Spomenik prirode Dubočka pećina — Gaura Mape

Dubočka pećina — Gaura Mape
Dubočka pećina — Gaura Mape
Opšte informacije
Opština	Kučevo
Država	Srbija
Koordinate	44° 33′ 15″ S; 21° 45′ 59″ I / 44.554106° S; 21.766359° I
Stepen zaštite	II stepen

Dubočka pećina — Gaura Mape je ponor i prirodni spomenik pod zaštitom u Republici Srbiji. Ovo je jedna od najdužih pećina u Srbiji a ujedno jedno od prvih zaštićenih prirodnih dobara, budući da je status zaštite dobila davne 1949. godine Rešenjem Zavoda za zaštitu i naučno proučavanje prirodnih retkosti NR Srbije^[1].

Georgafski položaj uredi

Dubočka pećina se nalazi u istočnoj Srbiji, na teritoriji opštine Kučevo, u ataru sela Duboka. Dubočka pećina je od Kučeva udaljena 20 km, a od Beograda 150 km. Nalazi se na severu Zviške kotline, u podnožju Zviških planina, na suprotnom kraju opštinske teritorije u odnosu na pećine Cremošnja i Ravništarka. U ataru je živopisnog sela Duboka po kome je i dobila ime, u blizini (700 m) lokalnog asfaltnog puta Duboka – Radenka, oko 8 km daleko od državnog puta 33, IB reda Kučevo – Majdanpek – Negotin.^[2]

Osnovne odlike uredi

Površina prostora koji se predlaže za zaštitu iznosi 15 ha 96 a i obuhvata 28 katastarskih parcela na teritoriji KO Duboka (26 parcela) i KO Radenka (2 parcele). Dubočka pećina – Gaura Mare predstavlja periodično hidrološki aktivan, horizontalan, vijugav, prostran i relativno razgranat podzemni oblik karstnog reljefa. Pripada tipu rečnih, tunelskih pećina i teško je prohodna od ponorskog do vrelskog dela.

Dubočka pećina je sa svojih 2.275 m jedna od najdužih pećina u Srbiji. Posebno je impresivan pećinski ulaz širok 25 metara i visok 20 metara. Glavni pećinski kanal u početnom delu je gigantskih razmera (širok do 40 m i visok do 31 m). Prohodan je u dužini od 132 m, dokle dopire i dnevno svetlo. Pećinski nakit se nalazi u udaljenim kanalima, do kojih se može doći samo uz adekvatnu speleološku opremu. Kroz pećinu periodično protiče Ponorska reka. U omanjoj klisuri u podnožju pećine može se videti nekoliko lepih manjih vodopada.

Osnovne morfološke celine Dubočke pećine su Glavni, Glinoviti i Rusaljkin kanal. Glinoviti kanal obuhvata najstariju fazu u razvoju speleosistema Dubočke pećine. U ovom kanalu razlikuju se 4 celine:

Glinoviti kanal do Bunara. Dužina ovog dela kanala je 430 m, od čega na sporedne kanale otpada 100 m. Tavanica i zidovi su obloženi belim kalcitom, stalagmitima i stalaktitima. Pećinski pod je glinovit. Pažnju posebno privlači «Carski presto», bela kalcitna draperija koja na jednom mestu potpuno pregrađuje kanal.

Stalagmitski kanal. Dugačak je 80 m, a sa sporednim kanalom 90 m. Karakterističan je po mnogobrojnim stalagmitma po kome je kanal i dobio ime. Interesantno je da svi stalagmiti imaju istu debljinu (10 cm), od podloge pa do vrha.

Dvorana «Paklena gora». Dugačka je 33 m, široka 11 m i visoka 20 m. Završava se omanjim otvorom prepunim belih kristalnih stubova, stalaktita i stalagmita, koji je zbog svoje lepote nazvan «Carske dveri». Ujedno ovaj otvor predstavlja ulaz u dvoranu «Carska Riznica.

Dvorana «Carska riznica». Ova dvorana je 37 m, široka do 22 m i visoka 10 m. Ovo je najlepši deo Dubočke pećine. Dvorana je krcata raznovrsnim pećinskim nakitom od snežno-belog iskričavog kalcita, sa tavanicom načičkanom sa hiljadama stalaktita.

Rusaljkin kanal je dugačak 380 m, a sa sporednim kanalima 472 m. Predstavlja drugu, mlađu fazu speleosistema Dubočke pećine. Ovaj kanal je vrlo uzan i nizak, a njegova širina iznosi 2-3 m. Na jednom mestu, po sredini kanala nalazi se zid od spojenih belih stalaktita i stalagmita ispred koga je postolje visine 1 m na kojem se nalazi figura, koja liči na lice žene sa smeđom kosom. Figura je nazvana Rusaljka, po ženama – Rusaljkama, koje su deo jednog čudnog, mitskog običaja po kojem je selo Duboka nadaleko poznato.

Ukupna dužina Glavnog kanala je 1.010 metara, Glinovitog kanala 480, a Rusaljkinog kanala 580 metara, što ukupno iznosi 1.870 metara. Sa sporednim kanalima dugačkim 405 metara, ukupna dužina pećinskog sistema Dubočke pećine iznosi 2.275 metara.

Stepen zaštite uredi

Dubočka pećina zaštićena je Rešenjem br. 15 od 15. novembra 1949. godine, Zavoda za zaštitu i naučno proučavanje prirodnih retkosti NR Srbije. U skladu sa članom 35. Zakona o zaštiti prirode i Uredbom o režimima zaštite prirode na čitavom prostoru uspostavljen je režim zaštite II stepena. Kao deo postupka revizije zaštite, Ministarstvo zaštite životne sredine oglasilo je Javni uvid i Javnu raspravu^[3] za nacrt Uredbe o proglašenju i Studiji zaštite Spomenika prirode „Dubočka pećina – Gaura Mare“. Javni uvid trajao je u periodu od 17. decembra 2021. godine do 05. januara 2022. godine. Javna rasprava zakazana je za 10. februar 2022. godine u prostorijama Opštinske uprave Kučevo^[4].