Spoljni odnosi Novog Zelanda
Novi Zeland je u ranom kolonijalnom periodu prepustio pitanja trgovine i spoljne politike britanskoj vladi.[1] Tokom Imperijskih konferencija 1923. i 1926. odlučeno je da se Novom Zelandu dozvoli sklapanje međunarodnih ugovora, a prvi takav ugovor je bio potpisan sa Japanom 1928. Bez obzira na nezavisnost, Novi Zeland je sledio politiku Ujedinjenog Kraljevstva, npr. kada je proglašen rat protiv Nemačke 3. septembra 1939. kada je tadašnji premijer Majkl Sevidž u odnosu na Britansku imperiju proglasio „gde ide ona, idemo i mi; gde ona stoji, stojimo i mi“.[2]
Novi Zeland je od 1951. u ANZUS paktu sa SAD i Australijom.[3] Uticaj SAD je ubrzo počeo da bledi zbog nesuglasica oko Vijetnamskog rata,[4] odbijanja SAD da se priključe osudi Francuske zbog potapanja Grinpis broda „Dugin ratnik“ u Oklandu,[5] neslaganja oko trgovinskih pitanja i na kraju proglašavanja Novog Zelanda za slobodnu zonu od nukelarne energije što je dovelo do toga da SAD bilateralno suspenduju pakt sve do 2010. godine.[6][7] Novi Zeland odžava bliske političke veze sa Australijom, na snazi su sporazum o slobodnoj trgovini (engl. Closer Economic Relations) i sporazum o slobodi kretanja (engl. Trans-Tasman Travel Arrangement) koji dozvoljava državljanima dve države da posećuju, žive i rade u drugoj bez ograničenja.[8] Trenutno oko 500.000 Novozelanđana živi u Australiji i oko 65.000 Australijanaca živi na Novom Zelandu.[8]
Novi Zeland održava prisutnost među tihookeanskim državama. Veliki deo humanitarne i druge pomoći sa Novog Zelanda ide upravo ovim državama, dok mnogi stanovnici ovih država odlaze na Novi Zeland radi zaposlenja.[9] Trajne migracije su određene pravilima 1970 Samoan Quota Scheme i 2002 Pacific Access Category koja dozvoljavaju da do 1.000 stanovnika Samoe i do 750 stanovnika drugih tihookeanskih država dobije trajno prebivalište na Novom Zelandu. Program za sezonske radnike je uveden 2007. godine i 2009. je 8.000 ostrvljana bilo zaposleno na taj način.[10] Novi Zeland aktivno učestvuje u radu organizacija Forum pacifičkih ostrva, Azijsko-tihookeanska ekonomska saradnja, Asocijacija nacija Jugoistočne Azije[8] a član je takođe i Ujedinjenih nacija,[11] Komonvelta[12] i Organizacije za ekonomsku saradnju i razvoj.[13]
Izvori uredi
- ^ McLintock, Alexander, ur. (april 2009) [originally published in 1966]. „External Relations”. from An Encyclopaedia of New Zealand. Te Ara – the Encyclopedia of New Zealand. Pristupljeno 7. 1. 2011.
- ^ „Michael Joseph Savage”. Ministry for Culture and Heritage. jul 2010. Pristupljeno 29. 1. 2011.
- ^ „Department Of External Affairs: Security Treaty between Australia, New Zealand and the United States of America”. Australian Government. septembar 1951. Arhivirano iz originala 29. 06. 2011. g. Pristupljeno 11. 1. 2011.
- ^ „The Vietnam War”. Ministry for Culture and Heritage. jun 2008. Pristupljeno 11. 1. 2011.
- ^ „Sinking the Rainbow Warrior – nuclear-free New Zealand”. Ministry for Culture and Heritage. avgust 2008. Pristupljeno 11. 1. 2011.
- ^ „Nuclear-free legislation – nuclear-free New Zealand”. New Zealand History Online. avgust 2008. Pristupljeno 11. 1. 2011.
- ^ Lange, David (1990). Nuclear Free: The New Zealand Way. New Zealand: Penguin Books. ISBN 0-14-014519-2.
- ^ a b v „New Zealand country brief”. Department of Foreign Affairs and Trade. Arhivirano iz originala 12. 10. 2013. g. Pristupljeno 11. 1. 2011.
- ^ Bertram, Geoff (april 2010). „South Pacific economic relations – Aid, remittances and tourism”. Te Ara – the Encyclopedia of New Zealand. Pristupljeno 11. 1. 2011.
- ^ Howes, Stephen (novembar 2010). „Making migration work: Lessons from New Zealand”. Development Policy Centre. Pristupljeno 23. 3. 2011.
- ^ „Member States of the United Nations”. United Nations. Pristupljeno 11. 1. 2011.
- ^ „The Commonwealth in the Pacific”. Commonwealth of Nations. Pristupljeno 11. 1. 2011.
- ^ „Members and partners”. Organisation for Economic Co-operation and Development. Pristupljeno 11. 1. 2011.