine - 1500 stanovnika - 860 Srba ili 58%

1760. godine - 2050 stanovnika - 800 Srba ili 39%

1780. godine - 2374 stanovnika - 700 Srba ili 29%

1796. godine - 705 Srba

1810. godine - 2800 stanovnika - 725 Srba ili 26%

1830. godine - 3700 stanovnika - 682 Srba ili 18%

1847. godine - 651 Srbin[3]

1860. godine - 4550 stanovnika - 660 Srba ili 14%

1867. godine - 648 Srba[4]

1890. godine - 5400 stanovnika - 623 (603?) Srba ili 11%

1895. godine - 5600 stanovnika - 612 Srba ili 10%

Prema podacima iz 2013. godine Sečuj je imao 1.968 stanovnika. Poslednjih godina broj stanovnika stagnira[5].

Pretežno stanovništvo u naselju čine Mađari rimokatoličke veroispovesti, a manjina su Nemci (oko 5%).

Popis 1910. uredi

Sečuj[6]
jezik vera

ukupno: 5.881

  Mađarski 3.694 (62,81%)
  Nemački 1.543 (26,23%)
  Srpski 595 (10,11%)
  Hrvatski 8 (0,13%)
  Slovački 4 (0,06%)
  ostali 37 (0,62%)
<div style="border:solid transparent;position:absolute;width:100px;line-height:0;

ukupno: 5.881

  Rimokatol. 5.170 (87,91%)
  Pravoslavci 593 (10,08%)
  Jevreji 84 (1,42%)
  Kalvinisti 32 (0,54%)
  Grkokatolici 2 (0,03%)
  - (-%)

Napomena: U rubrici ostalih jezika najveći broj osoba iskazao je romski jezik.

Istorija uredi

 
Pogled na deo Sečuja

Srbi su u Sečuju prisutni još od srednjeg veka, ali je njihov broj posebno narastao posle Velike seobe. U prvoj polovini 18. veka oni su činili celokupno stanovništvo sela.

Posebno vredan podatak je to da je ovde pet godina boravio Patrijarh srpski Arsenije Čarnojević posle zbega iz Srbije. Dok je tu boravio imao je nameru sagraditi srpski manastir i otvoriti višu školu na srpskom jeziku.

Sa dolaskom Habzburške vlasti ovde su naseljeni i Nemci (18. vek). Potom su se u naselje stali doseljavati i Mađari. Pred Prvi svetski rat bilo je oko 800 Srba, koji su činili oko 20% mesnog stanovništva.

Godine 1905. u Dunasečuju su funkcionisali pošta i telegraf.

Posle Prvog svetskog rata i podele Baranje na dva dela — danas mađarski (severni, veći) i jugoslovenski (južni, manji), Sečuj se u okvirima Kraljevine Mađarske. U sledećim godinama ogromna većina Srba se iselila u srpske delove novoosnovane Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca[7], tako da je već 1930. godine u naselju bilo svega 45 Srba ili manje od 1% mesnog stanovništva. 1970. godine bilo ih je svega 13.

Posle Drugog svetskog rata i značajan broj mesnih Nemaca se iselio u maticu.

Srbi u Sečuju uredi

Sečuj je za pravoslavne Srbe istorijski važno i slavno mesto. Tu se pored njega odvijala prva Mohačka bitka 1526. godine, ali i tu je od 1698. godine bila patrijaršijska stolica, na kojoj je desetak leta sedeo patrijarh Arsenije Čarnojević. Pošto patrijarh nije imao utvrđeno mesto stanovanja, on se bavio tokom godine u više mesta, među kojima i u Sečuju, da bi se 1708. godine skrasio u manastiru Krušedolu, a zatim u Karlovcima 1713. godine.[8] Srbi su se prvi tu doselili u prvoj polovini 16. veka, sklanjajući se pred Turcima. Godine 1521. bili su to Srbi naseljenici u Bačkoj i Sremu, koji su prešli u Baranju. A to naseljavanje je moglo biti i nešto ranije oko 1508. godine, pod srpskim despotom Stevanom Štiljanovićem. Glavnina Srba se naselila u Sečuj ipak u vreme Velike seobe Srba, pod patrijarhom Čarnojevićem. U grad Sečuj je poslednje decenije 17. veka ušlo oko 900-1000 Srba. Došli su ovi u to prilično napušteno mesto, pod Turcima zvano "Karaula", odakle su ovi bili proterani. Naseljenike su dočekali malobrojni Srbi i Hrvati, koji su preživeli ratna stradanja i pustošenja. Zemlju oko Sečuja je austrijski car 1660. godine poklonio vernom plemiću Petru Jagošiću, zbog njegovih zasluga.[2]

