Spomenik prirode Pećinski sistem Jezava
Spomenik prirode Pećinski sistem Jezava je ponor i prirodni spomenik pod zaštitom u Republici Srbiji.
| Pećinski sistem Jezava | |
|---|---|
| Opšte informacije | |
| Opština | Svrljig |
| Država | Srbija |
Georgafski položaj uredi
Istočna Srbija, severoistočni deo planine Kalafata (839 m), koja se izdvaja i kao severozapadni deo Svrljiških planina. Teritorija opštine Svrljig, atar sela Kopajkošara.
Osnovne odlike uredi
Pećinski sistem Jezava[1] je tunelski rečni pećinski sistem prohodan svojim najvećim delom. Značajan je kao tip tunelskog pećinskog sistema razvijenog u više genetskih nivoa i odnosa vertikalne sukcesije i horizontalne divergencije pećinskih kanala. Ovo je posebno izraženo u vrelskom delu sistema sa pet suvih ulaza i jednim stalno potopljenim na sifonu vrela Jezave. U dominantnom fluvio krasu i osamljenom krasu Srbije pećinski sistem Jezava je značajan kao reprezentativni primer ovog tipološkog i genetskog odnosa. Posebno, vrednost pećinskog sistema Jezave se uvećava time što se u njegovoj blizini nalazi veliki pećinski sistem Samar- Veliki Pešter po čemu je to redak primer u krasu Srbije da se dva slična i nezavisna tunelska sistema nalaze u neposrednoj blizini. Novija istraživanja pokazuju da je pećinski sistem Jezave sa značajnim biloškim diverzitetom artropodske faune, kao i fosilne faune pleistocene i halocene starosti. Pećinski sistem Jezave na vrelskom obluku Bugar ima pet suvih pećinskih ulaza, od kojih su tri kod vrela Jezave, dva ulaza su iznad ove morfološke celine i odgovaraju nivoa Zbega i jedan ponorski (šesti) ulaz je na prečazi slepe doline ponornice Jezave sa zapadne strane krečnjačkog bloka u koji je usečen pećinski sistem. Ulazi na obluku Bigar udaljeni su od sela Kopajkošare 200-250 m, dok je ponorski ulaz na prečazi Slepe doline jezave od ovog vrelskog obluka preko severne padine uzvišenja Ravnište (609 m) i viseće suve doline udaljen oko 400 m.
Sistem zaštite uredi
Pećinski sistem Jezava zaštitu uspostavljen je u skladu sa važećim odredbama režim zaštite III stepena[2]. Upravljač dobrom je JP "Srbija šume", Novi Beograd.