Википедија

Srpski Kovin

град у Мађарској

Srpski Kovin ili Racki Kovin (mađ. Ráckeve — Rackeve) je mesto u Mađarskoj, na ostrvu Čepel, 40 km južno od Budimpešte, u Peštanskoj županiji. Danas je to malo turističko mesto, veoma posećeno, zbog zanimljivih istorijskih i kulturnih spomenika. Upravno je sedište okruga Srpski Kovin, koje obuhvata još osam naselja na levoj obali Dunava. Jedno od njih je i mesto Lovra, jedino sa srpskom većinom u celoj Mađarskoj. Broj stanovnika u gradu je oko 10 hiljada (popis 2010. U mestu i dalje živi omanji broj mađarskih Srba.

Srpski Kovin
mađ. Ráckeve
Srpska pravoslavna crkva iz 1487. godine
Zastava
Zastava
Grb
Grb
Administrativni podaci
Država Mađarska
ŽupanijaPešta (županija)
Stanovništvo
Stanovništvo‍
 — 9.964
 — gustina155,47 st./km2
Geografske karakteristike
Koordinate47° 09′ 40″ S; 18° 56′ 44″ I / 47.16107° S; 18.94558° I / 47.16107; 18.94558
Vremenska zonaUTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Površina64,09 km2
Srpski Kovin na karti Mađarske
Srpski Kovin
Srpski Kovin
Srpski Kovin na karti Mađarske
Poštanski broj2300
Pozivni broj24
Veb-sajt
www.rackeve.hu

Mesto je prigradskom železnicom spojeno sa Budimpeštom, ima pristanište, četiri osnovne škole, gimnaziju i muzičku školu, biblioteku, bioskop i muzej. Glavne znamenitosti su pravoslavna, protestantska i rimokatolička crkva kao i dvorac Eugena Savojskog, koji su spomenici kulture. Srpska pravoslavna crkva datira iz 15. veka i jedina je srpska crkva izgrađena u čistom gotskom stilu.

Istorija uredi

Iz jedne stare mađarske pesme se vidi da je stari naziv mesta pre 1440. godine bio Abraham Telke.[1] Zatim grad biva nazvan Mali Kovin (mađ. Kis-Keve), da bi kasnije bio nazvan Srpski Kovin (mađ. Rác-Keve).

Pojavom turskih pljačkaških hordi, a pogotovo padom grada Smedereva, Srbi iz Kovina bili su naterani u zbeg da spase život i imovinu. U petoj deceniji 15. veka se veliki deo Srba iz Kovina seli u gornji deo Dunava, gde blizu Pešte dobijaju pravo da sagrade naselje i dobiju iste povlastice koje su imali u svom slobodnom kraljevskom gradu. Stigli su Srbi iz varoši Kovina 1439. godine na Čepel. Kralj Vladislav 1440. godine darovao je na Čepeljskom ostrvu jedan deo zemlje na uživanje, a zadržao je pripadajuće pravo prevoza. Godine 1453. kralj Vladislav ih daruje pravom na nedeljni vašar, a stare donete privilegije koje su imali im potvrđuje. Tada je zabranio despotu Đorđu Gospodaru Srbije (Rasije) i Albanije da od slobodnih Kovinčana danak uzima.

Bogati Srbi zidaju 1487. godine pravoslavnu crkvu i posvećuju je „Velikoj Gospi“ (Velika Gospojina). Pored razmimoilaženja oko datuma obnavljanja ove crkve činjenica je da je to danas najstarija srpska pravoslavna crkva u Mađarskoj. Ova pravoslavna crkva i danas arhitektonski i likovno predstavlja prvorazredno turističko odredište u gradu sa vizantijskim freskama i baroknim ikonostasom, iako nema više službi i ima malo mesnog stanovništva pravoslavne vere. Postojao je i kovinski manastir, koji 1777. godine ukinut.

Vojvoda Eugen Savojski, koji je za vreme cara Leopolda 1697. godine kod Sente pobedio Turke i okončao 150-godišnju tursku vladavinu, u Mađarskoj je kao znak zahvalnosti od cara dobio zemlju oko Srpskog Kovina, gde je i napravio velelepni dvorac. Arhitekta je bio poznati Johan Lukas fon Hildebrant, a dvorac je dovršen tek oko 1720. godine. Ali vojvoda nije živeo u ovom dvorcu, a ubrzo po njegovoj smrti on prelazi u vlasništvo Habzburzima. Dvorac je potpuno obnovljen 1980. godine i pretvoren u konferencijski centar i hotel sa 28 soba.