Zbog lepog predela sa zdravom klimom, patrijarh je izmolio austrijskog cara da mu daruje grad Sečuj sa zamkom. Kada je patrijarh molio cara da mu ustupi Sečuj, obrazlagao je svoj zahtev time da će tu podići pravoslavni manastir i uz njega gimnaziju. Car Leopold I u svojoj povelji od 27. juna 1697. godine poklanja patrijarhu srpskom Arseniju Čarnojeviću i njegovim naslednicima u arhiepiskopatu zbog vernosti i zasluga, samo zamak "Sečuj" (Sekču) sa istoimenom varošicom u Baranji.[9] Međutim 1703. godine je nagovešteno a 1706. godine i uzeta je Sekča, i za drugo dobro bila zamenjena. Patrijarh je tada postao "vlastelin" i nad mestima: Dalj, Belo brdo, Borovo i Cerić. Patrijarh je zatim sebi ozidao u gradu Sečuju , dvor ili rezidenciju.

Prvi podaci o sečujskom pravoslavnom hramu posvećenom Sv. Nikoli su iz 1721. godine. Ta crkva je bila impozantna, i za razliku od sadašnje bila široka i prostrana - možda duplo veća. Ona je po mišljenju hroničara bila široka, onoliko koliko je sadašnja duga. U porti crkvenoj se nalazila nadgrobna ploča iz 1734. godine, za koju se govorilo da je "nad tom grobnicom bila stara crkva". Stari ikonostas je prenet iz stare u novu, i bio je problem uklopiti ga zbog smanjenih dimenzija novog. Sečuj je oktobra 1736. godine zadesila velika nesreća, u požaru je stradao grad, i u njemu obe bogomolje - pravoslavna i katolička crkva. Tada je u vladičanskom dvoru "sedeo" egzarh Simeon, umesto episkopa, o kojem se malo zna. Bio je to Egzarh beogradski Simeon Milosavljević, koji se pominje u testamentu poslednjeg vladike sečujskog Maksima Gavrilovića, a koji je inače pre 1722. godine bio Beogradski episkop.

U Sečuju je održan juna 1700. godine prvi crkveno-narodni sabor, na kojem je patrijarh Čarnojević, zavladičio Danila Petrovića Njegoša. Njegoš je dobio sinđeliju, kao novi crnogorski vladika. Njegovo vreme je nastupilo 1697. godine, nakon smrti dotadašnjeg vladike crnogorskog Save Očinića.

U Baranji su krajem 17. veka bile dve pravoslavne vladike: jedan u Sečuju, a drugi u Petocrkvi ili Pečuju. Patrijarh se nije dugo zadržao u Sečuju, jer je prešao u Sentandreju početkom 18. veka. Od tada je ustanovljena episkopska stolica u Sečuju. Vladika se uselio u patrijarhov bivši dvor, a izdržavao se pre svega od arende na zemlju, vingrade i livade. Prvi sečujski episkop koji je tu i stolovao bio je vladika Nikanor Melentijević od 1713. godine. On je sa delom naroda pred "mađarskim rebelijama" prebegao iz Sečuja u Osijek, gde se pominje 1717. godine. Kasnije ga nalazimo u manastiru Krušedolu 1726. godine, i nije poznato zašto je prestao biti vladika sečujski. Publikovan je 1905. godine u crkvenom listu, interesantan dokument od imovini pokojnog Maksima Gavrilovića - poslednjeg episkopa sečujsko-osečkog 1721-1732. godine. Tokom ostavinske rasprave pri sudu u Osijeku septembra 1732. godine, utvrđeno je da ostavina vladikina iznosi 6630 f. a dugovi sa pogrebnim troškovima narasli su na 5062 f. 6 krajcara. Dug je tekst - spisak onoga "što je i kome" vladika podelio tzv. "Naznamenovanije", od vrednog ostatka od 1000 dukata i 120 f. Vladikin služitelji su bili pri rezidenciji Sečuju: pop Stefan, monah stari Makarije i đakoni Roman i Arsenije. Vladika se bavio i u Osijeku i u Sečuju. U varoši Sečuju su ostala vladičina tri velika drvena sanduka puna raznih, što ličnih što sakralnih stvari. Bilo je stvari pokretnih i u rezidenciji, a o svemu tome je vodio brigu pomenuti đakon Arsenije "Grabovčanin". Sečujski episkopat je ukinuo austrijski car Karlo VI 1733. godine, a pripadajuće parohije su priključene Budimskoj eparhiji, za vreme budimskog vladike Vasilija Dimitrijevića. Ali sve do 1847. godine u naslovu vladike budimskog bio je i pridev "sečujski". Episkop je i dalje živeo u Sečuju, ali sada je to "budimski". Do 1736. godine pravoslavci su živeli u neprijateljstvu, prvo sa "kurucima" a posle sa agresivnim katolicima u Sečuju. Popisano je 1738. godine u gradu Sečuju 1500 stanovnika, od kojih je bilo 860 Srba. Od 1760. godine međutim masovno se u Sečuj doseljavaju katolici Nemci, koji ubrzo preuzimaju prevlast od Srba.

