Сива ветрушка
Siva vetruška (lat. Falco vespertinus) je vrsta ptice iz porodice Sokolova. Ime roda Falco je poreklom od latinskih reči, falcis, falx koje označavaju srp, što ukazuje na oštre i jake kandže. Reč vespertinus potiče od latinske reči vesper koja znači noć, veče.[2]
| Siva vetruška | |
|---|---|
.jpg)
| |
Naučna klasifikacija 
| |
| Domen: | Eukaryota |
| Carstvo: | Animalia |
| Tip: | Chordata |
| Klasa: | Aves |
| Red: | Falconiformes |
| Porodica: | Falconidae |
| Rod: | Falco |
| Vrsta: | F. vespertinus
|
| Binomno ime | |
| Falco vespertinus Linnaeus, 1766
| |
| |
| Rasprostranjenost sive vetruške: u vreme gnežđenja u prolazu van sezone gnežđenja
| |
| Sinonimi | |
|
Falco vespertinus vespertinus Linnaeus, 1766 | |
Opis uredi
.jpg)
Dužina tela sive vetruške se kreće od 23 do 32 centimetra, raspon krila od 65 do 77 centimetara, a težina tela kod mužjaka od 115 do 190 grama, dok je kod ženki između 130 i 197 grama. Kod sive vetruške je zastupljen polni dimorfizam. Adultna ženka ima siva leđa i krila, narandžastu glavu i donje delove tela i belo lice sa crnom prugom oko oka koja se širi ka kljunu. Adultni mužjak je plavo-sive boje, sa izuzetkom nogu i predela ispod repa. [3][4]
Rasprostranjenost i stanište uredi
Gnezdeći areal sive vetruške obuhvata istočnu Evropu, zapadnu, centralnu i severnu Aziju, a glavni deo areala se prostire od Belorusije južno do Mađarske, severnog dela Srbije, Rumunije, Moldavije i dela Bugarske istočno kroz Ukrajinu, deo Rusije, Kazahstana, sve do Kine. Siva vetruška je usko vezana za stepska, šumostepska i slatinska staništa, a takođe nastanjuje i poljoprivredna područja sa očuvanim pašnjacima ili stepskim fragmentima. Areal vrste obuhvata nivo mora, oko 300 m.n.v. na zapadu, pa sve do 1.500 m.n.v. u Aziji[5][6]
Biologija uredi
Siva vetruška se najčešće hrani krupnim insektima, sitnim sisarima i gušterima. Jaja polaže u stara gnezda vrana, i to najčešće u gnezda gačca, a gnezdi se kolonijalno, kao i gačac. U gnezda polaže od 2 do 4 jaja. Prosečan životni vek ove vrste je 13,25 godina u divljini, a 18 godina u zarobljeništvu. Siva vetruška je migratorna vrsta, zimu provodi u subsaharskoj Africi i to uglavnom u regionu pustinje Kalahari. Ornitolozi procenjuju da se na celom Svetu nalazi od 300 000 do 800 000 jedinki sive vetruške, sa opadajućim populacionim trendom.[6][1][5]
Ugroženost uredi
Nestanak mesta za gnežđenje usled smanjenja brojnosti gačca i destrukcije staništa predstavlja jednu od glavnih pretnji za opstanak ove vrste. Upotreba pesticida smanjuje brojnost plena, što za posledicu ima smanjenje brojnosti mnogih vrsta ptica, između ostalog i sive vetruške. Još neki od ugrožavajućih faktora su i intenzifikacija poljoprivrede i stradanje tokom seobe.[6][7]
Siva vetruška u Srbiji uredi
U Srbiji se gnezdi jedino u Vojvodini, gde se populacija procenjuje na od 100 do 150 parova sa trendom naglog pada brojnosti.[5]
Reference uredi
- ^ a b BirdLife International (2018). „Falco vespertinus”. IUCN Red List of Threatened Species. Version 2019.3. International Union for Conservation of Nature. Pristupljeno 27. 1. 2020.
- ^ Jobling, James A (2010). The Helm Dictionary of Scientific Bird Names. London: Christopher Helm. str. 133, 238. ISBN 978-1-4081-2501-4.
- ^ Svensson, Lars (2010). Collins Bird Guide: The Most Complete Guide to the Birds of Britain and Europe (2 izd.). Harper Collins. ISBN 978-0-00-726814-6.
- ^ Red-footed Falcon (Falco vespertinus)
- ^ a b v „Falco vespertinus Linnaeus, 1766 - bioras.petnica.rs”. Arhivirano iz originala 17. 03. 2022. g. Pristupljeno 05. 10. 2019.
- ^ a b v Red-footed Falcon (Falco vespertinus) - datazone.birdlife.org
- ^ Red-footed Falcon (Falco vespertinus) geographic-range - iucnredlist.org
Literatura uredi
- Svensson, Lars (2010). Collins Bird Guide: The Most Complete Guide to the Birds of Britain and Europe (2 izd.). Harper Collins. ISBN 978-0-00-726814-6.
- Jobling, James A. (2010). The Helm Dictionary of Scientific Bird Names. London: Christopher Helm. str. 108, 170. ISBN 978-1-4081-2501-4.
Spoljašnje veze uredi
- (Western) Red-footed Falcon species text in The Atlas of Southern African Birds
- Red-footed falcon photos at Oiseaux.net
- Falco vespertinus na BirdLife.org (jezik: engleski)
- „Falco vespertinus”. Avibase.
- „Siva vetruška”. Internet Bird Collection.
- Siva vetruška foto galerija na VIREO (Drexel University)
- Interaktivna mapa na IUCN Red List maps
- Audio zapis na Xeno-canto.