U Srpskom Kovinu je 1847. godine živelo 4100 Mađara i 128 Srba.

Pošto je za vreme turske najezde mesto bilo spaljeno i napušteno bilo je potrebno dugo vremena da se ponovo naseli i uredi. Mesto koje je ranije imalo kraljevske povlastice za trgovinu i imalo sedam pijaca je sada svedeno na jednu ulicu i jednog trgovca. Tek u 19. veku se mesto razvija, postaje veće opštinsko središte i napreduje. U Kovinu kod Pešte, održavan je godišnji vašar dva puta: 24. aprila i 30. novembra (1841).[2]

Godine 1905. u Rackovinu su PTT komunikacije i željeznička stanica.

Kovin u Srbiji i Srpski Kovin iz Mađarske 1996. godine su potpisali povelju o bratimljenju.

Stanovništvo uredi

Po proceni iz 2017. u gradu je živelo 10.276 stanovnika.

Demografija
1990.2001.2011.2017.
8.0918.6749.75510.276

Srbi u Srpskom Kovinu uredi

Po srpskom izvoru iz 1905. godine, Srpski Kovin je naseljen Srbima iz donjeg Kovina 1440. godine pod ugarskim kraljem Vladislavom.[3] Srbi iz starog grada Kovina su se doselili bežeći od Turaka 1439. godine na ostrvo Čepel. Kralj Vladislav im je dao zemlju i potvrdio ranije privilegije i prava koja su uživali u Banatu.

Ali istorija Rackovinskog manastira, za razliku od samog Rackovina, je starija dva veka. Kraljica ugarska Jelena (Srpkinja, kći župana Uroša) udata za ugarskog kralja Belu II slepog, vladala je zbog njegove nemoći. Misli se da je ona sama naselila prve Srbe na Čepeljsku adu, koja je vekovima bila tada njeno, tj. uvek kraljičino vlasništvo. Ona je verovatno i podigla najstariji manastir na Srpskom Kovinu, sudeći po natpisima na nadgrobnim spomenicima. Taj Kovinski pravoslavni manastir je zvanično ukinut 1787. godine kada je vladao car Josif II. Kovinski kaluđeri su se preselili u manastir Grabovac, gde su doneli stare dokumente, manastira Kovina. Postoji na kamenoj ploči u crkvi uklesan stari natpis, po kojem je: "manastir Kovin obnovio, obogatio i kaluđerima snadbeo Stefan (Dušan) kralj srpski"[4] - u vreme oslikavanja manastirske crkve tj. 1320. godine.[5] Manastirska crkva kovinska je gotska građevina, sa tri unutrašnja odeljenja, i tu su dve kapele prislonjene uz glavnu crkvu. Crkva je sačuvala spoljašnji izgled, ali su Turci sabljama veoma oštetili fresko živopis. Grobovi oko crkve su stari srpski, među njima je najpoznatiji spomenik kapetana Radića Božića iz 1526. godine.[6] Na crkvi manastirskoj je bila stara kamena ploča sa uklesanim natpisom. Tu je pisalo da je ta crkva 1320. godine prvi put molovana, zatim je 1514. godine "ponovljena" pod igumanom Mihailom, da bi 1765. godine bila "nanovo molovana". Obnovljen je stari vizantijskog manira ikonopis od strane živopisca Teodora Simeonova Gruntovića. Oslikao je 1765. godine celu unutrašnjost hrama (zidove), a 1771. godine i obe kapele (paraklisa). Ikonostas je takođe delo Gruntovićeve družine, samo je prestone glavne ikone radio nepoznati ukrajinski slikar.[7]