O starijim stanovnicima Srbima i njihovom životu u Sečuju malo je ostalo traga. Sečujac, Vasa Kulašinović je 1728. godine tražio deo nasledstva svoje pokojne tetke Kosane Zemize, jer je kod nje služio i u "kuručko vreme" čuvao joj imetak.[10] Amvrozije Janković ikonopisac rođen je oko 1731. godine u Sečuju.[11] Varoš Sečuj je 1731. godine imao 70 srpskih pravoslavnih domova.[12] Godine 1735. u Sečuju se o Uskršnjem postu ispovedilo 279 parohijana. Mesni paroh 1735. godine bio je pop Nikolaj. Pominju se u spisku porodice: Rajić, Heraković, Bajčetin, Čepinac, Čatarčov, Čantalić, Mihatov, Radilov, Radanović, Mali, Miškov, Sekulić, Miladinović, Petrov, Uglešić, Pečujac, Kovačev, Maksimov, Mijin, Milovanov, Čolo, Stanišin, Sulošac, Čvorak, Tuponarov i još 32 druge.[13] Pominje se 1744. godine poslanik na Crkveno-narodnom saboru Miško Kapamadžija.

Prvobitna srpska crkva od pletera pokrivena šindrom podignuta je neposredno posle seobe. Bila je posvećena prazniku Letnji Sv. Nikola ili Prenosu njegovih moštiju.[14] Posle požara, krenuli su Srbi pravoslavci da grade novu, sadašnju crkvu i rezidenciju. Mada je po predanju rezidenciju gradio patrijarh, to je malo verovatno. Crkva i rezidencija - koju čine u stvari tri zgrade podignuti su od cigle između 1740-1750. godine. Po drugom izvoru crkva je građena 1741. godine.[15] U jednoj je bila rezidencija episkopa, u drugoj su živeli "pridvorni", dok je treća bila u stvari staja. Tu je uz vladiku a i posle živeo "Ekonom dvorski", koji je vodio brigu o imanju vladičanskom. Poslednji ekonom je tu bio do 1808. godine jeromonah Anatolije, kojeg je postavio episkop Dinizije Popović. Ovaj je jedno jutro tragično stradao u kuhinji, kada je na njega pao stari veliki dimnjak. U "rezidenciju" je 1784. godine na praznik Sv. Pantelejmona udario grom i zapalio ga, ali srećom velika kiša je ugasila požar. Od tada se po predlogu vladike Kirilovića, taj dan - Sv. "Pantelija" slavi kao zavetni dan u Sečuju. Prvi pop koji je u "rezidenciji" kao parohijskom domu stanovao je bio pop Pavle između 1770-1776. godine. Za vreme mađarske bune u "rezidenciji" su stanovali mađarski žandarmi, okupiravši ga prethodno. Sečujci su za vreme vladike Budimskog Dimitrijevića između 1736-1741. godine počeli gradnju crkve, i to mnogo manje od one koju su imali. Da li je to bilo zbog nemaštine ne zna se, ali kao da su naslutili "crne dane" nestajanja srpskog stanovništva u Sečuju i Baranji uopšte. Gradnja je trajala u vreme mlade carice Marije Terezije, koja je forsirala rimokatolike. Pre nego što su Srbi krenuli sa zidanje crkve na mestu stare 1740. godine, već su katolici počeli rad na svojoj od 1738. godine. Problem je bio što su katolici podigli svoju na udaljenosti od pravoslavne na 40 koraka. Katolički paroh Nikolaus je iskoristio priliku da napadne Srbe, kao pravoslavce "šizmatike", jer su gradnjom svoje crkve ugrožavali onu katoličku. Iako je katolički biskup ignorisao žalbu Nikolausovu, ovaj nije mirovao već je rečima napao zidare srpske crkve na gradilištu. Izrodila se svađa, tokom koje su se čak potukli pater Nikolaus i srpski Egzarh Simeon. Katolički pop je morao da napusti svoj dvor - bio je premešten. Nova srpska crkva je "tronosana" i posvećena prazniku Letnjem Sv. Nikoli, a osveštao ju je episkop Vasilije. Vladika budimski je u Sečuju boravio i poznato je da je više starih vrednih knjiga mesnoj crkvi darovao. Zbog njegovog stolovanja u Sečuju (valjda se još nije izgradio vladičanski dvor u Budimu?) oltar je bio prilagođen za arhijerejske službe; bio prostraniji nego što je uobičajeno. Crkva je odlaskom episkopa u Budim ostala bez pokretnog bogatstva, jer je mnogo toga ovaj odneo sa sobom. Poslednji stanovnik a budimski episkop umro je 1748. godine. I početkom 19. veka postoji sečujska episkopska ekonomija. Godine 1808. njome raspolaže kao administrator kaluđer postriženik hilandarski, jeromonah Anatolije Stefanović.

