Spomenik hajduk Veljku Petroviću
Spomenik hajduk Veljku Petroviću u Negotinu, u sklopu takozvane Vlaške mahale, u današnjoj Hajduk Veljkovoj ulici, na kobišničkom putu, podignut je 18. jula 1892. godine, pod zaštitom je države i predstavlja nepokretno kulturno dobro kao spomenik kulture.
| Spomenik Hajduk Veljku Petroviću | |
|---|---|
.jpg) Spomenik Hajduk Veljku Petroviću | |
| Opšte informacije | |
| Mesto | Negotin |
| Opština | Negotin |
| Država |  Srbija |
| Vreme nastanka | 1892. |
| Tip kulturnog dobra | Spomenik kulture |
| Nadležna ustanova za zaštitu | Zavod za zaštitu spomenika kulture |
Istorijat
urediNa mestu sadašnjeg spomenika, nalazio se jedan od pet šanaca podignutih za odbranu Negotina od Turaka 1813. godine poznat Ka Abramov šanac. U izvorima se navodi da je Hajduk Veljko tu poginuo 18. jula 1813. godine obilazeći ustanike.[1]
Izgled
urediSpomenik je rađen po projektu beogradskog arhitekte Jovana Ilkića, izrađen je od crvenog lepeničkog mermera, visine 4,5 metara. Spomenik je, zapravo, izgrađen od jedne vrste granita koji se može nađi na prostoru između Plavne, Tande i Crnajke, u različitim nijansama boja, ali ne tako čvrst i postojan kao pravi mermer.[2]
Piramidalnog je oblika sa kvadratnim postoljem, na čijim stranama stoje zapisi sa posvetom u stihovima pesnika Dragomira Brzaka i Ljube Nenadovića, a ispod poprsja reči Hajduk Veljkove: "Glavu dajem, Krajinu ne dajem!".
.jpg)
Na prednjoj strani je posveta:
| „ | „Hajduk Veljku Petroviću, srpskom vođi rođenom u Lenovcu 1780. godine, a slavno poginulom na ovom mestu 18. jula 1813. godine. Blagorodno Srpstvo, 1892. | ” |
Na istočnoj strani su Nenadovićevi stihovi:
| „ | „Držite se! To si zaveštao,Srpskom rodu kad si slavno pao; Tvoj nam primer kao sunce sjaje; Držaćemo s dokle jednog traje! | ” |
Brzakovi stihovi su sa zapadne strane i oni glase:
| „ | Na ovom mestu punom svežosti; U divnoj luči rajske svetlosti; Ozaren suncem boga večnosti. Ovde! Ta ovde! Veljko je pao; Vitešku dušu za narod dao! | ” |
Poruka zahvalnosti stihovima Ljubomira P. Nenadovića ispisana je na severnoj strani:
| „ | „Slava svima onima koji su se trudili za Srpstvo; A hvala svima onima koji priznaju njihove zasluge! | ” |
Na spomeniku se nalazi i reljef sa poprsjem Hajduh Veljka rad je vajara Đorđa Jovanovića, izliveno u Moncovoj radionici u Parizu. Spomenik je ograđen lancem preko četiri piramidasta stuba sa gvozdenom kuglom na vrhu, simbolom odbrane Negotina. Podignut je prilozima građana, a najviše od sredstava koja je Opština Negotin priložila Odboru za podizanje spomenika.[3]
Spomenik je u vreme kada je podignut bio prvi spomenik u javnom prostoru. Na svečanom otvaranju 19. jula 1892. đeneralštabni pukovnik Dimitrije Đurić, ministar vojni, koji je u ime kralja Aleksandra Obrenovića prisustvovao ceremonijalu svečanog otkrivanja spomenika rekao je, tom prilikom:[4]
| „ | „Nema za nas veće i svetije dužnosti, no što je mi danas u ovom času vršimo. Narod, koji poštuje svoje zaslužne ljude, vazda će ih i ubuduće imati. Narod, koji zaboravlja zasluge svojih velikih ljudi, neće ih ubuduće imati, ne zaslužuje ih. Neka je slava vrlim Negotincima, što su pokrenuli i ostvarili misao o današnjoj svečanosti. | ” |
Ceremonijal svečanog otkrivanja spomenika uveličalo je i Beogradsko pevačko društvo sa svojim horovođom, Negotincem, Stevanom Stojanovićem Mokranjcem, koje je, tom prilikom, premijerno izvelo Mokranjčevu Šestu rukovet, posvećenu Hajduk Veljku.[5]
Vidi još
urediIzvori
uredi- ^ RTS/ vremeplov (18. jul)
- ^ Stanojević, Tihomir (1972). Negotin i Krajina od prvih tragova do 1858. godine. Negotin: Zajednica kulture SO Negotin, Novinska ustanova „Timok”. str. 162.
- ^ Stanojević, Tihomir (1972). Negotin i Krajina od prvih tragova do 1858. godine. Negotin: Zajednica kulture SO Negotin, Novinska ustanova „Timok”. str. 163.
- ^ Mihajlović Jovanović, Suzana. „Obeležena 205. godišnjica pogibije Hajduk Veljka”. NG Portal.
- ^ Mihajlović Jovanović, Suzana. „Veljko i Mokranjac: Šesta rukovet, oda Negotinu”. NG Portal.