Manastir je sagrađen još 1289. godine, i to je najstari srpski pravoslavni manastir u Ugarskoj. Srbi donjekovinski su 1440. godine tu međutim zatekli staru praznu "latinsku crkvu", koju su uredili i pretvorili u svoju pravoslavnu - Uspenja Presvete Bogorodice. Marija udova kraljica žalila se bratu Ferdinandu I da od svojih kraljičinih dobara: grada Starog Budima i ostrva Rac Kovina i Čepela (od tamošnjih Srba!) između 1527-1539. nije primila ni krajcare. Godine 1541. Turci su se šajkama dovezli do ostrva blažene Margite koje se zove Čepel, na kom je više sela i mesto Kovin, crkvi i zgrada razne vrste, tu sagradili tvrđavu. Katolički biskup Antonije Vrančić je na putu za Carigrad 1553. godine svratio u Rac Kovin, gde je prenoćio. Iznad vrata manastira Hopovo piše na kamenoj ploči da su "ktitori tog manastira bili Lacko i Marko Jovšić iz Gornjeg Kovina, a naručnik i ispravitelj Jovan Božanić i gospođa Ana, Toma i Katarina, i sin im Đorđe - 1576. godine". Ugarski knez Franjo Rakoci je 1704. godine u mestu Višnje izdao zaštitni list za srpske kaluđere i stanovnike Srpskog Kovina, za vreme igumana Konstantina.[5]

Najstarije privilegije koje se mogu naći u arhivama date su stanovnicima nekad slavne varoši Keve, Rac-Keve, Kovina na Dunavu u Banatu, od kralja Žigmunda 1428. godine. Iz teksta privilegije se vidi da su Ugari na stanovnike varoši Kovina kao na strane goste gledali, i koji su za kraljevinu Ugarsku velezaslužni i namenjeni da osiguraju tamošnje granice, pa im je zbog toga oprošteno plaćanje poreza, mitnice (đumruka) i druge dacije. Kada su Turci iz Smedereva sa silom od 40.000 vojnika napali 1439. godine Kovin i tamošnju ugarsku granicu, Srbi su se morali povući. Spaljen je i opustošen tada napušteni grad Kovin na Dunavu.

Ugarski kralj Vladislav je ceneći Srbe graničare koji su izgubili dom, izdao povelju 10. oktobra 1440. godine. Po toj privilegiji dato im je pravo da se nasele na Čepeljskoj adi kod Budima. Na zapustelom mestu na tom dunavskom velikom ostrvu, stojala je napuštena crkva posvećena patrijarhu Avramu. Dobili su tu naseljenici Srbi zemlju, livade i vode, pa su podigli svoje naselje, dajući mu ponovo ime Kovin. Srbi pravoslavci podigli su novi velelepni hram (sa crkvom i dve kapele pod istim krovom) od samog tesanog kamena i sa istočne strane postavili separatni zvonik, koji ih je služio 260 godina. Godine 1756. uzvisili su Kovinci crkveni toranj kamenom, za trinaest hvati i pokrili šindrom. Posle 39 godina pokrili su "viti" (visoki) zvonik belim limom.[8] Kovinci su dobili mnogo puta ponovljene privilegije od raznih ugarskih kraljeva i austrijskih careva, (koje je popisao Hrvat, opat Krčelić): Žigmunda 1412. i 1428. godine, Vladislava I 1440, 1453. i 1455. (potvrda starih prava) godine, Matije 1464. (dobijaju drva), 1473. (štiti im prava), 1474. i 1789. godine, kraljice Beatrise 1477. (dobili celo ostrvo)[1] godine, Vladislava II i Ane 1503. godine, Jovana Zapolje 1536. godine...