Pravoslavna srpska parohija u Sečuju je osnovana oko 1745. (ili 1753) godine. Za vreme administratora budimskog Sofronija Kirilovića, počele su od 1777. godine da se vode tačno i redovno crkvene matrikule. One neredovne, rukopisne - bez formulara, i to krštenih pisane su od 1755. godine. Vladika Sofronije Kirilović je inače rođen u Sečuju oko 1740. godine. Poznati su svi parosi i njihovi pomoćnici od tada do 1896. godine. Bili su to: Stevan Milin (od 1749), pop Pavel Mihajlović (1770-1776), pa njegov sin pop Teodor Mihajlović (1776-1789). Pop Teodor je posle smrti sahranjen u crkvenoj porti južno od hrama, a na spoljašnjem zidu je spomen-ploča postavljena. Ta ploča i danas postoji ali je znatno oštećena. Sledeći paroh je pop Prokopije Popović (1789-1806), koji je imao kapelana Vasilija Radana (umro 1799). Za vreme paroha Prokopija podignut je pored crkve 1794. godine lep zvonik, u kojem su tri "harmonična" zvona našla svoje mesto. Sin Prokopijev pop Teodor Popović je najduže bio sveštenik u Sečuju, između 1806-1857. godine. Teodorov sin Danilo je bio očev kapelan između 1820-1830. godine.[16] Grigorije Pandurović je bio 1831. godine tutor sečujski. Odlaskom starog pop Teodora u mirovinu, administrira kratko te 1857. godine pop Branko Milić.

Na Mitrovdan 1859. godine dolazi iz Ostrogona pop Jovan Boljarić (na službi 1859-1881). Boljarić je 1825. godine završio srpsku preparandiju sa odličnim uspehom i imao je najbolje preporuke. U mladosti je bio učitelj, a po rukopoloženju bio sveštenik u Kalazu i Ostrogonu. Pisao je dopise za "Srbski narodni list" iz mesta gde je službovao. Njegov značaj je u tome što je 1871. godine "celishodnu" zgradu školsku sagradio. To je bio izuzetan sveštenik, koji je radio sa voljom a po kanonskim pravilima, lepo i tačno, kao malo koji sveštenik. Od njegova četiri sina, tri su postali sveštenici a jedan je bio učitelj u Srbiji. Boljarić je umro u 71 godini aprila 1881. godine, a tada dolazi u grad pop Uroš Marković i ostaje do 1885. godine. Po prelasku pop Uroša u Majiš, na sečujsku parohiju dolazi čak iz Trsta, pop Bogoljub Toponarski, koji se posle skoro šest godina, tamo povratio 1891. godine. Nastupio je period od četiri godine, kada nije bilo stalnog paroha, što je dovelo do nereda i osiromašenja sečujske crkvene opštine. Od nekadašnjeg patrijaršijskog bogatog vlastelinstva došao je Sečuj na najniže grane; postao je parohija šeste najniže platežne klase.

