Srpska kancelarija u Dubrovniku
Srpska kancelarija je postojala u Dubrovačkoj republici (lat. Respublica Ragusina) najranije od 13. vijeka. Nekada se u izvorima naziva i prosto slovenskom kancelarijom.[1]
Ona je bila služena za ćiriličnu prepisku romanofona grada sa srpskim i slovenskim zemljama u unutrašnjosti, sa pravoslavcima i pripadnicima Bosanske crkve. Prvi dubrovački kancelari su bili uglavnom romanske narodnosti, odnosno slavofoni ili poslovenjeni Romani, potičući iz dubrovačkih patricijskih plemićkih porodica. Tek od sredine 14. vijeka pisari dolaze iz redova niže, građanske klase, te je i njihove biografske crte značajno otežano ubicirati.
Ogromni korpus dokumentarne građe koju je ostavila u svojoj viševjekovnoj istoriji je od nesumnjivog značaja za istoriju srpskih srednjovjekovnih zemalja. Pitanju Srpske kancelarije u Dubrovniku u literaturi nije posvećeno isuviše mnogo, od pojave nacionalističke ideologije u doba narodnog preporoda, ona se u nauci smatra kao potvrda za srpski etnonim naziva za narodni štokavski govor, barem u tom području srpsko-bosanskog Pomorja.
Na suprot srpskoj, za prepisku sa drugima, rimokatolicima, za latinski jezik i pismo, a ne srpski, znatno bogatija i značajnija, bila je korišćena Latinska kancelarija u Dubrovniku.
Slična institucija, 'tumača za srpski jezik' (dragomana), postojala je i u drugim primorskim latinskim gradovima na jugoistočnoj obali Jadrana, koja se protezala istorijskim zaljeđem srpskih srednjovjekovnih zemalja, od Cetinske do Prečiste krajine, kao npr. u Kotoru,
Spisak poznatih dubrovačkih srpsko-slovenskih pisara uredi
- (Anonim) (1214-1254)[2]
- (Ozren) (1278-1313)[3]
- Stojan Ceprić[4]
- Stefan Binčulić (1313—1316)
- Jakov Krusić (1340—1347)
- Dživo Parmesan (1348—1363)
- Niko Bijelić (1363—1367)
- Maroje Niklić (1379—1387)
- Vidoš Bogdanić (1388—1389)
- Rusko Hristoforović (1392—1430)
- Nikša Zvijezdić (1430—1455)
- Marinko Cvjetković (1455—1473)
- Maroje Ptičić (1473—1482)
- Paskoje Primojević (1482—1527)
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ U srednjem vijeku, a ponajviše u arhivi dubrovačke dokumentacije, Srbija i Slavonija su bili korišćeni gotovo kao sinonimi (a Srbi i jesu slovenski narod), te odatle vjerovatno dolazi drugi naziv kancelarije, stoga je u istoriografiji prihvaćen ovaj drugi naziv, inače i učestaliji, za istorijski tačan i naučno utemeljen.
- ^ Školovan vjerovatno u Srbiji, ovaj nepoznati Dubrovčanin patricijskog plemenitog roda je pokupio običaj pravoslavnih (srpski kancelari u Dubrovniku su bili rimokatolici) kancelara u Srbiji da se, hrišćanski, ne potpisuju.
- ^ Slovenskog je porijekla, sin vjerovatno srpskog pravoslavnog popa Dragobrata, što navodi na slovensko etničko porijeklo, a to je u kontradikciji sa opštom pretpostavkom da je i Ozren morao biti plemić kao što su bili i njegova dva nasljednika, a vjerovatno i prvi srpski kancelar u Dubrovniku; nije potpuno pouzdano da je Ozren bio upravo taj srpski kancelar.
- ^ Đorđić 1971, str. 147.
Literatura uredi
- Đorđić, Petar (1971). Istorija srpske ćirilice: Paleografsko-filološki prilozi (1. izd.). Beograd: Zavod za izdavanje udžbenika.