Po mišljenju mađarskog istoričara Salajija, zaista su tada naseljeni Srbi na Čepeljsku adu, gde im je data sloboda i stara naselja da nasele - Balvanoš i Izru. Srbi došljaci iz banatske varoši Kovina i dva obližnja sela Bavaništa i Skorenovca, su od njega dobili "municipalna prava" tj. da biraju sami sebi vlast.[9] Pomenute privilegije je kralj unuk Vladislav 1453. i 1455. godine, ne samo potvrdio nego i proširio i na druga okolna mesta. Isto je učinio i kralj Matija 1458. i 1464. godine. Iz diplome kralja Vladislava II iz 1501. godine vidi se da su siroti Srbi bili proterani iz (donjeg) Kovina od strane Turaka, i da su izbegli na sever i naselili se na ostrvu Čepelu. To je bilo mesto zvano "Sent Avram Indeke" (Svetog Avrama patrijarha) ili "Kiškeve" (Mali Kovin), i tu ih je pustio kralj da žive i dalje po privilegijama starim. Ušlo je to novo naselje Rac Kovin u privilegiju i potvrđeno. Ti Srbi nisu dugo bili mirni, jer su ih i odatle Turci poterali, ali su oni i dalje ostali verni ugarskom kralju. Naselili su se kao branioci u graničnim utvrđenim varošima na Dunavu, Đuru i Komoranu. Kada su se kasnije prilike stabilizovale, tražili su oni od kralja Ferdinanda III, da im opet da ona mesta gde su ranije živeli, sa svim slobodama koje su imali. To im je bilo udovoljeno, i oni su se vratili nadomak Budima. Tada su Ugari počeli te slobode pomalo sužavati.[10] Na velikoj dunavskoj adi zvanoj Čepeljska, bilo je desetak manjih naselja, među kojim i Rac Kovin. Tu se nalazila na ledini pored Dunava, mala pusta crkva Sv. Avrama a pored nje na humki posađena lipa, po staro-slovenskom običaju. Srbi su se raširili iz Rac Kovina na druga okolna mesta - Tukelj, Sv. Đurđe, Sv. Martonj, Čepelj, Lovru, Batu, Anza Beg, Čip, Adonj... Kada su se Srbi sredili i počeli napredovati, krenula je 1699. godine mržnja Mađara protiv njih, koji su tražili od carskog izaslanika komesara Ajslera da protera Srbe iz njihovih naselja na ostrvu, bez obzira na njihove stare zasluge i privilegije. Tada im u pomoć dođe patrijar Arsenije Čarnojević, koji od cara Leopolda I izmoli nove privilegije za svoje Srbe. Car austrijski im je potvrdio stara prava data od ugarskih kraljeva, i druge dao napisavši nove carske privilegije. Ubrzo im je zapretila nova opasnost od jezuita katoličkih koji su tražili za sebe ostrvo Čepelj od carice Marije Terezije. Srbi su se opet odbranili i tu zadržali ali su neka mesta nepovratno izgubili. Prešli su u "uniju" Srbi iz Tukelja i Anza Bega i postali novi - "Šokci". Godine 1850. preselilo se šest porodica iz mesta Čipa u Srbobran bački, da bi se tako sačuvali od nametljivih katolika.[11]

Tokom Rakocijeve bune 1704-1711. godine Srbi su mnogo i svuda stradali. Rakoci se inače 1704. godine obratio pismom Srbima u Srpskom Kovinu. Hteo je da ih pridobije, navodeći da ceni njihove istorijske zasluge za Mađare, kao i da naređuje da niko ne sme nauditi kaluđerima u tamošnjem manastiru, kao ni meštanima Srbima. Ali Srbi su stali iz austrijskog cara koji im je dao privilegije, pa je sukob sa Mađarima bio stravičan po ljudskim posledicama. Na to vreme svedočili su u Kovinskom pravoslavnom hramu, jedna ikona sabljom mnogo isecana ili jedan veliki krst puščanim tanetom probijen.[1]

Bivši birov kovinski bio je 1727. godine Nikola Bošić sa jednim kmetom i beležnikom, tražio je mesto gde bi se iselili Srbi. Posle više lokacija stigli su u Komoran.[4] Bilo je to jedno u nizu iseljavanje, koji je vodilo umanjenju broja Srba. Za izdržavanje srpske škole mesto je 1745. godine izdvajalo godišnje po 25 f.[12] To mesto Srpski Kovin je 1769. godine imalo 39 srpskih pravoslavnih porodica. Tako pred Mađarsku bunu 1847. godine u mestu je bilo 4100 Mađara i 128 Srba. Mađarizacija povezana sa unijaćenjem, trajala je u mestu vekovima. Ini koji nisu otišli izgubili su nacionalni identitet. Pokatoličeni Srbi postali su postepeno Mađari, i nastavili tu da obitavaju.

Bio je 1726. godine arhimandrit kovinski Isaija Antonović - potonji mitropolit, zatim 1728. godine Pahomije te 1769. godine Isaija Stefanović.[13] Kada je po carskoj odluci od 7. septembra 1776. godine o redukciji broja pravoslavnih manastira u Austriji pretila opasnost da manastir Srpski Kovin bude pretvoren u običnu parohijsku crkvu, borili su se Kovinci svuda za svoj manastir. Pisali su budimskom vladici Sofroniju Kiriloviću, pa mitropolitu Vićentiju Jovanoviću Vidaku i na kraju vladaru Mariji Tereziji, da ne bude ukinut manastir. Manastir Kovin su kaluđeri ipak izgubili, i 1777. godine prešli u pravoslavni manastir Grabovac.[4]

Godine 1843. u Srpskom Kovinu ima samo 25 pravoslavnih Srba. Ali tu Mađare čine porodice sa srpskim prezimenima: Stanković, Radenković, Margić, Magdić, Despot, Sakatić idr. Neki od njih su tada znali za svoje staro srpsko poreklo.