Kupio je 1803. godine jednu dušekorisnu knjigu atraktivnog naslova, prevedenu na srpski jezik, Vasilije Nikolić kupec iz Sečuja.[17] Stručnu knjigu o pčelarenju uzeli su 1810. godine stanovnici Sečuja: Vasilije Nikolić kupac, Danil Popović i Jeremije Dimić sursabov.[18] Dobru knjigu zabavnog karaktera uzeli su u ruke 1829. godine Sečujci: pop Danilo Popović administrator, Vuk Pavlović učitelj, Simeon Dimić opančar i Jovan Pantelić učenik.[19] Postojao je mali prenumerantski punkt u Sečuju 1846. godine. Knjigu sa stranim nazivom nabavili su pretplatom Sečujci: tri zanatlije - Mihail Jovanović, Uroš Rašić i Teodor Nikolić a skupljač pretplate bio je učitelj Nikola Volkašinović.[20] Korisnu i praktičnu knjigu o pčelama kupili su 1860. godine žitelji Sečuja: pop Jovan Boljarić paroh, Uroš Kalajdžić učitelj, Uroš Rašić čizmar, Andrija Tupenarac ekonom i Samuilo Pandurović ekonom.[21] Osnovan je pre 1867. godine u Sečuju pravoslavni Crkveni fond čiji je kapital iznosio 2648 f.

U Sečuju je 1817. godine rođen Dimitrije Orešković, sa tadašnjim prezimenom Orišanac. Mita je bio izuzetan muzički talenat, koji se bavio komponovanjem, sviranjem na tamburi, pevanjem i pesništvom. Inače je bio po zanimanju gostioničar.[22]

Između 1895-1896. godine paroh privremeni je pop Dimitrije Janković, koji je uveo red u poslove crkvene i sastavio izvanredan spis o istoriji sečujske parohije, pod naslovom: "Sečuj nekad i sad". Taj više delni članak je objavljen u nastavcima u zvaničnom crkvenom listu, "Srpskom sionu" u Karlovcima.[23] Vrlo učeni sveštenik Janković, koji se bavio crkvenom istorijom i napisao 1898. godine dragocen "Šematizam Vršačke eparhije", se vratio u Banat, da bude eparhijski beležnik vršački. Njega je nasledio u parohiji kao administrator, pop Jovan Pačiriz. Godine 1899. sveštenik u Sečuju bio je mladi paroh Aleksandar Pleštić. Stara rezidencija je bila vrlo trošna neugledna građevina, od 1897. godine je besplatni njegov parohijski dom. Baron Bežan, iako mađarski veliki rodoljub, ostavio je 1873. godine 1000 f. na dar pravoslavnoj crkvi u Sečuju.[24] Mesnom parohijom "Duna Sečujskom" 1902-1903. godine administrira jeromonah Teofan Radić.

Sečujska opština je još 1745. godine izdvajala godišnje po 12 f. za izdržavanje škole.[25] Pretpostavlja se da je 1812. godine školska zgrada podignuta, za vreme paroha Teodora Popovića, sudeći po trošku za nju u iznosu 24 f. Sečujski učitelj 1820. godine je Prokopije Petković. Kupac Berićeve knjige o životu Isusa Hrista bio je 1831. godine mesni učitelj Maksim Brežovski. Krajem 1865. godine Sečujska srpska pravoslavna opština je počela da osniva Školski fond, od godišnjih dobrovoljnih priloga. Iz tog fonda nameravali su narodnu školu podići i izdržavati kao i učitelja plaćati.[26] Mesni učitelj 1864-1868. godine bio je Uroš Kalajdžić.[27] Za Sečuj se navodi 1867. godine "škola je puna dece jer ih roditelji prilježno šalju u nju". Tu je 1866. godine osnovan masni Školski fond, čiji kapital iznosi 140 f.[28] Paroh Jovan Boljarić je upamćen po pedantnosti i tačnosti, se i na delu posvedočilo 1871. godine, kada je to mesto dobilo novu srpsku školu, građenu po svim propisima. Za fond Sv. Save dao je mesni Školski odbor 1895. godine 10 f. priloga. Godine 1896. u Sečuju je predsednik crkvene opštine bio Mika Bugarić, a predsednik školskog odbora pop Dimitrije Janković. Raspisali su te godine stečaj za upražnjeno učiteljsko mesto, sa ponuđenom godišnjom osnovnom platom od 340 f. Učitelj sečujski je bio od 1897. godine Dušan Radojčić, kao stalni (tu i 1913), predsednik Školskog odbora Mladen Čimrak a školski staratelj Svetozar Ristić. Kada je episkop Lukijan 1899. posetio Sečuj, jedan starac siromašak, bivši zanatlija doseljenik iz Mohača, Dionizije Rašić priložio je javno 50 f. za Školski fond, "da se iz njega kupuju knjige deci".[29] A godine 1901. gostioničar Jovan Zalaj je poklonio o svom svecu Sv. Nikoli 20 kruna crkvi, a 40 kruna "sirotoj školskoj deci da se za Božić obuku". Njemu su se crkveni zvaničnici javno zahvaljivali i decembra 1902. godine zbog drugog priloga. Tada je sa svojom suprugom dao 30 kruna opet školskoj deci za Božić. Godine 1905. srpska narodna škola ima jedno zdanje podignuto 1871. godine. Učitelj je Dušan Radojčić rodom iz Lipove u Baranji, nalazi se devet godina u mestu. Redovnu nastavu pohađa 51 dete, a u nedeljnu školu ide 28 starijih đaka.[30]