Jednu knjigu stranog naziva kupili su 1846. godine i Srbi u gornjem Kovinu. Bili su to sledeći građani: trgovci - Jovan Janković, Jefta Jovanović, Dimitrije Janković, Toma Đuričić, Toma Šakrak i Živko Subotić, zatim nestor Ristić te tri devojke i jedan učenik.[14] Drugi put 1856. opet su prenumeranti nabavili knjigu prevedenu na srpski i iz Kovina zahvaljujući advokatu Maksimu Ludajiću: pop Pavel Ristić paroh, Nikola Vitković pomoćnik sreskog načelnika i Jovan Janković trgovac.[15]

Po državnom šematizmu pravoslavnog klira u Ugarskoj iz 1846. godine, mesto "Rac Keve" se nalazi u Budimskom protoprezviratu, Budimske eparhije. Pravoslavno parohijsko zvanje je osnovano 1776. godine i crkvene matrikule se vode od 1777. godine. Po drugom izvoru iz 1905. godine, matrikule krštenih i umrlih se vode još od 1700. godine, a one venčanih - nema![16] Tu se nalazi pravoslavna crkva Sv. Uspenja Bogorodice građena u gotskom stilu 1448. godine, sa još dve kapele, koje nose imena: jedna posvećena prazniku Rođenje Sv. Jovana - Ivandan, a druga posvećena prazniku Sv. Kozma i Damjan - Sveti vrači. To je prava retkost u državi, jer u istom hramu za jedan dan se mogu tri liturgije služiti (na tri mesta). Tu je nekad bio manastir oko 1320. godine, ali je ukinut 1777. godine carskom odlukom o redukciji. U parohiji (sa filijalama) je tada 1846. godine bilo 168 žitelja pravoslavnih, a sveštenstvo su činili paroh Pavel Ristić i đakon Aleksa Dragić. Postojala je srpska veroispovedna škola, čiji je direktor Gavril Knežević trgovac. Dece školske je bilo te godine samo 16, a učio ih je pomenuti đakon Dragić. Opštini Srpski Kovin su kao parohijske filijale pripadale 1846. godine okolna manja mesta: Lachaz, Domšod, SentMikloš, Sabad salaš i Fulop salaš.[17] Kupci Toldijine knjige koju je preveo na srpski jezik Jovan Jovanović Zmaj, bili su 1858. godine stanovnici "Gornjeg Kovina": parosi Dimitrije Marković i Damjan Gavrilović, Miloš Šovljanski stražmešter, Mladen Ćurčin ćurčija, šumari Stevan Jevrić i Jakov Šikoparić, te trgovci - M. Veselinović, Miloš Radovanović, Pavo Mihajlović i Pavo Urošević.

Prema podacima iz 1865. godine u Srpskom Kovinu, Demšedu, Kun SentMiklušu i Sabad salašu, koji zajedno čine jednu srpsku pravoslavnu parohiju, i to šeste platežne klase, bilo je 164 pravoslavca. Rac Kovin je po popisu iz 1847. godine imao 168 Srba, a dve decenije kasnije manje ih je, samo 113 pravoslavnih duša.[18]

Stari crkveni zvonik je dotrajao i 1891. godine nameravali su preostali Srbi pravoslavci u Kovinu, da ga uz crkvu temeljno oprave. Ali to je postala mala i siromašna zajednica sa 102 parohijana. U toj najstarijoj pravoslavnoj crkvi u Ugarskoj, nalazila se vredna stara ikona Bogorodice Kovinske. Tražili su preko crkvenih novina finansijsku pomoć širom Srpstva. Tada su (1891) na čelu Kovinaca bili: Živko Subotić predsednik crkvene opštine, perovođa Dragutin Janković (1891—1895), paroh Timotije Mihaldžić i glavni tutor Maksim Ludajić.[19] Novac su kroz tri godine ipak skupili pa je usledila radnja. Pisao je crkveni list 1894. godine da se Srbi iz Rac-Kovina četiri puta javno obraćali srpstvu, tražeći pomoć. Skupili su do tada 1238 f. što je bilo nedovoljno, jer im je za radove trebala suma od 2820 f. Godine 1895. pravoslavna crkvena opština u Srpskom Kovinu je raspisala maja meseca, gradnju novog od crkve odvojenog tornja. Reč je o dunđerskom, limarskom i neimarskom poslu vrednom po predračunu 2820 f. Zbog toga su peti apel uputili pravoslavnoj braći. Predsednik crkvene opštine tada je bio Ivan Simić, pa 1895. godine Jovan Slavnić. Umro je te 1895. godine dugogodišnji kovinski paroh Timotije Mihaldžić, rodom iz Kalaza (1824). Radio je prvo kao učitelj u Zbegu i Kalazu, a po rukopoloženju kao paroh u Bati, Čipu i zatim do smrti 29 godina u Srpskom Kovinu. Iste godine umro je u Stolnom Beogradu, tamošnji sveštenik rodom iz Srpskog Kovina, pop Svetozar Turijak. U Srpskom Kovinu je umro 1903. godine paroh Aleksandar Pavlović u 34. godini. Stevan Ivančević Dabić je bio 1909. godine učitelj u Srpskom Kovinu.

Saradnik crkvenog glasila "Srpski sion" iz Karlovaca bio je 1894—1896. godine Maksim Ludajić književnik iz Srpskog Kovina. Ludajić je se obrazovao za pravnika, a pre penzionisanja bio je carski i kraljevski sudija u Pešti. Ranije je bio poslanik na crkveno-narodnim saborima, a kasnije su ga izabrali u eparhijski školski odbor budimski. Njegovom zaslugom je škola kovinska ostala veroispovedna tj. srpska, iako "uboga" i siromašna, kada je postojala namera od strane vlasti, da se ista ucenom prevede u komunalnu tj. opštinsku. Bio je ugledna i cenjena ličnost u svojoj sredini, zbog ljudskih vrlina i rodoljublja. Bavio se proučavanjem srpskih starina i dosta pisao, sačuvavši dragocene podatke o svom narodu. On je i mnogo ranije pisao istorijske spise i dopise o Srpskom Kovinu i njegovoj crkvi, srpskim privilegijama, prošlosti srpskih mesta u Ugarskoj. Objavljivao je radove i u "Srpskom narodnom listu" (Pešta, 1847), mađarskom zvaničnom glasilu "Sürgöny" (Širgenj, 1861), "Glasu istine" (Novi Sad, 1871-1874). Umro je 1897. godine, u dubokoj starosti sa 80 godina, u Srpskom Kovinu gde je bio prvi - glavni crkveni epitrop. Počiva na mesnom srpskom pravoslavnom groblju.[20]

Posle 27 godina rada prodavala se preko novina, u Srpskom Kovinu mešovita špecerajska manufakturna radnja Jovana Savića. Radnja je bila u glavnoj ulici, a prestala je sa radom nakon smrti vlasnika 1897. godine.[21]

Srpski izvor iz 1905. godine navodi da je Srpski Kovin velika opština, u kojoj živi 6498 stanovnika u 1488 domova. Od toga su Srbi pravoslavci samo njih 89, sa 17 kuća - 1%. To je katastofa demografska ako se uporedi sa obližnjom Lovrom gde je bilo 99% Srba. U Kovinu je tada srpska crkva i veroispovedna škola. Hram je bio u dobrom stanju a u njemu su se nalazile i srpske slike - likovi cara Lazara i cara Uroša. Crkvena opština je redovna i uređena, ima parohijski dom a parohija je najniže platežne klase, imovno siromašna sa zemljišnim posedom od 14 kj. Paroha pravog nema, parohijom administrira pop Emilijan Čupić iz parohije Ostrogon-vacke. I pored toga uz porohiju idu parohijske filijale: Demšed, Kunsentmikloš, Sabadsalaš i Filepsalaš. Srpska škola opstaje sa malo đaka kao narodna veroispovedna. Učitelj je Drag. Janković rodom iz Šumberka, koji uči samo šestoro dece.[16]