Broj Srba se u Sečuju nije povećavao, uglavnom je stagnirao, ali povećavao se broj stanovnika drugih naroda i vera. Naroda je bilo sve manje, a uz to je siromašio zbog uzimanja zajmova i kredita. Prodavana je zemlja, da bi se vratio dug, jer prihodi su bili slabi. Administrator Janković je 1896. godine primetio da je za deset godina oko 1890. godine, broj srpskih poseda u Sečuju smanjen za 1/4. Bilo je u mestu 1885. godine zapisano 648 pravoslavnih duša.[31] Oko 1895. godine sečujski Srbi su bili pretežno ratari, manje je zanatlija. Pravoslavnih domova bilo je tada 129. U crkvu je po pisanju paroha na bogosluženjima bilo i do 25% populacije. Lepo crkveno-opštinsko imanje je bilo u to vreme zapušteno, pa je parohija osiromašila. Kada je episkop budimski Lukijan Bogdanović vršio kanonsku vizitaciju, svratili su ga u Sečuj. Bio je to grad, za koji se 1899. godine kaže: "negda slavna i bogata, a sad mala i siromašna opština, nekadašnje sedište naše slavne patrijaršije".[29]

Po srpskom izvoru iz 1905. godine Dunasečuj je velika opština u kojoj živi 5607 stanovnika u 1167 domova. Srba je mnogo manje; ima 603 Srbina pravoslavna i 145 kuća. Od srpskih javnih zdanja tu su pravoslavna crkva i narodna škola. Crkvena opština je organizovana, skupština redovna, a predsednik Milan Pandurović. Crkva je u dobrom stanju, ali ikonostas je trošan. Crkveni imetak je 6 kj, ima parohijski dom i srpsko pravoslavno groblje. Paroh je pop administrator Petar Vesin rodom iz Paraga, tek je prispeo. Parohija je šeste najniže platežne klase, a parohija nema svešteničku sesiju.[30]

Početkom 21. veka u centru naselja nalazi se srpska pravoslavna crkva posvećena Letnjem Sv. Nikoli. Crkva potiče iz 1750. godine a toranj je prizidan 1795. godine. Hram je obnovljen 1889. i 1895. godine. Ikonostas je oslikao nepoznati slikar 1909. godine. U porti hrama nalazi se nekoliko spomenika iz 18. veka. Tako se tu nalazi ploča episkopa pečujskog-sečujskog Maksima Gavrilovića iz 1731. godine. On je u stvari bio sahranjen u staroj crkvi koji je izgoreo 1736. godine, a kada je napravljena nova bogomolja 1746. godine, odmah pored pa je spomenik ostao spolja u porti. Spomenik na nadgrobnom pločom vladike podigao je krajem 20. veka, paroh mohački a administrator sečujski pop Radovan Stepanov. Sečuj ima srpsko pravoslavno groblje, koje je ograđeno ali pokradeno i oštećeno jer su spomenici pokradeni, a nema ni centralnog krsta. Inače nalazi se severoistočno od grada je jednoj uzvišici pored Dunava. Spomenika ima popisanih 187 i uglavnom su na srpskom i slavenosrpskom jeziku.[32]