Savremeno doba uredi

Na početku 21. veka u mestu je srpska pravoslavna crkva u centru. Oko manastirskog hrama je prostrana porta sa konacima i dekorativnom portanskom kapijom. Crkva je jednobrodna, a naknadno su sa južne strane dozidane dve kapele. bogomolja je tri puta živopisana, poslednji put 1765. godine, a kapele 1771. godine. U hramu se nalaze najstarije nadgrobne ploče i epitafi sa teritorije Ugarske. Najviše ih je u ženskoj crkvi ili priprati (i iz 14. veka, ali nečitki), od ukupno 10 epitafa. Na sredini hrama u podu je nadgrobna ploča Nikolaja Božića iz 1753. godine. U kapeli Sv. Kozme i Damjana je epitaf od crvenog mermera igumana Isaije Stefanovića. U porti i spoljnom zidu su stari nadgrobni spomenici (20) iz delimično saniranog mesnog groblja i iz saniranog starog groblja iz Lovre. Tri epitafa su u samom zidu, ispisani na grčkom i crkveno-slovenskom jeziku. Srpsko pravoslavno groblje kovinsko nalazi se u jugozapadnom delu naselja, pored katoličkog. Pola groblja su oranice, a spomenici odatle odneti su u portu. Ostali deo groblja je nezagrađen i zapušten; zarastao u travu i šumu. Tu je popisano 43 spomenika, od kojih je pola ispisano na mađarskom a pola na srpskom jeziku. Postojalo je i starije groblje pored manastirske crkve. Kada je sanirano spomenici su preneti do porte i njih 15 prislonjeni uz južni zid.[22] Godine 2019. u mestu živi nekoliko mešovitih srpsko-mađarskih porodica i ima pravoslavnih Mađara koji posećuju povremeno manastirsku crkvu u Srpskom Kovinu.[23]

Reference uredi

  1. ^ a b v "Srbski narodni list", Budim 1843. godine
  2. ^ "Serbska pčela", Pešta 1841. godine
  3. ^ Mata Kosovac: "Srpska pravoslavna mitropolija Karlovačka po podacima iz 1905. godine", Karlovci 1910. godine
  4. ^ a b v "Srbski narodni list", Budim 1847. godine
  5. ^ a b "Stražilovo", Novi Sad 1892. godine
  6. ^ "Glasnik društva srpske slovesnosti", Beograd 1870. godine
  7. ^ "Nin", specijalni dodatak, Dinko Davidov, Beograd 1990. godine
  8. ^ "Srpski sion", Karlovci 1892. godine
  9. ^ "Srbski dnevnik", Novi Sad 1861. godine
  10. ^ Bartenstein, Johann Christoph: "Kratak izveštaj o stanju rasejanoga mnogobrojnoga ilirskoga naroda po car. i kralj. naslednickim zemljama", Wien 1866.
  11. ^ Emil Čakra: "Slovenka", Novi Sad 1860. godine
  12. ^ "Prosvetni glasnik", Beograd 1886. godine
  13. ^ "Srpski sion", Karlovci 1905. godine
  14. ^ Petar Jovanović: "Metastazijev Atila Regul", Novi Sad 1846. godine
  15. ^ "Eremit u Rusiji", prevod, Novi Sad 1856. godine
  16. ^ a b Mata Kosovac, navedeno delo
  17. ^ Reesch de Lewald, Aloysius: "Universalis schematismus ecclesiasticus venerabilis cleri orientalis ecclesiae graeci non uniti ritus regni Hungariae partiumque eidem adnexarum, necnon magni principatus Transilvaniae, item literarius, seu nomina eorum, qui rem literariam et fundationalem scholarem ejusdem ritus procurant ... pro anno ...", Buda 1846.
  18. ^ "Glasnik društva srpske slovesnosti", Beograd 1872. godine
  19. ^ "Školski list", Sombor 1892. godine
  20. ^ "Srpski sion", Karlovci 1897. godine
  21. ^ "Zastava", Novi Sad 1897. godine
  22. ^ Srpski institut, internet baza podataka, Budimpešta
  23. ^ "Srpske nedeljne novine", Budimpešta 19. septembar 2019.

Galerija uredi

  •  
    Srpska pravoslavna crkva iz 1487. godine — ikonostas
  •  
    Arpadov most sa pogledom na Srpsku pravoslavnu crkvu
  •  
    Dvorac Eugena Savojskog
  •  
    Gradska kuća

Vidi još uredi

Spoljašnje veze uredi

 
Srpski Kovin na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Српски_Ковин&oldid=25570177”