Cveta Vuković uredi

Porodica Vuković (od tri člana) je danas jedina srpska porodica u Sečuju. Istoričar Cveta Vuković koja se bavi zavičajnom istorijom[33], staratelj je srpskog pravoslavnog hrama u mestu. Cveta je inače profesor istorije u Srpskoj gimnaziji u Budimpešti. Tradicionalno se u gradu 28. maja održava narodonosnih folkornih ansabala, u organizaciji "Fondacije za Sečuj". Pored pravoslavne crkve, u porti je uređena etnografska postavka u tzv. Srpskoj sobi.[34]

Srpska pravoslavna crkva uredi

U selu i danas stoji srpska pravoslavna crkva, posvećena Svetom Nikoli. Crkva je sagrađena posle 1750. godine. Građevina je u dobrom stanju i u njoj se povremeno vrše bogosluženja.

Zbirka slika uredi

  •  
    Srpska pravoslavna crkva u Sečuju
  •  
    Spomenik Arseniju Čarnojeviću
  •  
    Naseljska svetkovina „Lugio“
  •  
    Osnovna škola

Reference uredi

  1. ^ www.poreklo.rs/2014/04/14/optiranje-iseljavanje-srba-u-madjarskoj-1920-1931
  2. ^ a b "Srpski sion", Karlovci 1897. godine
  3. ^ "Glasnik društva srpske slovesnosti", Beograd 1872. godine
  4. ^ "Glasnik...", navedeno delo
  5. ^ Baranya (Hungary): County, Towns and Villages - population statistics and maps
  6. ^ „Jezički i verski sastav stanovništva Kraljevine Ugarske po naseljima, Popis 1910. godine”. Arhivirano iz originala 13. 01. 2018. g. Pristupljeno 10. 04. 2019. 
  7. ^ Optiranje i iseljavanje Srba u Mađarskoj 1920-1931. » Poreklo
  8. ^ "Srpski sion", Karlovci 1892. godine
  9. ^ "Glasnik društva srpske slovesnosti", Beograd 1875. godine
  10. ^ "Društvo srpske slovesnosti", Beograd 1874. godine
  11. ^ "Kolo", Beograd 1943. godine
  12. ^ "Glasnik Istorijskog društva u Novom Sadu", Novi Sad 1932.
  13. ^ "Srpski sion", Karlovci 1895. godine
  14. ^ "Nin", specijalni dodatak, Dinko Davidov, Beograd 1990. godine
  15. ^ Mata Kosovac: "Srpska pravoslavna mitropolija Karlovačka po podacima iz 1905. godine", Karlovci 1910. godine
  16. ^ "Serbski letopisi", Budim 1826. godine
  17. ^ Georgije Mihajlović: "Sedmoglava aždaja - ili opisanije sedmi grehov smertnih...", Budim 1803. godine
  18. ^ Avram Maksimović: "Novi pčelar", Budim 1810.
  19. ^ "Pripovjedačice na uveselenije i zabavu srbskoga naroda", Budim 1829. godine
  20. ^ Petar Jovanović: "Metastazijev Atila Regul", Novi Sad 1846. godine
  21. ^ Filip Đorđević: "Pčelar", Novi Sad 1860. godine
  22. ^ "Srpske nedeljne novine", Budimpešta 2017.
  23. ^ "Srpski sin", Karlovci 1897. godine
  24. ^ "Glas naroda", Novi Sad 1873. godine
  25. ^ "Prosvetni glasnik", Beograd 1886. godine
  26. ^ "Matica", Novi Sad 1865. godine
  27. ^ "Školski list", Sombor 1868. godine
  28. ^ "Zastava", Pešta 1867. godine
  29. ^ a b "Srpski sion", Karlovci 1899. godine
  30. ^ a b Mata Kosovac, navedeno delo
  31. ^ "Zastava", novi Sad 1885. godine
  32. ^ Srpski institut, internet baza podataka, Budimpešta
  33. ^ www.snnovine.com/viewer/2015/30-31/
  34. ^ www.snnovine.com/viewer/2016/24/

Izvori uredi

Spoljašnje veze uredi

 
Sečuj na Vikimedijinoj ostavi.


Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Сечуј&oldid=27005454”